Y học cổ truyền kinh điển - sách Tố Vấn: Thiên bốn mươi bảy: KỲ BỆNH LUẬN

Hoàng Đế hỏi rằng: Có người có thai, được 9 tháng, bỗng dưng câm, là bệnh gì? [1] Kỳ Bá thưa rằng: Đó là do mạch của bào lạc bị nghẽn... [2] Vì sao? [3] Bào lạc, buộc vào với mạch của Thủ Thiếu âm suốt qua Thận chằng lên cuống lưỡi... vì thế nên không nói được [4]. Điều trị thế nào? [5] Không cần điều trị, qua 10 tháng, thai sinh rồi sẽ lại nói được [6]. Thích pháp nói: “Đừng làm tổn cho bất túc, đừng giúp ích cho hữu dư... đợi khi thành bệnh đã, rồi...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Y học cổ truyền kinh điển - sách Tố Vấn: Thiên bốn mươi bảy: KỲ BỆNH LUẬN Thiên bốn mươi bảy: KỲ BỆNH LUẬNHoàng Đế hỏi rằng:Có người có thai, được 9 tháng, bỗng dưng câm, là bệnh gì? [1]Kỳ Bá thưa rằng:Đó là do mạch của bào lạc bị nghẽn... [2]Vì sao? [3]Bào lạc, buộc vào với mạch của Thủ Thiếu âm suốt qua Thận chằng l ên cuốnglưỡi... vì thế nên không nói được [4].Điều trị thế nào? [5]Không cần điều trị, qua 10 tháng, thai sinh rồi sẽ lại nói đ ược [6].Thích pháp nói: “Đừng làm tổn cho bất túc, đừng giúp ích cho hữu d ư... đợikhi thành bệnh đã, rồi sau sẽ điều trị...”. “Đừng làm tổn bất túc” là vị bệnhnhân đã gầy còm, không còn dùng Châm, thạch vào đâu được nữa [7].“Đừng giúp ích cho hữu dư..” là vì trong bụng “có hình” mà lại làm cho tiếtra, tức thời “tinh” c ùng tiết ra theo, khiến cho bệnh tà được một mình chiếu cứở trong... Do đó, sẽ lại gây th êm bệnh [8].Hoàng Đế hỏi:Có người mắc bệnh dưới hiếp mãn, khí nghịch, tới hai ba năm vẫn không khỏi,đó là bệnh gì? [9]Kỳ Bá thưa rằng:Bệnh đó gọi là “Tức tích”. Nó không trợ ngại việc ăn, nh ưng không thể cứu vàthích. Phả dùng phép Đạo dẫn rối mới uống thuốc, chỉ một mình thuốc khôngchữa được (1) [10].Hoàng Đế hỏi:Có người chứng thân thể, vế, đùi, bọng chân đều thũng, xung quanh rốn đau…Đó là bệnh gì? [11]Kỳ Bá thưa rằng:Bệnh đó gọi là Phục lương, tức là gốc của Phong khí nó tr àn ra ngoài Đại tràngmà bám lên Hoang. Gốc của Hoang lại ở phía d ưới rốn, vì thế nên đau ở xungquanh rốn. Đừng động đến nó. Nếu động đến nó sẽ gây nên thủy bệnh và Niệusắc (tiểu tiện bí, rít, không ra đ ược) [12].Hoàng Đế hỏi:Có người Xích mạch sắc quá, cân cấp m à lại hiện cả lên sắc mặt... Đó là bệnhgì? [13]Kỳ Bá thưa rằng:Đó gọi là “Chẩn cân” (tức gân mắc bệnh). Bệnh nhân phúc bộ tất co rút, mặthiện ra sắc trắng hoặc đen. Nh ư vậy là bệnh [14].Có người mắc chứng nhức đầu, vài năm mới khỏi. Vì đâu mà sinh ra như vậy?Và gọi là bệnh gì? [15]Người đó tất từng phạm phải đại hàn, bên trong sâu vào t ới xương tụy, tủy, tủylấy não làm gốc. Vi não bị nghịch, nên thành chứng đầu thống, và đau tới cảrăng. Tên bệnh là quyết nghịch [16].Hoàng Đế hỏi:Có người mắc bệnh, trong miệng cứ có vị ngọt luôn, tên là bệnh gì? Vì saomắc phải? [17]Đó là ngũ khí ràn lên. Trên là T ỳ đản [18].Phàm năm vị ăn vào miệng chứa ở Vị, Tỳ vì Vị dẫn hành tinh khí. Bao tândịch đều ở Tỳ, nên thành chứng khẩu cam (ngọt ở miệng). Bệnh đó do ăn nhiềucác thứ “phì mỹ” (béo, ngon) mà sinh ra [19].Phàm chất béo, khiến người sinh chứng nóäi nhiệt, vị ngọt, khiến ng ười sinhchứng trung mãn. Đến khi khí đó ràn lên, sẽ chuyển thành chứng Tiêu khát (vìnóäi nhiệt). Nên dùng cỏ Lan để điều trị, vì nó bài trừ được khí trầm uất (uấttích lâu ở trong) [20].Có người mắc chứng, trong miệng có vị đắng, lấy huyệt tuyền m à miệngđắng... Tên là bệnh gì? Và vì sao mắc bệnh ấy? [21]Bệnh đó tên là Đởm đản. Can là một cơ quan có cái nhiệm vụ như vị Tướngquân, nhưng phải thủ quyết ở Đởm, yết hầu, cuống họng l à “ngoại sứ” củaCan, mà cùng liên lạc với Đởm [22].Bệnh nhân tất thường có việc m ưu lự không quyết, khiến Đởm h ư, khi ràn lên,thành chứng đắng miệng. Nên thích ở Đởm mạc Du. Về phương pháp điều trị,đã có ở thiên “Aâm dương thập nhị quan tương sử”(Aùn: Thiên này, ở Tố vấn là Linh Khu đều không có. Có lẽ do một cổ kinhnào khác mà gi ờ không còn) [23].Hoàng Đế hỏi:Có người mắc bệnh “long”, ng ày đi tiểu tới vài mươi lần... Như thế là thuộc vềbất túc, mình nóng như than, cổ với ức như bị ngăn cách, mạch ở Nhân nghinhtáo thịnh, thở suyễn khi nghịch... Nh ư thế là thuộc về hữu dư. Chẩn đến mạchở Thái âm thời lại “vi, tế” nh ư sợi tóc... Như thế lại là bất túc. Vậy bệnh đó ởđâu và tên là gì? [24]Kỳ Bá thưa rằng:Bệnh tại Thái âm, mà thịnh ở Vị, kiêm cả ở Phế, tên là Quyết. Chết khôngchữa được (1) . Đó tức là thuộc về chứng “Ngũ hữu dư, nhị bất túc” [25].Ngũ hữu dư, nhị bất túc là gì? [26]Năm bệnh khí thuộc hữu dư, và hai bệnh khí thuộc bất túc (2). Giờ bên ngoàiđã có năm hữu dư, bên trong lại có hai bất túc, biểu lý âm d ương đều đã đoạntuyệt, còn sống làm sao được [27].Hoàng Đế hỏi:Người mới lọt lòng đã mắc tật điên, vậy tân bệnh là gì? Và vì sao mà mắc?[28]Kỳ Bá thưa rằng:Đó gọi là Thai bệnh. Nguyên nhân do từ khí còn nằm trong bụng mẹ, người mẹbị điều gì quá sợ hãi khí ngược lên mà không giáng xuống được, tinh với khídồn ở làm một, nên đứa con mới phát chứng đi ên như vậy (1) [29] .Hoàng Đế hỏi:Có người mặt “ụ” ra như bị thủy thũng, thiết vào mạch thời Đại và Khẩn. Khắpmình không đau đớn, mình không gầy đi, nhưng không ăn được, và chỉ ăn rấtít. Đó là bệnh gì? [30]Kỳ Bá thưa rằng:Bệnh đó phát sinh tại Thận, gọi là Tận phong. Người mắc Thận phong, khôngăn được, hay kinh (sợ), sau khi khỏi kinh, nếu Tâm khí rã rời thời sẽ chết (1)[31]. ...