Vua Hàm Nghi

Từ đầu năm 2008, Nhà nước, chính quyền tỉnh Thừa Thiên - Huế và cộng đồng Nguyễn Phước tộc (trong và ngoài nước) đã có những động thái tích cực để đưa di hài vua Hàm Nghi về Huế. Vị vua yêu nước, mang tinh thần dân tộc quật cường đang sắp=2 0sửa về lại cố hương sau 120 năm biệt xứ chốn lưu đày. Cuộc nổi dậy kháng Pháp bất thành, kinh đô Huế bị thất thủ ngày 23-5 năm Ất Dậu (1885). Vua Hàm Nghi theo phụ chính đại thần Tôn Thất Thuyết chạy ra Tân Sở và...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vua Hàm Nghi Vua Hàm NghiTung-Linh LeTừ đầu năm 2008, Nhà nước, chính quyền tỉnh Thừa Thiên - Huế và cộng đồng NguyễnPhước tộc (trong và ngoài nước) đã có những động thái tích cực để đưa di hài vua HàmNghi về Huế. Vị vua yêu nước, mang tinh thần dân tộc quật cường đang sắp=2 0sửa vềlại cố hương sau 120 năm biệt xứ chốn lưu đày.Cuộc nổi dậy kháng Pháp bất thành, kinh đô Huế bị thất thủ ngày 23-5 năm Ất Dậu(1885). Vua Hàm Nghi theo phụ chính đại thần Tôn Thất Thuyết chạy ra Tân Sở và banchiếu Cần Vương kêu gọi sĩ phu và toàn thể dân chúng nổi dậy chống Pháp.Sau ba năm kháng chiến ở rừng sâu, đêm 2-11-1888, giữa lúc trời mưa lạnh, vua HàmNghi bị tên Trương Quang Ngọc phản bội bắt đem nộp cho Pháp. Không thể mua chuộcđ0ợc ông vua trẻ lúc ấy chỉ mới 18 tuổi, thực dân Pháp đã đưa vua xuống tàu La Comètevào Sài Gòn, rồi đưa qua tàu Biên Hòa, lưu đày biệt xứ sang Algeria. Trước đó, thực dânPháp đã yêu cầu viên toàn quyền Algeria đối xử tử tế với toan tính có thể đưa Hàm Nghitrở lại ngai vàng một=2 0lần nữa...Ngày 13-1-1889, tàu Biên Hòa cập bến thủ đô Alger của Algeria. Tại đây, nhà vua đượcchính quyền tiếp đón đàng hoàng và được nhiều học sinh người Việt tìm đến viếng chào.Nhà vua được cấp Villa des Pins (biệt thự Hiên Tùng) sang trọng, nằm gần Alger. Ôngcũng được viên toàn quyền Pháp tại Algeria là Tirman tiếp kiến và mời cơm thân mật tạigia đình.Không chịu khuất phụcMười ngày đầu, cựu hoàng tạm trú tại Lhotel de la Régence (Toà nhiế p chính). Sau đó,ông được chuyển về ở Villa des Pins (Biết thự Rừng thông) cách Alger 5 cây số.Vua Hàm Nghi ở tại Algeria nhưng thái độ bất hợp tác của vua tỏ rõ ngay từ đầu. Thờigian khởi nghĩa nhà vua thường nói rằng mình thà chết trong rừng hơn là trở về làm vuamC3 bị người Pháp kiềm tỏa. Ngay trước thời điểm lên tàu đi xa, có cơ hội về thăm giađình, thăm người mẹ đang đau nặng, nhưng nhà vua cự tuyệt: “Tôi thân đã tù, nước đãmất, còn dám nghĩ chi đến cha mẹ, anh chị em nữa!”.Ngày 24-1, Toàn quyền Tirman tiếp kiến và mời cựu hoàng ăn cơm gia đình. Ít ngày sau,qua Toàn quyền Tirman, cựu hoàng nhận được tin thân mẫu là Bà Phan Thị Nhàn (vợ thứcủa Ngài Hồng Cai, Hoàng Tử thứ 26 của vua Thiệu Tr ) - đã từ trần vào ngày 21-1-1889tại Huế. Thân phụ mất (1876) lúc cựu hoàng mới 5, 6 tuổi. Đến nay lại được tin thân mẫuqua đời, cựu hoàng đau khổ vô cùng.Gần mười tháng tiếp đó, cựu hoàng không chịu học tiếng Pháp. Ông cho rằng tiếng Pháplà thứ tiếng của dân tộc đã cướp nưBc Việt Nam, không học làm gì. Mọi việc giao thiệpđều qua thông ngôn Trần Bình Thanh. Nhưng dần dần ông thấy người Pháp ở Algériekhông phải là loại người Pháp thực dân ở xứ An Nam, không những họ không thù hậnông mà trái lại họ còn quý mến và giúp đỡ ông. Đến tháng 11-1889, cựu hoàng chịu họctiếng Pháp với giáo sư Néopol.Sau mấy năm học tập, cựu hoàng nói và viết tiếng Pháp giống như một người Pháp. Tuynhiên, ông luôn nói tiếng Việt và=2 0ăn cơm Việt Nam do những người bên Việt Nam cửqua phục vụ. Cựu hoàng giao du quen thuộc với nhiều trí thức nổi tiếng Pháp. Năm 1899,cựu hoàng được qua thăm Pháp. Trong những ngày tham quan thủ đô Paris, cựu hoàngđược xem triển lãm tranh của Gauguin (1848-1903), về sau vẽ tranh, cựu hoàng đã chịuảnh hưởng của phong cách=2 0Gauguin.Người dân Alger thì quen gọi vua Hàm Nghi với cái tên thân thiện là “ông hoàng AnNam” (Prince dAnnam), bởi nhà vua luôn nói tiếng Việt, đầu búi tó, đội khăn vành, vậnáo dài đen, quần trắng, ăn các món ăn của người Việt do người Việt nấu... Theo nhànghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân: “Về sau khi tiếp xúc với nhiều người, gặp nhiều ngườiPháp tốt, nhà vua nhận ra không phải người Pháp nào cũng là kẻ thù và ông mới chịutheo học tiếng Pháp đến m c thông thạo”. Nhà vua cũng thường vẽ tranh, chụp ảnh như lànhững thú vui tao nhã trong đời sống của mình.Khi đã tiếp cận, học hỏi nhiều điều từ văn hóa, văn minh Pháp, có người ca ngợi lịch sửnước Pháp trước mặt ông, nhà vua không bàn cãi mà chỉ đáp lời: “Lịch sử nước Pháp r=E1t hấp dẫn tôi nhưng lịch sử nước tôi cũng hấp dẫn tôi không kém!”...Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân kết luận: “Vua Hàm Nghi giao du quen thuộc vớinhiều trí thức nói tiếng Pháp; nhiều quan chức cao cấp của Pháp rất trọng nể tinh thầnyêu nước và phong cách sống phương Đông của ông”. Ông Tôn Thất Hanh, nguyên chủtịch hội đồng Nguyễn Phước tộc, nói: “Vua Hàm Nghi là biểu tượng của sự chống đối đốivới thực dân Pháp từ trẻ đến già, với cái tâm thật trong sáng!”.Tác giả Bửu Diên - Hoàng Oanh, trong đặc san tưởng niệm Ba vị hoàng đế cách mạngHàm Nghi - Thành Thái - Duy Tân do hội đồng hoàng tộc Nguyễn Phước hải ngoại ấnhành năm 2004, nhận xét: “Cuộc đời sóng gió, lòng yêu nước và đức độ của vua HàmNghi 1ã cảm hóa được nhiều người bạn ngoại quốc”, thông qua nhắc lại tường thuật củacô Blanche - con gái vị đại tá tư lệnh Alger thời bấy giờ đã viết về vua Hàm Nghi: “NếuNgười bằng lòng trở lại ngôi báu thì người Pháp chúng tôi rất vui mừng vì Người đãđược ...