Xây dựng cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu biểu hiện của thích ứng tâm lý với biến đổi khí hậu của nông dân ven biển khu vực Trung Trung Bộ

Bài viết nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu biểu hiện của thích ứng tâm lý với biến đổi khí hậu của nông dân ven biển khu vực Trung Trung bộ qua 03 mặt: nhận thức, thái độ và hành động. Đây là cơ sở lý luận mới, có vai trò quan trọng trong việc xây dựng thang đo để đánh giá mức độ của thực trạng, từ đó đề xuất các biện pháp hữu hiệu và kịp thời nhằm nâng cao khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu cho nông dân ở khu vực này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu biểu hiện của thích ứng tâm lý với biến đổi khí hậu của nông dân ven biển khu vực Trung Trung Bộ 11,Tr. Số115-121 2, 2017 Tạp chí Khoa học - Trường ĐH Quy Nhơn, ISSN: 1859-0357, Tập 11, Số 2,Tập 2017, XÂY DỰNG CƠ SỞ LÝ LUẬN CHO VIỆC NGHIÊN CỨU BIỂU HIỆN CỦA THÍCH ỨNG TÂM LÝ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU CỦA NÔNG DÂN VEN BIỂN KHU VỰC TRUNG TRUNG BỘ ĐỖ TẤT THIÊN*, NGUYỄN THỊ THÙY TRANG, NGUYỄN THỊ NHƯ HỒNG Khoa Tâm lý Giáo dục & Công tác xã hội, Trường Đại học Quy Nhơn TÓM TẮT Bài viết nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu biểu hiện của thích ứng tâm lý với biến đổi khí hậu của nông dân ven biển khu vực Trung Trung bộ qua 03 mặt: nhận thức, thái độ và hành động. Đây là cơ sở lý luận mới, có vai trò quan trọng trong việc xây dựng thang đo để đánh giá mức độ của thực trạng, từ đó đề xuất các biện pháp hữu hiệu và kịp thời nhằm nâng cao khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu cho nông dân ở khu vực này. Từ khóa: Biến đổi khí hậu, biểu hiện thích ứng tâm lý, xây dựng cơ sở lý luận. ABSTRACT Setting up a Theoretical Basis for Studying Expressions of Vietnam Central Coast Farmers’ Psychological Adaptation to Climate Change The purpose of this article is to set up a theoretical basis for studying of expressions of psychological adaptation of farmers in the Central Vietnam Coast to climate change over three aspects: awareness, attitude and action. This is a new theoretical basis which plays an important role in the establishment of measurement scales in order to evaluate the level of real circumstance, and then to propose some effective and timely solutions helping improve the adaptability of farmers in this area to climate change. Keywords: Climate change, set up a theoretical basis, study of the expression of Psychological adaptation. 1. Đặt vấn đề Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất của biển đổi khí hậu do bờ biển dài, phụ thuộc nhiều vào nông nghiệp và trình độ phát triển thấp của khu vực nông thôn. Trong những năm qua, dưới tác động của biến đổi khí hậu, tần suất và cường độ thiên tai ngày càng gia tăng, gây ra nhiều tổn thất to lớn về người, tài sản, các cơ sở hạ tầng về kinh tế, văn hóa, xã hội, tác động xấu đến môi trường. Chỉ tính trong 15 năm trở lại đây, các hiện tượng thiên tai cực đoan như: bão, lũ, lũ quét, sạt lở đất, úng ngập, hạn hán, xâm nhập mặn... đã làm thiệt hại đáng kể về người và tài sản, đã làm chết và mất tích hơn 10.711 người, thiệt hại về tài sản ước tính chiếm khoảng 1,5% GDP/năm. Theo WHO từ năm 1989 đến năm 2011, trung bình mỗi năm ở Việt Nam, có 567 người chết (kể cả mất tích) do thảm họa thiên nhiên, thiệt hại 1,9 tỷ USD tổng sản phẩm quốc nội theo sức mua GDP [4]. *Email: tatthiendo@gmail.com Ngày nhận bài: 27/4/2016; Ngày nhận đăng: 01/6/2016 115 Đỗ Tất Thiên, Nguyễn Thị Thùy Trang, Nguyễn Thị Như Hồng Nhận thức những tác động nghiêm trọng của biến đổi khí hậu đến sự phát triển bền vững của đất nước, Nghị quyết Đại hội Đảng XI đã xác định vị trí, vai trò quan trọng của bảo vệ tài nguyên, môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020 khẳng định “Phát triển kinh tế - xã hội phải luôn coi trọng bảo vệ và cải thiện môi trường, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu”, đồng thời xác định mục tiêu, định hướng đẩy mạnh công tác nghiên cứu, dự báo khí tượng thủy văn, biến đổi khí hậu và đánh giá tác động để chủ động triển khai thực hiện có hiệu quả các giải pháp phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu, nhất là nước biển dâng, tăng cường hợp tác quốc tế để phối hợp hành động và tranh thủ sự giúp đỡ của cộng đồng quốc tế [2]. Khu vực Trung Trung bộ được cho là một trong những vùng gánh chịu hậu quả nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Những thiệt hại về vật chất và tinh thần do biến đổi khí hậu gây ra ở khu vực này là rất lớn, nhất là đối với nông dân ven biển - những người trực tiếp sinh sống, lao động và phụ thuộc rất nhiều vào những biến động về thời tiết và khí hậu. Những thiệt hại này sẽ vô cùng nghiêm trọng nếu như nông dân ở đây không thực hiện kịp thời những biện pháp thích ứng và áp dụng các kinh nghiệm bản địa trong việc dự đoán được khả năng xảy ra nhằm phòng ngừa và giảm nhẹ các rủi ro của các hiện tượng thời tiết cực đoan do biến đổi khí hậu gây ra. Do đó, việc nghiên cứu các mặt biểu hiện của sự thích ứng tâm lý đối với biến đổi khí của nông dân khu vực Trung Trung bộ là vô cùng cấp thiết. Trên thực tế, đã có nhiều đề tài nghiên cứu về thích ứng dưới góc độ tâm lý học như hướng nghiên cứu thích ứng với nghề nghiệp và lao động; thích ứng với hoạt động học tập; thích ứng với môi trường văn hóa mới, thích ứng xã hội... Tuy nhiên, những công trình nghiên cứu về sự thích ứng của người nông dân với biến đổi khí hậu nói chung và của nông dân khu vực Trung Trung bộ nói riêng dưới góc độ tâm lý học vẫn chưa được nghiên cứu. Chính vì thế, việc nghiên cứu các mặt biểu hiện của sự thích ứng tâm lý đối ...