Xây dựng mô hình số độ cao (DEM) phục vụ thành lập bản đồ ngập lụt cho trận lũ năm 1999 hạ lưu lưu vực sông Hương

Bài viết giới thiệu về phương pháp và kết quả xây dựng bản đồ số độ cao DEM từ bản đồ địa hình bằng phần mềm ArcGIS phục vụ xây dựng bản đồ ngập lụt cho trận lũ xảy ra vào tháng XI năm 1999 trên lưu vực sông Hương.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng mô hình số độ cao (DEM) phục vụ thành lập bản đồ ngập lụt cho trận lũ năm 1999 hạ lưu lưu vực sông HươngNghiên cứu XÂY DỰNG MÔ HÌNH SỐ ĐỘ CAO (DEM) PHỤC VỤTHÀNH LẬP BẢN ĐỒ NGẬP LỤT CHO TRẬN LŨ NĂM 1999 HẠ LƯU LƯU VỰC SÔNG HƯƠNG Nguyễn Thị Bích Ngọc, Hoàng Thị Nguyệt Minh, Trần Văn Tình Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội Tóm tắt Sông Hương là lưu vực quan trọng nhất của tỉnh Thừa Thiên Huế. Địa hìnhlưu vực chủ yếu là đồi núi bị chia cắt mạnh, độ dốc lớn, đồng bằng ven biển nhỏhẹp. Lưu vực thường xuyên phải chịu ảnh hưởng bởi các trận bão lũ làm cho khuvực hạ lưu gây ngập lụt nghiêm trọng. Do đó, các biện pháp phòng tránh thiên taicần phải được thực hiện để hạn chế tác hại do bão, lũ gây nên. Bài báo giới thiệuvề phương pháp và kết quả xây dựng bản đồ số độ cao DEM từ bản đồ địa hìnhbằng phần mềm ArcGIS phục vụ xây dựng bản đồ ngập lụt cho trận lũ xảy ra vàotháng XI năm 1999 trên lưu vực sông Hương. Từ khóa: Bản đồ số độ cao, sông Hương, ngập lụt.Creating a Digital Elevation Model (DEM) to conduct the map of floods 1999 in the Hương river downstream Abstract The Huong River is the most important basin of Thua Thien Hue province. Thetopography of the basin primarily is the strong dissected hills, high slope, small andnarrow coastal plains. The basin often affected by typhoons and tropical depressionscause downstream areas of the Huong River often facing with extreme flooding inlarge area. Therefore, the natural disaster prevention measures to need to be takento reduce the harm caused by the storm and flood. This paper introduces the methodand result of creating digital elevation model based on large scale topography mapby ArcGIS software to construct inundation mapping for flood in november 1999for the Huong river basin. Keyword: A digital elevation model (DEM), Hương river, flood. 1. Mở đầu của lưu vực là cửa Thuận An và cửa Tư Lưu vực sông Hương là một trong Hiền nhưng trước khi dòng chảy sôngnhững lưu vực sông lớn của miền Hương đổ ra biển đã được điều hoà qua hệ thống đầm phá ven biển là TamTrung, lưu vực nằm trọn trong tỉnh Giang, Thuỷ Tú và Cầu Hai [2]. LưuThừa Thiên Huế. Diện tích lưu vực vực Sông Hương là vùng giao tranh củasông Hương và các lưu vực phụ cận là các khối không khí lớn tràn đến từ các3760 km2 (hình 1), trong đó diện tích phía kết hợp với điều kiện địa hình cólưu vực chính của sông Hương 2830 Đèo Ngang ở phía Bắc, Đèo Hải Vân ởkm2 còn các lưu vực sông phụ cận có phía Nam, dãy Trường Sơn ở phía Tâytổng diện tích hơn 900 km2 bao gồm: và Biển Đông càng thể hiện rõ thêm sựSông Nông, sông Cầu Hai, sông Truồi, biến động của của các hiện tượng: Bão,sông Phú Bài. Cửa thoát nước ra biển mưa lớn, gió nóng.20 Tạp chí Khoa học Tài nguyên và Môi trường - Số 17 - năm 2017 Nghiên cứu Địa hình trên lưu vực sông Hương lụt nhằm nâng cao nhận thức về mứctương đối phức tạp chủ yếu là đồi núi độ nguy hiểm của mưa lũ lụt cho cộngvà đặc biệt ở khu vực cửa sông có hệ đồng khu vực bị ảnh hưởng và phục vụthống đầm phá ven biển nên nếu lũ trên công tác cảnh báo phòng chống lũ. Tuycác sông thượng nguồn có pha trùng nhiên, các bản đồ số độ cao sẵn có ở khunhau thì vùng đồng bằng hạ lưu bị ngập vực nghiên cứu chưa đáp ứng về mứcsâu trên diện rộng gây thiệt hại nghiêmtrọng cho người dân thuộc khu vực đó độ chi tiết và chính xác để phục vụ xâyvà đặc biệt là ở thành phố Huế. Do đó, dựng bản đồ ngập lụt, nên vấn đề xâycần có công cụ mang tính trực quan mô dựng bản đồ số độ cao cho lưu vực làtả quy mô và mức độ ảnh hưởng của lũ rất cần thiết. Hình 1: Lưu vực sông Hương và phụ cận [4] 2. Phương pháp thành lập bản định trên một không gian liên tục bởiđồ DEM tập hợp các giao tuyến độ cao. Gọi Z là 2.1. Khái niệm hằng số độ cao, Z sẽ là một hàm số ba biến Z = f(x, y, h). Trong hệ thông tin Mô hình số độ cao (Digital địa lý DEM được biểu diễn như một maElevation Model, DEM) là sự thể hiện trận độ cao [3].bằng số độ cao của bề mặt đất, độ caocủa tầng đất, của mực nước ngầm,… so 2.2. Các phương pháp thànhvới độ cao của mực nước biển. DEM lập DEMđược sử dụng phổ biến trong nhiều lĩnh Hiện nay có rất nhiều phương phápvực: môi trường, địa lý, nghiên cứu tai để thành lập bản ...