Xét nghiệm máu tìm ung thư: chỉ thêm lo?

Nhiều người đã xét nghiệm máu tìm ung thư với hi vọng phát hiện sớm để điều trị. Tuy nhiên, một số người sau khi xét nghiệm có kết quả dương tính nhưng truy tìm với cácphương tiện hiện đại cũng không biết ung thư ở đâu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xét nghiệm máu tìm ung thư: chỉ thêm lo? Xét nghiệm máu tìm ung thư: chỉthêm lo?Nhiều người đã xét nghiệm máu tìm ung thư với hi vọng pháthiện sớm để điều trị. Tuy nhiên, một số người sau khi xétnghiệm có kết quả dương tính nhưng truy tìm với cácphương tiện hiện đại cũng không biết ung thư ở đâu. Ngược lại, có trường hợp âm tínhLấy máu xét nghiệm DR-70 để phát hiện sớm bệnh mấy tháng sau lại chết vì ung thư!ung thư cho nhân viên tại Suy sụp vì... “án treo”một cơ quan - Ảnh: N.C.T. Qua đợt khám sức khỏe định kỳ giữanăm 2009 tại cơ quan X, trên 20 người có kết quả xét nghiệmmáu dương tính với ung thư DR-70. Chị V.H., nhân viên cơ quanX, kể: “Hôm đó chị phụ trách y tế cơ quan gọi tôi thông báo kếtquả xét nghiệm máu có tế bào gây ung thư nhưng không biết ungthư chỗ nào, rồi hỏi trước khi xét nghiệm có uống thuốc gì không,có kinh không? Nếu dùng thuốc hoặc đang có kinh, kết quả cóthể bị nhiễu, tức dương tính giả.Do lúc xét nghiệm tôi đang có kinh nên chị dặn một tháng sau xétnghiệm lần 2. Nghĩ tới mẹ già và hai con còn nhỏ, tôi rụng rời,choáng váng. Thời gian đó tôi chẳng làm được việc gì, cứ thắcthỏm chờ ngày xét nghiệm lại”.Hơn tháng sau, tuân thủ quy định chờ sạch kinh trên một tuần,chị V.H. đi xét nghiệm DR-70 lần 2. Kết quả lần này dương tínhcòn cao hơn lần 1. Một bác sĩ ở đây tư vấn hẹn tháng sau làm lạiDR-70 lần 3. Nếu vẫn dương tính thì làm tiếp loạt xét nghiệm nhưsiêu âm, không phát hiện được sẽ chụp X-quang, nếu không pháthiện nữa thì chụp CT... Nản quá, chị V.H. bỏ luôn không đi xétnghiệm lại DR-70 lần 3.Tháng 6-2010, cơ quan X lại tổ chức khám sức khỏe định kỳ, kếtquả xét nghiệm DR-70 lần này của chị V.H. lại âm tính. Theo giảithích của chị phụ trách y tế cơ quan là giữa năm 2009 áp dụngchỉ số ngưỡng DR-70 âm tính. Sau đó chị ngã bệnh và chết vì ung thư phổi (chứkhông phải ung thư vú)!Không dùng chẩn đoán bệnh ung thưCó 3-10% dương tính giả, và trong một tài liệu có lưu ý là ngaykhi kết quả dương tính lần 2 vẫn có 3% là dương tính giả. Vậynên xét nghiệm tìm ung thư khi nào? Chúng tôi nêu vấn đề nàyvới giáo sư Nguyễn Sào Trung - trưởng khoa y Đại học Y dượcTP.HCM, phó chủ tịch Hội Ung thư TP.HCM, phó chủ tịch HộiGiải phẫu bệnh - tế bào bệnh học Việt Nam.Ông nói:- Tôi biết có trường hợp xét nghiệm dương tính, hoảng quá ranước ngoài chụp PET - CT nhưng không phát hiện được gì. Rốtcuộc người bệnh tốn tiền, tốn máu và được... hoảng sợ! Dù mụcđích ban đầu của xét nghiệm định lượng dấu ấn ung thư là giúptầm soát và phát hiện sớm bệnh nhưng đến nay rất ít dấu ấn ungthư đạt mục đích này.Khoảng 30 loại dấu ấn được sử dụng cho nhiều loại ung thư khácnhau, song tới thời điểm hiện tại chỉ ba dấu ấn tạm được dùng đểgiúp phát hiện sớm ung thư (dù việc dùng rộng rãi này vẫn còntranh cãi). Đó là:1/ Dấu ấn PSA để phát hiện ung thư tuyến tiền liệt. Tuy nhiênkhông nên xét nghiệm PSA cho tất cả đàn ông với mục đích tầmsoát vì chỉ có khoảng 20-30% bệnh nhân có PSA cao là có ungthư thật sự, số còn lại PSA cao do các bệnh khác lành tính nhưviêm, tăng sinh...2/ Dấu ấn AFP: sử dụng hạn chế cho người viêm gan, nhất làviêm gan siêu vi B và C hoặc người có khối u gan chưa biết rõlành hay ác. 3/ Dấu ấn CA 125: đôi khi cũng được dùng tầm soátung thư buồng trứng ở những phụ nữ có nguy cơ cao mắc loạiung thư này. Những dấu ấn còn lại không đặc hiệu để tầm soát(phát hiện sớm) ung thư qua xét nghiệm máu.Cần hiểu đúng xét nghiệm tìm dấu ấn ung thư có giá trị trongchẩn đoán bệnh hay không. Câu trả lời cho tới thời điểm hiện tạilà xét nghiệm dấu ấn ung thư không thể dùng đơn độc để chẩnđoán, xác định bệnh mà phải phối hợp những thông tin khác.* Thưa giáo sư, như vậy xét nghiệm tìm dấu ấn ung thư trongmáu không thể dùng cho chẩn đoán bệnh ung thư?- Đúng vậy. Vì hai lý do:1/ Hầu hết những dấu ấn ung thư đó không chỉ do tế bào ung thưmà còn có thể được sản xuất bởi những tế bào bình thường hoặctế bào của các bệnh lành tính. Ví dụ PSA là dấu ấn của ung thưtuyến tiền liệt, cũng có thể tăng cao ở người bị viêm tuyến tiền liệthoặc tăng sinh lành tính của tuyến tiền liệt. Hoặc AFP cũng có ởnhững người bị viêm gan chứ chưa bị ung thư...2/ Những dấu ấn này có thể vẫn bình thường (tức không tăngcao) ở người đã bị ung thư.Thật ra xét nghiệm tìm dấu ấn ung thư hay chính xác hơn là địnhlượng dấu ấn ung thư trong máu cũng có giá trị nhất định nếu biếtcách sử dụng. Xét nghiệm này thật sự hữu ích trong đánh giá tìnhtrạng nặng, nhẹ cũng như dự đoán diễn tiến của bệnh trong quátrình điều trị. Ví dụ bệnh nhân ung thư vú đã được điều trị, đangtheo dõi, nếu kết quả xét nghiệm dấu ấn ung thư CA 15-3 tăngcao có nghĩa là bệnh đang diễn tiến nặng hoặc tái phát.Xét nghiệm cũng giúp đánh giá được h ...