AFP không chỉ là dấu ấn của ung thư gan

Trên thực tiễn lâm sàng, khi một bác sĩ khám cho một BN có nguy cơ ung thư tế bào biểu mô gan, bác sĩ thường cho xét nghiệm các tác nhân viêm gan B, C, siêu âm gan, xét nghiệm chức năng gan và alpha fetoprotein (AFP).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
AFP không chỉ là dấu ấn của ung thư gan 354 AFP KHÔNG CHỈ LÀ DẤU ẤN CỦA UNG THƯ GAN Châu Hữu Hầu Bệnh viện Nhật TânTÓM TẮT. AFP không chỉ là dấu ấn của ung thư gan. Trên thực tiễn lâm sàng, khimột bác sĩ khám cho một BN có nguy cơ ung thư tế bào biểu mô gan, bác sĩ thường choxét nghiệm các tác nhân viêm gan B, C, siêu âm gan, xét nghiệm chức năng gan và alfafetoprotein (AFP). Thế nhưng AFP chỉ hiệu quả khi khổi u gan đã lớn với độ nhạy98,7%, khi khối u còn nhỏ, độ nhạy yếu hơn nhiều 66,7%. Ngoài ra, AFP còn có thểxảy ra ở nhiều tình huống khác nhau như viêm gan virus cấp, bùng phát viêm gan B,tái hoạt viêm gan B… Kết Luận: Dấu ấn AFP không chỉ biểu hiện cho sự hiện diện củakhối u mà cón phản ảnh tình trạng hoạt động của bệnh viêm gan. Các bác sĩ lâm sàngnên khám, theo dõi và biện luận thích hợp để giảm sai sót trong chẩn đoán.SUMMARY. AFP is not only a marker of hepatocellular carcinoma. In clinicalpractice, When a doctor examines a patient at risk for liver cancer, he usually tests forhepatitis B and C virus agents, liver ultrasonography, liver function tests, and alphafetoprotein (AFP). However, AFP was only effective when the liver was enlarged witha sensitivity of 98.7%, when the tumor was small, the sensitivity was only 66.7%. Inaddition, AFP can occur in a variety of situations, including acute hepatitisinfections,acute exacerbation of hepatitis B infections, hepatitis B reactivation, etc.Conclusion: The AFP marker not only reflects the presence of the HCC but alsoreflects the activity of hepatitis status. Clinicians should examine, monitor andreasonably discuss to reduce errors in the diagnosis.MỞ ĐẦUNồng độ AFP huyết thanh tăng cao ở một BN có nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gan(UTBMTBG) thường được các bác sĩ điều trị nghĩ đến ung thư gan, nhất là khi chỉ xétnghiệm một vài dầu ấn không đủ để kết luận, trong khi phải đưa ra chẩn đoán của mìnhcho BN.TỔNG QUANUTBMTBG là loại ung thư phổ biến thứ sáu và là nguyên nhân chủ yếu tử vong ở cácBN xơ gan còn bù(3). UTBMTBG phát triển trong thời gian lịch sử tự nhiên của xơ ganvới tỷ lệ mắc bệnh hàng năm ghi nhận ở mức 3-10%. Tình trạng phát triển củaUTBMTBG có liên quan chặt chẽ với viêm gan mạn và đặc biệt là xơ gan, BN xơ gannên được kiểm tra thường xuyên bằng kỹ thuật hình ảnh như siêu âm hoặc chụp cắt lớpvi tính kết hợp với định lượng AFP (Alpha FetoProtein). Theo dõi các BN này để xácđịnh UTBMTBG tại một giai đoạn sớm và đưa ra một liệu pháp tối ưu cho BN. 355AFP là một glycoprotein được sản xuất chủ yếu bởi túi noãn hoàng, gan và ruột. Saukhi sinh, việc sản xuất AFP gần như hoàn toàn bị kìm nén và nồng độ trong huyếtthanh giảm xuống 400 ng/mLthường được sử dụng trong chẩn đoán UTBMTBG(5).Nồng độ AFP huyết thanh lại không tương quan tốt với các đặc điểm lâm sàng kháccủa UTBMTBG, chẳng hạn như kích thước khối u, giai đoạn hoặc tiên lượng về diễntiến bệnh gan. Không phải tất cả các khối u đều tiết ra AFP và nồng độ AFP huyếtthanh vẫn có thể bình thường trong 40% UTBMTBG nhỏ(1,2).Chẩn đoán phân biệt AFP cao bao gồm(1):• Nồng độ AFP cao ở những BN bị bệnh gan mạn như viêm gan virus cấp hoặc mạn tính, nhưng không có UTBMTBG. Nồng độ cao kết hợp với sự hiện diện của giai đoạn xơ hóa 3 hoặc 4, INR cao và nồng độ AST huyết thanh tăng cao.• AFP huyết thanh cao cũng xảy ra trong thai kỳ, với các khối u có nguồn gốc tuyến sinh dục (cả tế bào mầm và không mầm), các khối u ác tính khác mà phổ biến là ung thư dạ dày.Mối quan hệ giữa nồng độ ALT và AFP không rõ ràng vì gia tăng nồng độ ALT làdo tổn thương tế bào gan, trong khi nồng độ AFP và nhất là khi nồng độ tăng cao(>400 ng/mL), là do tăng sản xuất từ UTBMTBG. Nồng độ ALT cao được xác địnhbởi tình trạng hoạt động của bệnh đang diễn ra như viêm gan hoặc UTBMTBG(2).Siêu âm giám sát phát hiện phần lớn các khối u trước khi chúng gây ra triệu chứnglâm sàng, với độ nhạy tổng hợp 94%. Nhưng siêu âm kém hiệu quả khi phát hiệnUTBMTBG sớm với độ nhạy 63%. AFP không mang lại lợi ích gì bổ sung cho siêuâm(4).Cần chẩn đoán sớm nhằm cải thiện khả năng ứng dụng và kết quả điều trịUTBMTBG, người mang viêm gan B và BN bị bệnh gan mạn hoặc xơ gan là các quầnthể mục tiêu để theo dõi 2 hoặc 3 lần mỗi năm với các phương tiện chẩn đoán hình ảnhvà các dấu ấn huyết thanh học, trong đó có AFP, AFP-L3, PIVKA-II..ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUĐối tượng nghiên cứu: Các BN đến khám hay xét nghiệm tại bệnh viện Nhật Tân vềcác dấu ấn liên quan đến VGB. Đối tương loại trừ: Các BN có số liệu không đầy đủ.Phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu mô tả hàng loạt trường hợp bệnhCách tiến hành nghiên cứu: Từ số liệu còn lưu trên máy tính từ năm 2011 cho đến hếtnăm 2018, chúng tôi có 93.165 trường hợp ...