Xây dựng tiêu chuẩn cơ sở để kiểm nghiệm dược liệu Kim anh tử (Fructus rosa Laevigata Michx. ) họ hoa hồng (Rosaceae)

Nghiên cứu được thực hiện với mục tiêu: Đề xuất được các chỉ tiêu chất lượng, phương pháp thử và xác định mức chất lượng cho mỗi chỉ tiêu kiểm nghiệm dược liệu Kim anh tử. Mẫu nghiên cứu được thu hái tại huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng và chế biến theo phương pháp cổ truyền.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng tiêu chuẩn cơ sở để kiểm nghiệm dược liệu Kim anh tử (Fructus rosa Laevigata Michx. ) họ hoa hồng (Rosaceae)Hoàng Thị Cúc và ĐtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ188(12/1): 33 - 37XÂY DỰNG TIÊU CHUẨN CƠ SỞ ĐỂ KIỂM NGHIỆM DƯỢC LIỆU KIM ANHTỬ (FRUCTUS ROSA LAEVIGATA MICHX. ) HỌ HOA HỒNG (ROSACEAE)Hoàng Thị Cúc*, Vũ Tú Uyên, Nguyễn Thị Thu HuyềnTrường Đại học Y Dược - ĐH Thái NguyênTÓM TẮTXây dựng tiêu chuẩn cơ sở để kiểm nghiệm dược liệu giúp đơn vị sở hữu tiêu chuẩn có căn cứ đểkiểm định nguyên liệu đầu vào đồng thời công bố chất lượng đầu ra của sản phẩm. Cây Kim anh làdược liệu từ lâu đã được sử dụng trong Y học cổ truyền để chữa bệnh, có vùng phân bố tự nhiênlớn ở huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Nghiên cứu được thực hiện với mục tiêu: Đề xuất đượccác chỉ tiêu chất lượng, phương pháp thử và xác định mức chất lượng cho mỗi chỉ tiêu kiểmnghiệm dược liệu Kim anh tử. Mẫu nghiên cứu được thu hái tại huyện Trùng Khánh, tỉnh CaoBằng và chế biến theo phương pháp cổ truyền. Bằng phương pháp qui định trong Dược điển ViệtNam IV và phương pháp nghiên cứu đặc điểm vi học, thành phần hóa thực vật của dược liệuchúng tôi đã xây dựng được tiêu chuẩn cơ sở của Dược liệu Kim anh tử với 7 chỉ tiêu chất lượngchính. Trong đó: Có 05 chỉ tiêu có mức chất lượng tương đương Dược điển Việt Nam IV, chỉ tiêuhàm lượng chất chiết được bằng ethanol trong dựơc liệu và đặc điểm vi học bột dược liệu do cơ sởđề xuất thêm cũng cho kết quả rõ ràng và mức chất lượng ổn định.Từ khóa: Tiêu chuẩn cơ sở; Kim anh tử; chỉ tiêu; mức chất lượng; phương pháp thửĐẶT VẤN ĐỀ*Trong sản xuất thuốc Đông dược để thuốc cóhiệu lực, an toàn và chất lượng ổn định thìtoàn bộ quy trình sản xuất phải được tiêuchuẩn hóa. Tiêu chuẩn hóa nguyên liệu đầuvào là khâu cơ bản nhất, đối với dược liệu cónguồn gốc tự nhiên thì việc tiêu chuẩn hóaphải bắt đầu từ quy trình thu hái cây thuốchoang dã trong tự nhiên. Ngày nay, cùng vớisự phát triển của y học cổ truyền, các loạithuốc có nguồn gốc từ thiên nhiên đang đượcnghiên cứu đưa vào sản xuất và sử dụng vớimục đích hỗ trợ trong bảo vệ, nâng cao sứckhỏe. Quả Kim anh (Fructus Rosa laevigataMichx.) từ lâu đã được sử dụng trong Y họccổ truyền làm thuốc chữa bệnh với nhiều mụcđích sử dụng khác nhau như: Chữa di tinh, diniệu, đái són, đái rắt, bạch đới, tiêu chảy lâungày không khỏi, ra mồ hôi quá nhiều, homạn tính, chữa phong thấp, tê bại, đau nhứctay chân…[1]. Để làm cơ sở cho việc thumua, chế biến và phát triển vùng nguyên liệudược liệu Kim anh và làm cơ sở cho việc pháttriển một số sản phẩm điều trị từ dược liệukim anh đề tài “Xây dựng tiêu chuẩn cơ sở*Tel: 0912735760, Email: hoangcuctn@gmail.comđể kiểm nghiệm dược liệu Kim anh tử(fructus Rosa Laevigata Michx.) họ Hoa hồng(Rosaceae)” được thực hiện với mục tiêu: Đềxuất được các chỉ tiêu chất lượng, phương phápthử và xác định mức chất lượng cho mỗi chỉtiêu kiểm nghiệm dược liệu Kim anh tử thu háitại huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng.ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUĐối tượng nghiên cứuMẫu nghiên cứu: Quả Kim anh thu hái khi vỏđã chuyển sang màu vàng, được thu hái tạihuyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng tháng11/2017. Chế biến theo phương pháp cổtruyền theo qui định của Bộ Y tế [3].Phương tiện nghiên cứuHóa chất: Ethanol (TQ), cloroform (TQ),anhydrid acetic (TQ), methanol (TQ), HCl(TQ), H2SO4(TQ), dicloromethan (TQ), ethylacetat (TQ), methanol (TQ), acid formic(TQ)…Thuốc thử: TT Mayer, TT Dragendoff, TTBuchardat, Acid picric, TT Baljet, TT FehlingA, TT Fehling B. đạt tiêu chuẩn tinh khiếtphân tích.Thiết bị nghiên cứu: Cân kỹ thuật Precisa, cânphân tích Mettler Toledo, kính hiển vi33Hoàng Thị Cúc và ĐtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆPrimostar, đèn soi tử ngoại VL - 6.LC, bảnmỏng Silicagel GF254, máy ảnh kỹ thuật sốCanon Power Shot SX260 HS, tủ sấyMemmert 100l, nồi cách thủy Memmert…Phương pháp nghiên cứuPhương pháp đề xuất các chỉ tiêu đánh giáchất lượng dược liệuCăn cứ đề xuất các chỉ tiêu: Dược điển ViệtNam IV và tuân thủ nguyên tắc “Tiêu chuẩncơ sở phải có mức chất lượng tương đươnghoặc cao hơn tiêu chuẩn Dược điển”.Các chỉ tiêu đề xuất: Tính chất cảm quan, đặcđiểm vi học bột, mất khối lượng do làm khô,hàm lượng chất chiết được, tỷ lệ tạp chất,định tính [2].Xác định chỉ tiêu tính chất cảm quan: Quansát hình thái, mầu sắc, mùi vị mẫu. Mẫu dượcliệu phải có những đặc điểm phù hợp với yêucầu Dược điển Việt Nam IV [2].Xác định chỉ tiêu đặc điểm vi học bột dượcliệu: Sử dụng phương pháp Kiểm nghiệmdược liệu bằng phương pháp vi học. Dượcliệu kim anh đã được chế biến đúng cách, tánthành bột mịn, làm tiêu bản bột, quan sát cácđặc điểm vi học của bột dược liệu dưới kínhhiển vi [4]. Chụp ảnh, mô tả các đặc điểm củabột dược liệu, nhận biết và chỉ được các đặcđiểm vi phẫu, các đặc điểm của bột dược liệu188(12/1): 33 - 37Xác định chỉ tiêu độ ẩm, hàm lượng chất chiếtđược, tỷ lệ tạp chất: Tiến hành theo phươngpháp qui định của Dược điển Việt N ...