Y ÁN VỀ TIÊU HOÁ - TIÊU CHẢY DO TỲ THỔ BỊ TỔN THƯƠNG

Năm 1951, khoảng tháng 6, 7 một thanh niên ở làng Châu Lỗ, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang (Hà Bắc) đến mời tôi chữa bệnh cho ông bố anh ta. Ông ta bị tiêu chảy đã hơn 1 tháng. Lúc bắt đầu bị sốt, kém ăn, ngày đêm tiêu chảy 6 - 7 lần. Đã lấy thuốc ở một thầy thuốc cùng làng, uống tới 12 thang, sốt nóng tuy đã bớt nhưng ăn càng kém, tiêu ra phân không tiêu, còn nguyên cả thức ăn, ngày đêm tiêu tới 10 lần, có lần lẫn cả máu,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Y ÁN VỀ TIÊU HOÁ - TIÊU CHẢY DO TỲ THỔ BỊ TỔN THƯƠNG Y ÁN VỀ TIÊU HOÁ TIÊU CHẢY DO TỲ THỔ BỊ TỔN THƯƠNG (Trích trong ‘ Tử Siêu Y Thoại của Nguyễn Tử Siêu, Việt Nam). Năm 1951, khoảng tháng 6, 7 một thanh niên ở làng Châu Lỗ, huyệnHiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang (Hà Bắc) đến mời tôi chữa bệnh cho ông bố anhta. Ông ta b ị tiêu chảy đã hơn 1 tháng. Lúc bắt đầu bị sốt, kém ăn, ngày đêmtiêu chảy 6 - 7 lần. Đã lấ y thuốc ở một thầy thuốc cùng làng, uống tớ i 12thang, sốt nóng tuy đã bớt nhưng ăn càng kém, tiêu ra phân không tiêu, cònnguyên cả thức ăn, ngày đêm tiêu tớ i 10 lần, có lần lẫn cả máu, có lần chỉnhư nước vo gạo... lạ i thay một thầy thuốc khác, tưởng là bớt không ngờ lạithêm chứng đau bụng, người gầy trơ xương, không ngồi dậy được n ữa. Rồithầy ấy bỏ không chữa... Khi tôi tới khám, coi tình hình đúng như lờ i ngườicon nói. Nhưng nhận định về tinh thần, tuy bị bệnh đã lâu mà tinh thần vẫncòn vượng, mạch Phù, Huyền mà Tiểu. Nhân nhớ lại trong thiên ‘Mạch YếuTinh Vi Luận’ (Tố Vấn) có ghi: Bệnh đã thành mà chuyển biến, nếu dophong sẽ biến thành hàn nhiệt”. Lại ghi: “ Bị phong lâu sẽ là chứng tiêuchảy”. Vì phong do mộc hóa, phong bị quá lâu thì T ỳ th ổ bị thương mà tiêura nước và phân không tiêu, tức là ‘sôn tiết’. Trong thiên ‘Âm DươngỨng Tượng Đại Luận’ (Tố Vấn) cũng ghi: Mùa xuân bị thương về phong,sang mùa hè sẽ mắc bệnh sôn tiết ... cũng thuộc về loại bệnh này. Và địathế làng này rất trũng, khí ẩm thấp quá nhiều, phả i dựa vào hoàn cảnh đểđiều trị, tôi liền cắt bài (Nhân sâm, Khương hoạt, Độc hoạt, Sài hồ, Tiền hồ,Xuyên khung, Chỉ xác, Cát cánh, Phục linh, Cam thảo), thêm Trần bì, Sinhkhương và gạ o (sao vàng)... Mỗi thang 140g (35 ch ỉ), sắc cho uống. Uống liên tiếp 3 thang trong 3ngày, các chứng hậu khỏi tới 6 - 7 phần mười. Liền đổ i đơn cho uống bàiThanh Thử Ích Khí Thang Gia Giảm (Hoàng kỳ, Thương truật, Nhân sâm,Trạch tả, Thần khúc, Quất bì, Bạch truật, Mạch môn, Đương quy, Chíchthảo, Thanh bì, Hoàng bá, Cát căn, Ngũ vị, Sinh khương, Đại táo), mỗithang đều thêm 1 nhúm gạo sao vàng. Uống thêm 5 thang nữa, bình phụcnhư thường. TIÊU CHẢY PHÂN TRẮNG DO PHẾ NHIỆT (Tả Bạch) (Trích trong ‘ Cuộc Đời Và Kinh Nghiệm Người Thợ Già TrịBệnh’ của Lê Đức Thiế p Việt Nam). Khoảng năm 1934, một em bé trai ngoài 2 tuổ i, b ị chứng tiêu chảy,đái ít, khát nước. Người nhà cho uống nước, em uống ừng ực, hai taychoàng ra vơ cả bát (chén) vào miệng nhai, nhai không có nước, trỗ i ngườilên dẫy dụa la khóc, khó mà bế được em khi đang khát. Cho uống vào thìmuốn ói mà không ói được (ói khan). Một lát lại tiêu chảy ra phân trắng nhưsữa, như nước vo gạo mà vọt vồng cầu chảy ra như dội, tiêu xong xỉu đi vàiphút, lại trỗ i lên đòi nước, lại ỉa, liên tiếp như vậ y. Bệnh đã hơn một ngày.Khi tôi bước vào phòng thấy quây kín, lạ i đốt một lò sưởi lớn giữa phòng,khói mù, nóng nực. Ấn tay vào bụng em thấy không đầ y, không cứng, biết làkhông phải bụng đau. Liền đó, em tiêu vọt ra phân trắng. Sờ vào mình em,thấy nóng hâm hấp, tay chân cũng ấ m. Xem qua chỉ tay, thấy màu đỏ, đicong quẹo qua phong quan và đã thò đầu lên vùng khí quan. Xem xong, tôiquay qua nói với ông b ố rằng: Bệnh của cháu nặng lắ m, nếu ch ữathuốc mà lầm một ly sẽ nguy. Ông bà có bằng lòng để... . Tôi chưa nói dứtcâu, bà mẹ đã nói ngay: “Chúng tôi biết bệnh cháu nặng lắm rồi, từ hôm quađến nay, đã uống mấy thứù thuốc mà không bớt chút nào, bệnh còn nặnghơn, giờ có thầ y, xin thầy chữa cho cháu “. Tôi nói: Nếu vậ y, xin ông bà cho bỏ ngay bếp sưởi, mở cửa chothoáng và bảo người vo ngay nước gạo tẻ để cho em uống mấy miế ng. Rồibảo người đi đào rễ cây Dâu tằm ăn, vì quanh nhà có sẵn. Trong lúc ngườinhà đi đào rễ dâu, tôi cầm đèn lạ i bàn tìm nước để mài thuốc cho cháu uống.Nước chưa thấ y, lại thấy ngay vài ba cái bát còn dính thuốc, toàn mùi Mộchương và gừng với mấy chai dầu nóng. Tôi nói với ông bố: Những loạithuốc ch ữa bệnh này đều là giết người. Sau đó có nước, tôi liền mài Hoạtthạch, Cam thảo cho uống. Rễ Dâu đem về, rửa sạch đất, cạo vỏ vàng ởngoài, bóc bỏ lõi, chỉ lấ y vỏ rễ, cắt nát, chừng một nắm tay nhỏ (1 0g). Gạotẻ 1 muỗng (5 - 6 g), Cam thảo vài miếng. Cho tất cả vào siêu, đổ vài chénnước, đun mau cho chín, rót ra, để nguội. Em đang khát đó, cho em uống, cứcho uống đến thích. Nếu h ai tay nó cầm lấy chén thì khi nào nó bỏ chén rasẽ thôi. Em uống xong chén nước thuốc đó, nằ m ngay trong lòng mẹ rồingủ một giấc ngon, khi th ức dậy, mở hai mắt sáng tỉnh táo nhưng coi có vẻmệt mà không đòi nước, không tiêu nữa, lại đái nhiều. Tuy vậy vẫn rót thuốccho em uống. Bệnh như bão táp, chỉ một thang thuốc đó mà khỏi hoàn toàn. Kể từ lúc tôi tới khám và có thuốc cho em bé uố ng, rồi em uống đượckhỏi bệnh, chỉ trong vòng 1 giờ, đã đem lại không khí vui mừng cho toànthể gia đình. Sau đó, cho cháu uống thêm ‘Sâm Mạch Thang (Nh ...