Ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm đến một số đặc điểm hình thái, sinh học của loài bọ rùa sáu vằn Menochilus sexmaculatus (Fabricius, 1781) (Coleoptera: Coccinellidae)

Bài báo trình bày ảnh hưởng của 2 điều kiện ở nhiệt độ 21,40 oC, độ ẩm 74 phần trăm và ở 30,3 oC độ ẩm 77 phần trăm đến đặc điểm hình thái và vòng đời, sức đẻ trứng, nhịp điệu đẻ trứng và tỉ lệ trứng nở của bọ rùa sáu vằn Menochilus sexmaculatus trong phòng thí nghiệm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm đến một số đặc điểm hình thái, sinh học của loài bọ rùa sáu vằn Menochilus sexmaculatus (Fabricius, 1781) (Coleoptera: Coccinellidae) JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Natural Sci., 2013, Vol. 58, No. 3, pp. 111-121 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ VÀ ĐỘ ẨM ĐẾN MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI, SINH HỌC CỦA LOÀI BỌ RÙA SÁU VẰN Menochilus sexmaculatus (Fabricius, 1781) (COLEOPTERA: COCCINELLIDAE) Bùi Minh Hồng Khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Bài báo trình bày ảnh hưởng của 2 điều kiện ở nhiệt độ 21,40 o C, độ ẩm 74% và ở 30,3 o C độ ẩm 77% đến đặc điểm hình thái và vòng đời, sức đẻ trứng, nhịp điệu đẻ trứng và tỉ lệ trứng nở của bọ rùa sáu vằn Menochilus sexmaculatus trong phòng thí nghiệm. Ở điều kiện nhiệt độ trung bình 30,3 o C, độ ẩm trung bình 77% kích thước chiều dài, chiều rộng của các pha phát dục của M. sexmaculatus lớn hơn khi nuôi trong điều kiện nhiệt độ trung bình 21,4 o C, độ ẩm trung bình 74%. Ở điều kiện nhiệt độ 21,4 o C và độ ẩm 74%, vòng đời của M. sexmaculatus là 28,50 ngày, con cái đẻ trung bình 102,1(quả trứng/ngày) và tỉ lệ trứng nở 76,79%. Trong khi đó ở điều kiện nhiệt độ 30,3 o C vòng đời của M. sexmaculatus là 19,77 ngày, con cái đẻ trung bình 207,3 (quả trứng/ngày) và tỉ lệ trứng nở 90,79%. Nhịp điệu đẻ trứng và số lượng trứng lớn hơn khi nuôi ở điều kiện nhiệt độ trung bình 21,4 o C, độ ẩm trung bình 74%. Từ khóa: Menochilus sexmaculatus, bọ rùa sáu vằn, đặc điểm hình thái, vòng đời, biện pháp sinh học.1. Mở đầu Họ bọ rùa Coccinellidae (Insecta: Coleoptera) có số lượng loài lớn và phân bố phổbiến trên thế giới, một số loài trong họ này là côn trùng bắt mồi ăn thịt chính hạn chế mậtđộ các loài rệp và những loài côn trùng có kích thước nhỏ khác hại cây trồng trong sảnxuất nông nghiệp [5, 6]. Việc phòng trừ các loại sâu hại nói chung và rệp muội nói riêng là vô cùng quantrọng. Cho đến nay người nông dân vẫn dựa chủ yếu vào biện pháp hóa học vì trên thựctế hiệu quả phòng trừ cao, có thể giải quyết nhanh những trận dịch lớn, sử dụng đơn giản,thuận tiện. Tuy nhiên việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật kéo dài và lạm dụng thuốc bảoNgày nhận bài: 2/5/2013. Ngày nhận đăng: 18/6/2013.Tác giả liên lạc: Bùi Minh Hồng, địa chỉ e-mail: bui_minhhong@yahoo.com 111 Bùi Minh Hồngvệ thực vật đã gây nên những hậu quả khôn lường như dư lượng thuốc bảo vệ thực vậttrong nông phẩm, suy giảm sự đa dạng sinh học của hệ sinh thái đồng ruộng, đặc biệt giếthại quần thể thiên địch, đồng thời làm phát sinh tính kháng thuốc của sâu hại làm tăng chiphí phòng trừ đặc biệt ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe của con người và môi trường[2, 4]. Để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, bảo vệ sức khỏe con người và hệ sinh tháiđồng ruộng, các nhà khoa học đã nghiên cứu biện pháp sinh học dựa trên cơ sở sử dụngthiên địch trong đó có bọ rùa bắt mồi ăn thịt để điều hòa số lượng các loài sâu hại nóichung và rệp muội nói riêng [3]. Hiện nay nhiều công trình nghiên cứu về bọ rùa đã đượccông bố song chủ yếu chỉ dừng lại ở mức điều tra thành phần, phân bố các loài bọ rùa,còn vấn đề nghiên cứu ảnh hưởng điều kiện độ ẩm, nhiệt độ tới sinh trưởng và phát triểncủa một loài cụ thể còn ít. Bài báo này cung cấp một số dẫn liệu về ảnh hưởng của nhiệtđộ và độ ẩm đến một số đặc điểm hình thái, sinh học của bọ rùa sáu vằn M. sexmaculatusnuôi trong phòng thí nghiệm.2. Nội dung nghiên cứu2.1. Thời gian, địa điểm, vật liệu và phương pháp nghiên cứu - Thời gian nghiên cứu: Chúng tôi tiến hành nghiên cứu từ tháng 05 năm 2012 đến tháng 03 năm 2013. - Địa điểm nghiên cứu: + Địa điểm thu mẫu: Tại khu trồng rau của huyện Từ Liêm Hà Nội, tiến hành thubắt bọ rùa sáu vằn (M. sexmaculatus). + Địa điểm thí nghiệm: Tại phòng thí nghiệm Bộ môn Động vật học, Trường Đạihọc Sư Phạm Hà Nội. - Vật liệu: + Rệp bông A. gossypii. + Bọ rùa sáu vằn Menochilus sexmaculatus. + Dụng cụ thí nghiệm: Kính lúp 2 mắt soi nổi côn trùng, kính hiển vi có gắn máyảnh kỹ thuật số; la men; Tủ lạnh, tủ định ôn, máy đo nhiệt độ, độ ẩm trong phòng; Lồngnuôi sâu, ống nghiệm, hộp nuôi sâu. - Phương pháp nghiên cứu: + Phương pháp nghiên cứu ngoài đồng ruộng: Phương pháp thu mẫu vật được tiếnhành bằng tay, vợt côn trùng ngẫu nhiên trên các cây rau, để thu thập bọ rùa sáu vằn M.sexmaculatus theo QCVN 01-38: 2010/BNNPTNT [1]. + Phương pháp nghiên cứu trong phòng thí nghiệm: Thí nghiệm ảnh hưởng của cácmức nhiệt độ và độ ẩm đến đặc điểm hình thái, sinh học của M. sexmaculatus được tiếnhành theo QCVN 01-38: 2010/BN ...