Y học cổ truyền kinh điển - sách Tố Vấn: Thiên ba mươi chín: CỬ THỐNG LUẬN

Tham khảo tài liệu y học cổ truyền kinh điển - sách tố vấn: thiên ba mươi chín: cử thống luận, y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Y học cổ truyền kinh điển - sách Tố Vấn: Thiên ba mươi chín: CỬ THỐNG LUẬN Thiên ba mươi chín: CỬ THỐNG LUẬNHoàng Đế hỏi:Tôi nghe người khéo nóùi đạo trời, tất có nghiệm ở ng ười, khéo nóùi việc cổ,tất có hợp với kim, khéo nóùi việc người, tất có đầy đủ ở mình... Có như thếmới khỏi nhầm lẫn và có thể gọi là minh. Giờ tôi xin hỏi phu tử, làm sao nóùimà có thể biết, trông m à có thể thấy, sờ mó mà có thể được... khiến cho có thểnghiệm ở mình, để khỏi có sự nhầm lẫn, có thể đ ược chăng? [1]Kỳ Bá thưa rằng:Xin cho biết rõ muốn biết gì? [2]Hoàng Đế nóùi:Xin cho biết. Năm Tàng bị “thốt thống” (vụt đau), do khí gì gây nên? [3]Kỳ Bá thưa rằng:Kinh mạch lúc nào cũng lưu hành không ngừng, vòng quanh không nghỉ [4].Nếu hàm khí vào kinh mà ngừng trệ, dịt lại không dẫn đi đ ược, ký túc ở ngoàimạch thời huyết ít, ký túc ở trong mạch t hời khí không thông, nên “thốt nhiên”mà đau [5].Hoàng Đế hỏi:Chứng đau, có khi thốt nhi ên khỏi, có khi đau quá không lúc nào dứt, có khiđau quá không thể đấm bóp, có khi đấm bóp mà đỡ đau, có khi dù đấm bóp vôích, có khi suyễn quá, mạch bựt lên tay, có khi Tâm với bối cùng rút mà đau,có khi hiệp lặc với Thiếu phúc cùng rút mà đau, có khi phúc th ống đau xuốngnâm cổ, có khi đau mãi mà thành tích, có khi đau mà nóùân, có khi trước phúcthống mà sau tiết tả, có khi đau mà vít không thông đại và tiểu... Đều khônggiống nhau, phân biệt thế nào cho được rành mạch? [6]Kỳ Bá thưa rằng:Hàn khí ký túc ở ngoài mạch thời mạch hàn, mạch hàn thời co quắp, co quắpthời cân cấp, do đó bên ngoài dẫn tới các tiểu lạc, cho n ên thốt nhiên đau.Được hơi nóùng thời đau khỏi ngay. Nếu lại phạm th êm khí hàn, thời chứngđau sẽ phải lâu [7].Hàn khí ký túc ở trong kinh mạch, c ùng khí nóùng xung đột lẫn nhau, khiếncho mạch đầy ràn. Vì đầy ràn nên đau không thể đấm bóp [8].Hàn khí ngừng trệ, khí nóùng ngược lên, do đó mạch đầy lớn mà khí huyếtloạn, cho nên đau không thể đấm bóp [9].Hàn khí ký túc ở khoảng Trường vị, phía dưới mạc nguyên, huyết không dẫnđi được, các tiểu lạc co rút, cho nên đau, đấm bóp thời huyết khí tan rã đi, nênđỡ đau [10].Hàn khí ký túc ấy ở mạch xương sống, cho nên án mạnh tay xuống cũngkhông tới, nên dù có đấm bóp cũng vô ích [11].Hàn khí ký túc ở xung mạch, xung mạch khởi quan nguyên, theo “phúc bộ”dẫn lên. Hàn khí ký túc thời mạch không thông, mạch không thông khiến chokhí nghẽn lên ở Hung nên suyễn và mạch động bựt lên tay [12].Hàn khí ký túc ở mạch Bối du, khiến cho mạch xáp (dịt), mạch xáp thời huyếthư, huyết hư thời đau. Du đó rót vào Tâm, cho nên cùng rút mà đau. Đấm bópthời hơi nóùng dẫn được đến, nên khỏi đau [13].Hàn khí ký túc ở mạch quyết âm. Mạch quyết âm chằng xuố ng âm khí, buộclên Bào. Về hàn khí ký túc ở trong mạch, nên huyết xáp, mạch cấp, do đó gâynên chứng hiệp lạc với Thiếu phúc rút nhau m à đau. Hàn khí ký túc ở âm cổ,mạch ở âm cổ dẫn lên Thiếu phúc, huyết bị xáp lại ở d ưới rút lên, nên phúcthồng thời đau rút xuống cả âm cổ [14].Hàn khí ký túc ở khoảng Tiểu trường Mạc nguyên, và ở bên trong Lạc huyết.Huyết bị xáp không chảy đ ược tới đại kinh, huyết với khí ngừng trị không dẫnđi được, cho nên dần dà thành tích... [15]Hàn khí ký túc ở năm Tàng, quyết nghịch tiết trở lên, âm khí kiệt, dưỡng khíkhông lọt vào được thời lại sống [16].Hàn khí ký túc ở Trường vị, quyết nghịch ngược lên, cho nên đau mà nóùân[17].Hàn khí ký túc ở Tiểu trường, tại đó không thể gây thành chứng tụ, cho nênsau khi đau thời tiết hạ [18].Nhiệt khí lưu ở Tiểu trường, trong Tiểu trường đau, nóùng nhiều và tiêu khát...Khí nóùng làm tiêu khô các vật cặn bã trong tiểu trường, nên đau mà ví khôngthông [19].Hoàng Đế hỏi:“Nóùi mà có thể biết, trong mà có thể thấy” là thế nào? [20]Kỳ Bá thưa rằng:Năm Tàng, sáu Phủ đều có bộ vị ở mặt. Trước hãy xem ở sắc Hoàng, Xích lànhiệt, bạch là hàn, thanh và hắc là thống... Đó là trong mà có thể thấy [21].Sờ mó mà biết được, là thế nào? [22]Trông cái mạch của chủ bệnh “kiên” mà đầy huyết, với lúc ấn tay lõmxuống… Đó đều là do sờ mó mà biết [23].Hoàng Đế hỏi: [24]Tôi biết trăm bệnh, phần nhiều sinh ra bởi khí. Nóùä thời khí thượng (ngượclên), hỷ thời khí hoãn, bi thời khí tiêu, khủng thời khí hạ (dẫn xuống), hàn thờikhí thâu, thử thời khí tiết, kinh thời khí loạn, lao thời khí háo (hao m òn), tư(nghĩ ngợi), thời khí kết... Chín thứ khí không giống nhau, vậy chứng hậu nh ưthế nào? [25]Kỳ Bá thưa rằng:Nóùä thời khí nghịch, quá lắm thời nó ùân ra máu, hoặc thành chứng xôn, tiết[26].Hỷ thời khí hòa, chí đạt, vinh vệ thông lợi, nên khí hoãn [27].Bi thời Tâm hệ co rút. Phế xèo rộng ra, khiến cho Thượng tiêu không thôngvinh, vệ không bố tán. nhiệt khí lưu lại bên trong, nên khí tiêu [28].Khủng thời tinh bị sụt xuống, khiến cho Th ượng tiêu bị vít, vít thời khí lạiphải quay trở xuống, khiến cho Hạ ti êu phát trướng. Cho nên khí không lưuhàn ...