Việt Nam Sử Lược phần 4

Việt Nam Sử LượcBắc Thuộc Lần Thứ Hai (43-544)I. Nhà Đông Hán 1. Chính Trị nhà Đông Hán 2. Lý Tiến và Lý Cầm 3. Sỹ Nhiếp II. Đời Tam Quốc 1. Nhà Đông Ngô 2. Bà Triệu (Triệu thị Chinh) 3. Nhà Ngô chia đất Giao-châu III. Nhà Tấn 1. Chính-trị nhà Tấn 2. Nước Lâm-ấp quấy nhiễu Giao-châu IV. Nam Bắc-triều 1. Tình thế nước Tàu 2. Việc đánh Lâm-ấp 3. Sự biến loạn ở đất Giao-châu I. Nhà Đông-Hán (25-220) 1. Chính-Trị nhà Đông-Hán. Mã Viện đánh được Trưng-vương đem đất Giao-chỉ về thuộc nhà Hán như...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Việt Nam Sử Lược phần 4Bắc Thuộc Lần Thứ Hai (43-544)I. Nhà Đông Hán1. Chính Trị nhà Đông Hán2. Lý Tiến và Lý Cầm3. Sỹ NhiếpII. Đời Tam Quốc1. Nhà Đông Ngô2. Bà Triệu (Triệu thị Chinh)3. Nhà Ngô chia đất Giao-châuIII. Nhà Tấn1. Chính-trị nhà Tấn2. Nước Lâm-ấp quấy nhiễu Giao-châuIV. Nam Bắc-triều1. Tình thế nước Tàu2. Việc đánh Lâm-ấp3. Sự biến loạn ở đất Giao-châuI. Nhà Đông-Hán (25-220)1. Chính-Trị nhà Đông-Hán.Mã Viện đánh được Trưng-vương đem đất Giao-chỉ về thuộc nhà Hán như củ, rồichỉnh đốn binh lương, đem quân đi đánh dẹp các nơi, đi đến đâu xây thành đắp lũyđến đấy và biến cải mọi cách chính trị trong các châu quận. Đem phủ-trị về đóngMê-linh (1) và dựng cây đồng trụ ở chỗ phân địa giới, khắc sáu chữ: Đồng trụchiết, Giao-chỉ diệt. Nghĩa là cây đồng trụ mà đổ thì người Giao-chỉ mất nòi.Sử chép rằng người Giao-chỉ đi qua lại chỗ ấy, ai cũng bỏ vào chân cột đồng-trụmột hòn đá, cho nên về sau chỗ ấy thành ra núi, phủ mất cả, đến bây giờ khôngbiết cột ấy ở chỗ nào.Từ đó chính-trị nhà Đông Hán càng ngày càng ngặt thêm, mà những quan-lại sangcai-trị Giao-chỉ thường có lắm người tàn-ác, tham nhũng, bắt dân lên rừng xuốngbể để tìm những châu-báu. Dân ở quận Hợp-phố cứ phải xuống bể mò ngọc traikhổ quá, đến nổi phải bỏ xứ mà đi.Triều đình thì xa, quan-lại ra cai-trị thì tha hồ mà tung-hoành, tiếng oan-ức kêukhông thấu vào đâu, cho nên thường hay có sự loạn-lạc, làm cho dân-gian phảinhiều sự khổ-sở.2. Lý Tiến và Lý Cầm.Quan cai-trị đã tàn-ác, nhà vua lại bạc đãi người bản xứ. Đời bấy giờ người mìnhdẫu có học hành thông thái cũng không được giữ việc chính-trị. Mãi đến đời vuaLinh-đế (168-189) cuối nhà Đông-Hán mới có một người bản xứ là Lý Tiến đượccất lên làm Thứ -sử ở Giao-chỉ. Lý Tiến dâng sớ xin cho người Giao chỉ được bổđi làm quan như ở Trung-châu bên Tàu. Nhưng Hán-đế chỉ cho những người đỗmậu tài hoặc hiếu-liêm được làm lại-thuộc ở trong xứ mà thôi, chứ không được đilàm quan ở châu khác. Bấy giờ có người Giao-chỉ tên là Lý Cầm làm lính túc-vệhầu vua ở trong điện, rủ mấy người bản xứ ra phục xuống sân mà kêu cầu thảmthiết. Hán-đế mới cho một người Giao-chỉ đỗ mậu-tài đi làm quan-lệnh ở Hạdương và một người đỗ hiếu-liêm làm quan-lệnh ở Lục-hợp. Về sau Lý Cầm làmđến quan Tư-lệ Hiệu -úy và lại có Trương Trọng cũng là người Giao-chỉ làm tháithú ở Kim-thành. Người Giao-chỉ ta được làm quan như người bên Tàu, khởi đầutừ Lý Tiến và Lý Cầm vậy.3. Sĩ Nhiếp (187-226).Về cuối đời nhà Đông-Hán, giặc cướp nổi lên khắp cả bốn phương, triều-đìnhkhông có uy-quyền ra đến ngoài, thiên-hạ chỗ nào cũng có loạn. Đất Giao-chỉ bấygiờ nhờ có quan thái-thú là Sĩ Nhiếp cùng với anh em chia nhau giữ các quậnhuyện, cho nên mới được yên.Tiên-tổ nhà ông Sĩ Nhiếp là người nước Lỗ, vì lúc Vương Mãng cướp ngôi nhàHán, mới tránh loạn sang ở đất Quảng-Tín, quận Thương-ngô, đến đời ông thânsinh ra Sĩ Nhiếp là sáu đời. Ông thân sinh tên là Sĩ Tứ làm thái thú quận Nhật-nam, cho Sĩ Nhiếp về du học ở đất Kinh-sư, đỗ hiếu liêm được bổ Thượng-thư-lang, vì việc quan phải cách, rồi về chịu tang cha. Sau lại đỗ mẫu-tài được bổ sanglàm Thái-thú ở quận Giao-chỉ.Năm Quý-Mùi (203) là năm thứ 3 đời vua Hiến-đế quan Thứ-sử là Trương Tâncùng với quan Thái-thú Sĩ Nhiếp dâng sớ xin cải Giao-chỉ làm Giao-Châu. Vuanhà Hán Thuận cho. Sau vì trong châu có lắm giặc-giã, Sĩ Nhiếp mới tâu xin vuanhà Hán cho mấy anh em làm Thái-thú quận Cửu-chân, quận Hợp phố và quậnNam-Hải. Sĩ Nhiếp giữ được đất Giao-châu khỏi loạn và vẫn giữ lệ triều cống nhưcũ, cho nên vua Hiến-đế lại phong cho chức An-viễn tướng quân Long-độ đình-hầu Sĩ Nhiếp trị dân có phép tắc, và lại chăm sự dạy bảo dân cho nên lòng ngườicảm-mộ công-đức, mới gọi tôn lên là Sĩ-vương.Nhà làm sử thường cho nước ta có văn học là khởi đầu từ Sĩ Nhiếp. Cái ý kiến đócó lẽ không phải. Vì rằng từ khi nhà Hán cai trị đất Giao-chỉ đến đời Sĩ Nhiếp đãđược hơn 300 năm, người Giao-chỉ đã có người học hành thi đỗ hiếu liêm, mậutài. Vậy nói rằng đến ông Sĩ Nhiếp mới có nho-học thì chẳng sai lắm ru. Hoặc giảông ấy là một người có văn học trong khi làm quan, lo mở-mang sự học-hành, haygiúp đỡ những kẻ có chữ-nghĩa, cho nên về sau mới được, cái tiếng làm học tổ ởnước Nam tưởng như thế thì có thể hợp lẽ hơn.II. Đời Tam-Quốc (220-265)1. Nhà Đông-Ngô (222-280).Nhà Đông-Hán mất ngôi thì nước Tàu phân ra làm ba nước: Bắc-ngụy, Tây-thục,Đông-ngô. Đất Giao- châu bấy giờ thuộc về Đông-ngô.Sĩ Nhiếp ở Giao-châu được 40 năm, tuy thiệt có uy-quyền ở cõi Giao- châu, nhưngvẫn theo lệ triều cống nhà Hán, và đến khi nhà Hán mất thì lại triều cống nhà Ngô.Năm Bính-Ngọ (226) là năm Hoàng-vũ thứ 5 nhà Ngô, Sĩ Nhiếp mất, con Sĩ Huytự xưng làm Thái-thú. Ngô-chủ là Tôn quyền bèn chia đất Giao-châu, từ Hợp phốvề bắc gọi là Quảng-châu. Sai Lữ Đại làm Quảng Châu thứ sử, Đái Lương làmGiao-châu thứ sử, và sai Trần Thì sang thay Sĩ Huy làm thái-thú quận Giao-chỉ.Bọn Đái Lương và Trần Thì sang đến Hợp- ...