Y học cổ truyền kinh điển - sách Tố Vấn: Thiên bốn mươi chín: MẠCH GIẢI

Tham khảo tài liệu y học cổ truyền kinh điển - sách tố vấn: thiên bốn mươi chín: mạch giải, y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Y học cổ truyền kinh điển - sách Tố Vấn: Thiên bốn mươi chín: MẠCH GIẢI Thiên bốn mươi chín: MẠCH GIẢIỞ Thái Dương mà “nói là”: Yêu th ũng, mông đau, là vì tháng giêng, kiến Dần,Dần thuộc Thái dương. Tháng giêng, Dương ra ở trên, nhưng Aâm vẫn cònthịnh. Dương chưa có thể theo đúng thứ tự đề ra. Do đó, sinh ra chứng yêuthũng và mông (tức hao mông) đau (1) [1].Bệnh thiên hư mà đi (đi lệch), do tháng giêng dương khí đã giải đồng, địa khítiết ra được rồi. Vậy mà nói là “thiên hử”, là vì khí mùa Đông rét, khí bất túcnên sinh chứng như vậy [2].Nói là: “Cổ cứng, đau rút xuống lương...” là vì khí của Thái dương dẫn lênquá mạnh, rồi ngẽn lại ở đó [3].Nói là: “Nếu quá lắm sẽ phát cuồng, phát điên... “Đó là vì Dương khí bốc lêncả trên, mà Aâm khí đành trơ trọi ở dưới. Dưới hư trên thực, nên mới sinh racuồng và điên, như vậy [4].Nói là: “Mạch phù sẽ phát điếc...” Đều chỉ về bệnh phát sinh tại khí [5].Nói là: “Dương khí vào trong sẽ thành ấm...:Đó là nói Dương khí đã suy, màâm cũng hư, nên thành chứng trạng như vậy [6].Phàm những chứng bị “nóäi đoạt” mà quyết, gây nên Aám và Phi (tứ chi rãrời) đều bởi Thận hư. Khí của Thiếu âm Thận không dẫn đến, cũng gây n ênchứng quyết [7].Ở Thiếu dương mà nói là “Tâm, Hi ếp Thống”... Đó l à nơi khí của Thiếudương thịnh. Sở dĩ thịnh vì nó là Biểu của Tâm. Tới tháng chín, Dương khí hếtmà âm khí thịnh, nên phát sinh là vì âm khí chủ về tàng vật. Vật đã tàng thờikhông thể động được, nên mới không thể trở mình [8].Nói là: “Quá l ắm thời chỉ muốn chạy nhảy...”. Đó l à vì: Về tháng chín, muônvật đều hư, cỏ cây rụng héo, thời khí ở con ng ười cũng lánh Dương mà tớiAâm. Duy cái khí c ủa Thiếu dương đương thịnh, dù có lọt vào ở bên dưới,nhưng vẫn có ý muốn bốc mạnh trở lên, nên mới thành chứng trạng như vậy[9].Ở Dương Minh mà nói là “R ờn rợn, run rét...” Bởi Dương minh thuộc Ngọ,Tháng năm, là tháng một Aâm ở trong thịnh dương. Dương đương thịnh màAâm xen vào, nên m ới thành chứng rờn rợn, run rét [10].Nói là: “Bộng chân thũng, không tự do lại đ ược”, do là vì tháng năm, mộtAâm đã phát sinh ở trong thịnh dương mà Dương c ũng bắt đầu suy từ đó.Nhưng bởi một Aám mới sinh cùng Dương xung đột, gây thành chứng hậu nhưvậy [11].Nói là: Thượng suyễn mà thành Thủy thũng... “Đó là vì Aâm khí đã hạ giánglại rấn lên, lên cùng với tà khi ký túc ở khoảng Tàng, Phủ, vì vậy nên Thủythũng [12].Nói là: “Hung thống và thiểu khí...” Đó là vì thủy khí ký túc ở Tàng, Phủ,Thủy thuộc Aâm khí, Aâm khí xen vào trong, nên m ới thành hung thống vàthiếu khí [13].Nói là: “Quá lắm thời quyết, ghét ng ười với hỏa, nghe tiếng “gõ” (mộc) thờirùng mình mà sợ..” Đó là vì Aâm khí với Dương khí cùng xung đột lẫn nhau,Thủy với Hỏa c ùng ghét, nên mới rùng mình mà sợ [14].Nói là: “Muốn đóng kín cửa mà ở một mình”. Đó là vì Aâm Dương cùng xungđột nhau. Dương đã hết mà Aâm lại thịnh, nên mới muốn đóng cửa mà ở mộtmình [15].Nói là: “Bệnh đến thời muốn lên cao mà hát, c ởi bỏ áo mà chạy...” đó là vì âmdương lại tranh giành nhau rồi dồn cả ra dương phận ở bên ngoài, nên m ới gâythành chứng trạng như vậy [16].Nói là: “Ký túc ở Tôn lạc, thời sinh ra nhực đầu, ty nục, và phúc thũng...” Đólà vị khí của Dương minh dồn lên trên. Trên tức là thuộc về Tôn lạc của Tháiâm. Nên mới gây thành các chứng trạng như vậy [17].Ở Thái âm, nói là “sẽ phát bệnh trướng”, vì Thái âm thuộc Tý, tháng m ườimột, khi của muôn vật đều thâu tàng vào trong, nên phát bệnh trướng [18].Nói là: “chạy lên tâm thành chứng ợ...” vì âm khi thịnh dồn lên trên Dươngminh “lạc” của Dương minh lạc thuộc Tâm, nên thành chứng ơ. [19]Nói là “Aên và o thời ọe”, là vì vật chứa ở bên trong đầy ràn quá mà sinh ra[20].Nói là: “Nếu được đại tiện hay trung tiện thời sẽ dễ chịu...” Vì tới tháng m ườihai, âm khí suy ở dưới Dương khí muốn tiết ra đằng trên, nên dưới cũng có tiếtđược ra mới dễ chịu [21].Ở Thiếu âm, nó là “sẽ phát yêu thống...” Vì thiếu âm tức là Thận. Về thángmười, dương khí đều bị thương, nên m ới yêu thống [22].Nói là: Aáu, khái, thượng khí và suyễn” là vì Aâm khí ở dưới dương khí ởtrên. Dương khí phù lên trên, không nương t ựa vào đâu, nên phát chứng nhưvậy [23].Nói là: “Mọi việc đều không thể làm, không thể đứng lâu, ngồi lâu, đứng l ênthời mắt tờ mờ trông không tỏ...” Đó là vì muôn vật âm dương không định,chưa có chủ, Khí Thu mới đến, sương Thu mới xuống, muôn vật túc sái, âmdương bị đoạt, nên mới thành các chứng như vậy [24].Nói là: “Ít khí và hay nóä...” Đó là vì khí của Thiếu dương không thông đạt rabên ngoài, do đó dương khi không tiết ra được, Can khí cũng vì vậy mà khôngđược thư xướng nên mới sinh ra hay nóä Chứng đó gọi là Tiên quyết [25].Nói là: “Thường sợ sệt như sắp bị người bắt”. Đó là vì: Dương khí bên trong ítđi, âm khí bên ngoài lọt vào, hai khi cùng xung đột, nên mới thường sợ sệt[26].Nói là: “Ngửi mùi thức ăn thì ghét...” Đó là ...