Xây dựng quy trình rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề cho sinh viên sư phạm trong dạy học phần Địa lý kinh tế − Xã hội đại cương

Bài viết đề cập tới quy trình rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề cho sinh viên sư phạm Địa lí trong dạy học học phần "Địa lí Kinh tế - xã hội đại cương" và các biện pháp giúp cho sinh viên học tập đạt hiệu quả tốt.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng quy trình rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề cho sinh viên sư phạm trong dạy học phần Địa lý kinh tế − Xã hội đại cươngTẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 16/2017 111 XÂY DỰNG QUY TRÌNH RÈN LUYỆN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO SINH VIÊN SƯ PHẠM TRONG DẠY HỌC PHẦN ĐỊA LÝ KINH TẾ − XÃ HỘI ĐẠI CƯƠNG 1 Tô Thị Quỳnh Giang Trường Đại học Thủ ñô Hà Nội Tóm tắt: Trong bài viết này, chúng tôi ñề cập tới quy trình rèn luyện năng lực giải quyết vấn ñề cho sinh viên sư phạm Địa lí trong dạy học học phần Địa lí Kinh tế - xã hội ñại cương và các biện pháp giúp cho sinh viên học tập ñạt hiệu quả tốt. Từ khóa: Năng lực giải quyết vấn ñề, rèn luyện, nguyên tắc, quy trình, biện pháp, ñịa lí1. ĐẶT VẤN ĐỀ Hiện nay trong dạy học nói chung, năng lực giải quyết vấn ñề ñược ñề cập như là mộttrong những năng lực quan trọng ñể giúp cho người học phát huy ñược khả năng học tập vànâng cao hiệu quả học tập. Năng lực giải quyết vấn ñề là năng lực của cá nhân tham giavào quá trình nhận thức ñể hiểu và giải quyết các tình huống có vấn ñề. Đến nay, năng lựcgiải quyết vấn ñề ñã ñược quan niệm như là một trong những mục tiêu quan trọng cần hìnhthành cho học sinh trong quá trình dạy học. Sinh viên ngành Sư phạm nói chung và sinhviên Sư phạm Địa lí nói riêng cần ñược rèn luyện năng lực giải quyết vấn ñề nhằm nângcao chất lượng học tập môn Địa lí Kinh tế - Xã hội ñại cương (ĐLKT-XHĐC) và sử dụngtrong nghề nghiệp sau này.2. NỘI DUNG2.1. Năng lực giải quyết vấn ñề2.1.1. Năng lực là gì? Hiện nay, khái niệm năng lực ñược hiểu theo nhiều góc ñộ khác nhau. Theo F.E.Weinert: Năng lực là những kỹ năng, kỹ xảo học ñược hoặc sẵn có của cá thế nhằm giải1 Nhận bài ngày 27.02.2017; gửi phản biện và duyệt ñăng ngày 20.6.2017 Liên hệ tác giả: Tô Thị Quỳnh Giang; Email: ttqgiang@daihocthudo.edu.vn112 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘIquyết các tình huống xác ñịnh, cũng như sự sẵn sàng về ñộng cơ và khả năng vận dụng cáccách giải quyết vấn ñề một cách có trách nhiệm và hiệu quả trong những tình huống linhhoạt. Còn theo Bemd Meier, Nguyễn Văn Cường: Năng lực là khả năng thực hiện cótrách nhiệm và hiệu quả các hành ñộng, giải quyết các nhiệm vụ, vấn ñề trong những tìnhhuống khác nhau thuộc các lĩnh vực nghề nghiệp, xã hội hay cá nhân trên cơ sở hiểu biết,kỹ năng, kỹ xảo và kinh nghiệm cũng như sự sẵn sàng hành ñộng. Như vậy, một cáchchung nhất,có thể hiểu năng lực là khả năng thực hiện thành công một công việc dựa trênkiến thức, kĩ năng và ñược thực hiện trong những tình huống khác nhau.2.1.2. Đặc ñiểm của năng lực Năng lực là tổ hợp các thuộc tính ñộc ñáo của cá nhân, nó bao gồm các thuộc tính tâmlí và sinh lí tương ứng với những ñòi hỏi của một hoạt ñộng nhất ñịnh nào ñó trong mộtngữ cảnh một tình huống nhất ñịnh nào ñó làm cho hoạt ñộng ñó ñạt ñược kết quả tốt.Nănglực chỉ ñược thể hiện trong hoạt ñộng. Khi chưa hoạt ñộng thì năng lực của con người còntiềm ẩn. Năng lực chỉ có tính hiện thực khi cá nhân hoạt ñộng và phát triển trong chínhhoạt ñộng ñó. Kết quả công việc thường là thước ño ñể ñánh giá năng lực của cá nhân làm ra nó.Năng lực không phải sẵn có trong mỗi con người từ khi sinh ra mà nó ñược hình thành vàphát triển trong quá trình hoạt ñộng và giao tiếp.2.1.3. Cấu trúc của năng lực Theo các ñịnh nghĩa về năng lực ta có thể thấy năng lực ñược cấu thành bởi các thànhtố kiến thức, kĩ năng, thái ñộ và giá trị, tình cảm và ñộng cơ cá nhân, tư chất trong nhữngbối cảnh khác nhau.2.1.4. Năng lực giải quyết vấn ñề Vấn ñề là nhiệm vụ ñặt ra có chứa ñựng những mâu thuẫn cần giải quyết.Giải quyếtvấn ñề là sử dụng giải pháp ñể xác ñịnh ñược vấn ñề ñặt ra cần phải giải quyết và thực hiệngiải pháp ñể xác ñịnh ñược nội dung cần giải quyết và ñánh giá vấn ñề ñã ñược giải quyết.Nói cách khác, giải quyết vấn ñề thực chất là xác ñịnh ñược mâu thuẫn cần giải quyết, xác ñịnhñược giải pháp giải quyết,thực hiện thành công các giải pháp và kiểm tra ñánh giá kết quả.2.2. Khả năngrèn luyện năng lực giải quyết vấn ñề cho sinh viên trong dạy họchọc phần Địa lí Kinh tế -Xã hội ñại cương2.2.1. Cấu trúc môn học cho phép rèn luyện năng lực giải quyết vấn ñề Về kiến thức, học phần ĐLKT-XHĐCcó những kiến thức chứa ñựng tính vấn ñề cầncó năng lực giải quyết ñể học tập và nghiên cứu như: Những khái niệm cơ bản về môiTẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 16/2017 113trường ñịa lí, tài nguyên thiên nhiên; Hiện trạng của các loại tài nguyên thiên nhiên và việcsử dụng chúng. Môi trường và phát triển bền vững; Địa lí dân cư với vấn ñề gia tăng dânsố, vấn ñề ñô thị hóa; Tổ chức lãnh thổ sản x ...