Xu hướng vận động, đổi mới của hình thức thể loại truyện ngắn Việt Nam giai đoạn 1940-1945

Trong thành tựu có thể nói là phong phú, rực rỡ của văn xuôi quốc ngữ gồm nhiều thể loại trước 1945, truyện ngắn có tầm quan trọng và vị trí riêng. Nhìn một cách tổng quát, có thể thấy những cách tân của văn xuôi 1940-1945 nằm trong quá trình đổi mới liên tục của văn học nói chung.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xu hướng vận động, đổi mới của hình thức thể loại truyện ngắn Việt Nam giai đoạn 1940-1945XU HƯỚNG VẬN ĐỘNG, ĐỔI MỚI CỦA HÌNH THỨC THỂ LOẠI TRUYỆN NGẮNVIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1940 – 1945Đinh Thị Cẩm Lê*Trường Đại học Sư phạm Hà NộiTÓM TẮTTrong thành tựu có thể nói là phong phú, rực rỡ của văn xuôi quốc ngữ gồm nhiều thể loại trước1945, truyện ngắn có tầm quan trọng và vị trí riêng. Nhìn một cách tổng quát, có thể thấy những cáchtân của văn xuôi 1940-1945 nằm trong quá trình đổi mới liên tục của văn học nói chung. Quá trình ấyđược bắt đầu từ đầu thế kỷ XX với định hướng lớn là hiện đại hoá, dân chủ hoá và dân tộc hoá. Trongđó, truyện ngắn 1940-1945 giữ vai trò hoàn kết quá trình hiện đại hoá, chẳng những của thể loại, màcòn là của toàn bộ nền văn xuôi quốc ngữ. Sự hiện đại ấy thể hiện ở việc gia tăng rõ rệt của chất tiểuthuyết bằng những trang viết đậm chất văn xuôi, ở việc tiếp cận, chiếm lĩnh con người từ góc độ đờitư, ở quá trình phát triển từ đơn giản đến phức tạp của một số hình thức nghệ thuật như kết cấu, nhânvật, phương thức trần thuật. Đặc biệt là ở kết hợp nhuần nhị của các thể loại cũng như các phươngthức nghệ thuật.Từ khóa: Truyện ngắn, hình tượng nhân vật, hình thức nghệ thuật, thể loại, miêu tảBước sang thế kỷ XX, văn học Việt Nam dầnchuyển mạnh sang quỹ đạo hiện đại. Quátrình hiện đại hoá ấy diễn ra liên tục và ngàycàng mạnh mẽ để rồi hoàn kết khá viên mãn ởchặng cuối, giai đoạn 1940 - 1945.Trong số những thể loại góp phần tạo nênthành tựu có thể nói là phong phú, rực rỡ đó,truyện ngắn có một tầm quan trọng, một vị tríriêng. Để vươn tới sự thành thục, hoàn thiện,truyện ngắn đã trải qua nhiều chặng phát triểnvới những bước ngoặt có tính quy luật. Mỗigiai đoạn là một chặng, một khâu, có vị trínhất định trong cả quá trình phát triển đó. Vàtruyện ngắn giai đoạn 1940 - 1945 cũng là mộtchặng như thế. Đánh giá về truyện ngắn giaiđoạn này, nhà nghiên cứu Nguyễn Đăng Mạnhcho rằng thể tài truyện ngắn “đã được nânglên mức độ có thể nói là hoàn thiện” [3]. Sự“hoàn thiện” ấy được thể hiện trước hết ởhình thức thể loại. SỰ GIA TĂNG RÕ RỆT CHẤT TIỂU THUYẾTTrong cách hiểu rộng rãi hiện nay, khái niệmtruyện ngắn có hai nội hàm. Nội hàm thứ nhất,xem truyện ngắn cũng là tiểu thuyết, nhưngđược viết ngắn gọn (đoản thiên tiểu thuyết);nội hàm thứ hai, xem truyện ngắn và tiểuthuyết là hai thể loại độc lập; tuy cả hai đều làvăn xuôi nghệ thuật và có nhiều điểm chung,nhưng ở mỗi loại đều có những đặc trưngSố hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyênriêng, khác nhau, chứ không chỉ có sự khácnhau về độ dài ngắn. Đó còn là sự khác nhau vềthi pháp đặc thù, về tư duy thể loại. Đây là cáchhiểu hầu như chỉ dành cho giới chuyên môn.Cả hai cách hiểu trên đều có lý và có phạm visử dụng riêng. Vì vậy, nhiều khi có thể sửdụng cả hai. Ở đây, với cách hiểu chặt chẽ thứhai, người viết muốn nói đến chất tiểu thuyếtđậm đặc trong truyện ngắn 1940-1945. Đóchính là sự thể hiện sâu sắc và bao quát nhất củatính hiện đại trong truyện ngắn giai đoạn này.Biểu hiện rõ nét nhất của sự gia tăng chất tiểuthuyết trong thể loại truyện ngắn 1940-1945 làsự gia tăng của chất văn xuôi. Giầu chất vănxuôi chính là một đặc điểm quan trọng của tiểuthuyết. Đó là việc nhà văn tiếp cận cuộc sốngnhư một thực tại cùng thời, đang sinh thành,đang diễn ra xung quanh với những bề bộn, dởdang, không toàn vẹn. Ở đó chất chứa tất cảnhững ngổn ngang, phức tạp của cuộc sống,bao gồm cả cái cao cả và cái tầm thường, cái bivà cái hài, cái lớn và cái nhỏ…Nhiều khi nhàvăn sẵn sàng cắt bỏ những tình tiết, biến cố(khác với truyện truyền thống) để đưa vào đầyắp trong tác phẩm các chi tiết đời sống và cácnét tâm lý đời thường. Nhưng điều đó khônglàm cho các cây bút truyện ngắn 1940-1945 bịrơi vào lối miêu tả tự nhiên chủ nghĩa, hay savào những cái tầm thường, xám xịt, nhạt nhẽo,bởi tất cả đều được soi rọi dưới ánh sáng củatư tưởng và thể hiện bằng ngòi bút phân tích.http://www.lrc-tnu.edu.vn |22Đinh Thị Cẩm LêTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆCó thể nói, các nhà văn giai đoạn này đã tìmmọi cách để tiếp xúc tối đa với hiện thực gầngũi đang mở ra xung quanh. Chưa bao giờcuộc sống hiện tại, đương đại lại được phảnánh cụ thể, đậm nét và phong phú như vậy. Ởđó, nhịp đập của đời sống thực tại như đang cấtlên rộn rã, những hình ảnh sống động, rõ nétnhư chính những gì đang hiện hữu ngoàikia…Tất cả đều mang sắc thái rất mực chânthực, như vốn có. Bởi, các nhà văn luôn mongmuốn đạt tới sự chân thực cao nhất, không chỉtrong những khái quát sâu sắc, mà còn trong cảviệc miêu tả các chi tiết “vụn vặt”, “tầmthường” của đời sống hiện thực đương thời.Việc gia tăng chất tiểu thuyết thể hiện tậptrung ở việc tiếp cận, chiếm lĩnh con người từgóc độ đời tư. Tức là nhìn con người như mộtcá thể riêng lẻ, có số phận, có đời sống tâm lýriêng, rất cụ thể, chứ không phải là con ngườiđại diện cho một mẫu hình lý tưởng hay mộtloại hình xã hội nào đó. Vì vậy, mỗi t ...