Xây dựng bộ tiêu chí xác định các khu vực trọng điểm cần quan tâm trong quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học ở Việt Nam

Bài viết trình bày về phương pháp xây dựng bộ tiêu chí xác định các khu vực trọng điểm cần quan tâm trong công tác quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học (BTĐDSH) ở Việt Nam. Bộ tiêu chí xác định các tác động tự nhiên và của con người lên những hệ sinh thái rừng ngập mặn, rạn san hô, thảm cỏ biển và nước trồi.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng bộ tiêu chí xác định các khu vực trọng điểm cần quan tâm trong quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học ở Việt NamTAPCHISINHHOC2014,36(2):189202 Xâydựngbộtiêuchí DOI:10.15625/08667160/v36n2.5110 XÂYDỰNGBỘTIÊUCHÍXÁCĐỊNHCÁCKHUVỰCTRỌNGĐIỂM CẦNQUANTÂMTRONGQUYHOẠCHBẢOTỒNĐADẠNGSINHHỌC ỞVIỆTNAM LêVănHưng *,NguyễnĐìnhHòe2 1 1 TổngcụcMôitrường,BộTàinguyênvàMôitrường,*hungkhcna10@gmail.com 2 TrườngĐạihọcKhoahọctựnhiên,ĐHQGHàNội TÓMTẮT:Bàibáonêuphươngphápxâydựngbộ tiêuchíxácđịnhcáckhuvựctrọngđiểm cầnquantâmtrongcôngtácquyhoạchbảotồnđadạngsinhhọc(BTĐDSH) ở ViệtNam.Bộ tiêuchíxácđịnhcáctácđộngtựnhiênvàcủaconngườilênnhữnghệsinhtháirừngngậpmặn, rạnsanhô,thảmcỏbiểnvànướctrồi.Cácphươngphápnghiêncứuđượcxâydựngtrêncơsở đánhgiánhanhcósự thamgia; matrậnkiểmkêmôitrường;kế thừa,thuthậpthôngtinthông quahộithảo,tậphợptàiliệu,điềutravàmạnginternet.Cáckếtquảđãnêurõchỉ sốtácđộng tiêucực ởkhuvựcnghiêncứunằm ởmứccaovàrấtcao.Đâylànhữngkếtquả bướcđầuvề bộchỉsốxácđịnhđộnhạycảmvềđánhgiáảnhhưởngtácđộngcủaconngườivàđiềukiệntự nhiênđếncáchệ sinhtháibiểncầnđượcchúýtrongquyhoạchbảotồnđadạngsinhhọc ở ViệtNam. Từkhóa:Chỉsốnhạycảm,đadạngsinhhọc,hệsinhthái,hệsinhtháibiển,khubảotồn.MỞĐẦU ra ảnhhưởng tới các hệ sinhthái (HST) tự Quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học nhiên.Bàibáonàyđề cậpđếnviệcxácđịnh (ĐDSH) ở Việt Nam đến năm 2020, định cáctiêuchícáckhuvựctrọngđiểmnhạycảmhướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng cầnquantâmcủahệsinhtháibiển(rừngngậpChính phủ nước CHXHCN Việt Nam phê mặn,rạnsanhô,thảmcỏ biển,hệ sinhtháiduyệt tại Quyết định số 45/QĐTTg, ngày nướctrồi)08/01/2014tậptrungvàocáckhuvựccónhiềurủiro,bị suythoái,đượcgọilàcáckhuvực “trọngđiểmnhạycảm”“khuvựcdễ bị tổn thương”, mộtsố tácgiả còngọi nhữngkhuvựcnàylànhững“điểmnóng”[1,3,7,10,14,16,18].“Điểmnóng”trongbảotồnĐDSHlànhữngkhubảotồn(KBT)cấpquốcgiahay cấptỉnh/thànhphố vàvớicáchệ sinhtháitựnhiênvenbiểngiàutàinguyênsinhvật; cácKBTbiển,đangchịunhiềutácđộngtiêucực, trựctiếphaygiántiếp,từ hoạtđộngkinhtế,xãhội,từbiếnđổikhíhậudẫnđếnsuythoáitàinguyênsinhvật.Nhữnghoạtđộngnàycóthể làhợppháp(chuyểnđổisử dụngđấttừrừnggậpmặnsangnuôitrồngthủysản,tácđộngcủacáckhuvựckinhtếlâncậnkhubảotồn,thayđổichínhsáchđầutư,bảotồn)hoặc phipháp(khaitháctráiphép,khônghợplý…)[8,9,15,16,19,21].Cáctácđộngnàyđanggây 189 LeVanHung,NguyenDinhHoe trong quy hoạch bảo tồn ĐDSH ở Việt chỉ nàykhôngchỉ rõsứcéptừ bênngoàihệNam. sinhthái. Birdlife International (2008) [1] đã xây NguyễnNgọcThạchvànnk.(1998) [20]dựngbộtiêuchíđiểmnóngcũngbaogồmcác khixâydựngbảnđồ nhạycảmhệ sinhtháitác động của thiên nhiên (biến đổi khí hậu, chovùngvenbiểnHảiPhòngđãsửdụngcôngsinhvậtngoạilaixâmhại),khaithácquámức thứcI=CB.Trongđó,Ilàđộnhạycảm,Clà tàinguyênĐDSH,mấtsinhcảnh,vàtácđộng mứcđộ dễ bị tổnthươngvàBlàkhả năng xấucủacáchoạtđộngkinhtế xãhộikhác. chịu đựng của hệ. Các tác giả chủ yếu sửTuynhiên,bộ tiêuchíkhôngđượclượnghóa dụngcácyếutố địalýcóthể giảiđoántrên thànhchỉsốđịnhlượng,độnóngcaohaythấp ảnhvệtinh.MứcđộdễbịtổnthươngClàsựtùythuộcsuyxétcủangười đánhgiá nênít thiệthạivề kinhtế,sinhthái…Phươngphápnhiềumangtínhchủ quan.Mặtkhácvìkhông nàychưarõràngvàkhôngđáp ứngđượckìápdụ ...