Ảnh hưởng của ủ chua và kiềm hóa đến tính chất, thành phần hóa học và tỷ lệ tiêu hóa in-vitro của rơm lúa tươi

Nghiên cứu này nhằm bước đầu tìm giải pháp nâng cao khả năng bào quản và chế biến làm tăng giá trị dinh dưỡng của rơm lúa làm thức ăn cho trâu bò thông qua việc đánh giá khả năng bảo quản rơm tươi bằng phương pháp ủ chua có bổ sung rỉ mật và bằng cách ủ kiềm hoá với urê thay thế cho phương pháp phơi khô truyền thống.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ảnh hưởng của ủ chua và kiềm hóa đến tính chất, thành phần hóa học và tỷ lệ tiêu hóa in-vitro của rơm lúa tươi ¶nh h−ëng cña ñ chua vµ kiÒm ho¸ ®Õn tÝnh chÊt, thµnh phÇn ho¸ häc vµ tû lÖ tiªu ho¸ in-vitro cña r¬m lóa t−¬i Effects of alkali treatment and silage making of fresh rice straw on its intuitional properties, chemical composition and in-vitro digestibility NguyÔn Xu©n Tr¹ch, Mai ThÞ Th¬m, NguyÔn ThÞ Tó, Lª V¨n Ban, Bïi ThÞ BÝch Summary Treatment and preservation of fresh straw right after harvesting was tried as an effort for improved utilization of rice straw as feed for cattle and buffaloes. Fresh straw was ensiled with either molasses (1, 2, and 3% w/w) or urea (1, 1.5, and 2% w/w) in small silos for 30, 60 or 90 days. Evaluation was made based on color, mold, smell, pH, chemical composition (DM, CP, ADF, NDF, ADL, ash), and in-vitro digestibility. Results showed that straw silage making with molasses reduced pH low enough for effective preservation of straw with good color and smell. However, an upper part of straw silage was molded. Especially, silage making of fresh straw without addition of molasses resulted in extensive mold development and could not reduce pH low enough for good preservation. Whereas, urea treatment allowed to preserve fresh straw without mold and with dramatically increased crude protein, highly increased pH (>8), significantly reduced NDF, and improved in-vitro digestibility. The higher the level of urea the better the effect was found. It is therefore recommended that fresh rice straw be treated with 1.5-2% urea for long-term preservation and improving its feeding value. Key words: Fresh rice straw, chemical composition, pH, in-vitro digestibility 1. §ÆT VÊN §Ò Ch¨n nu«i tr©u bß n−íc ta, kÓ c¶ ch¨n nu«i bß s÷a, phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸c nguån phô phÈm n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ vµo vô ®«ng-xu©n ë miÒn B¾c hay mïa kh« ë miÒn Nam. Tõ tr−íc tíi nay r¬m lóa lµ lo¹i phô phÈm chÝnh ®−îc sö dông ®Ó nu«i tr©u bß trong vô ®«ng xu©n. Tuy nhiªn, r¬m ®−îc n«ng d©n sö dông chñ yÕu ë d¹ng r¬m kh« dù tr÷ kh«ng qua chÕ biÕn nªn gi¸ trÞ dinh d−ìng thÊp. C¸c ph−¬ng ph¸p xö lý ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ dinh d−ìng cña r¬m mÆc dï ®· ®−îc nghiªn cøu nhiÒu nh−ng míi tËp trung vµo r¬m kh« (Nguyen Xuan Trach, 1998). Tuy nhiªn, vÊn ®Ò b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn r¬m kh« cã mét sè khã kh¨n vµ h¹n chÕ nh− sau: (1) Tèn nhiÒu thêi gian vµ lao ®éng ph¬i r¬m trong lóc thêi vô khÈn tr−¬ng, (2) Phô thuéc nhiÒu vµo thêi tiÕt, (3) N¬i ph¬i vµ dù tr÷ r¬m bÞ h¹n chÕ, nhÊt lµ hiÖn nay khi quü ®Êt bÞ thu hÑp, (4) MÊt chÊt dinh d−ìng vµ r¬i v·i nhiÒu trong qu¸ tr×nh ph¬i kh«. ChÝnh v× thÕ mµ hiÖn nay trong lóc tr©u bß thiÕu thøc ¨n th« nghiªm träng trong mïa ®«ng-xu©n th× sau vô gÆt lóa r¬m vÇn bÞ ®èt ch¸y ngay t¹i ®ång ruéng mµ kh«ng ®−îc dù tr÷ hÕt. NÕu cã ®−îc biÖn ph¸p xö lý r¬m ®−îc ngay sau khi thu ho¹ch (tuèt lóa) vµ b¶o qu¶n ®−îc l©u dµi th× sÏ gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng nh−îc ®iÓm trªn cña r¬m kh«, gãp phÇn t¨ng kh¶ n¨ng khai th¸c nguån r¬m dåi dµo ®Ó nu«i tr©u bß. Nghiªn cøu nµy nh»m b−íc ®Çu t×m gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng bµo qu¶n vµ chÕ biÕn lµm t¨ng gi¸ trÞ dinh d−ìng cña r¬m lóa lµm thøc ¨n cho tr©u bß th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng b¶o qu¶n r¬m t−¬i b»ng ph−¬ng ph¸p ñ chua cã bæ sung rØ mËt vµ b»ng c¸ch ñ kiÒm ho¸ víi urª thay thÕ cho ph−¬ng ph¸p ph¬i kh« truyÒn thèng. 2. VËT LIÖU Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU 2.1. Ph−¬ng ph¸p ñ r¬m R¬m lóa t−¬i ngay sau khi thu ho¹ch ®−îc ñ chua (nh»m b¶o qu¶n l©u dµi) vµ ñ kiÒm ho¸ (nh»m b¶o qu¶n vµ lµm t¨ng gi¸ trÞ dinh d−ìng) theo c¸c c«ng thøc sau:  • R¬m lóa t−¬i ñ kh«ng bæ sung • R¬m lóa t−¬i ñ víi 1% rØ mËt ñ CHUA • R¬m lóa t−¬i ñ víi 2% rØ mËt • R¬m lóa t−¬i ñ víi 3% rØ mËt • R¬m lóa t−¬i ñ víi 1% urª • R¬m lóa t−¬i ñ víi 1,5% urª KIÒM HO¸ • R¬m lóa t−¬i ñ víi 2% urª Tr−íc khi ñ, r¬m lóa t−¬i ®−îc b¨m nhá tíi kÝch th−íc tõ 1-3 cm råi trén ®Òu víi c¸c chÊt bæ sung (tuú theo c«ng thøc) theo ®óng tû lÖ. Sau ®ã cho 2 kg hçn hîp ®· trén vµo mçi bocan thÝ nghiÖm (lÆp l¹i 3 lÇn), lÌn chÆt vµ bÞt kÝn khÝ vµ ñ trong phßng thÝ nghiÖm. 2.2. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ chÊt l−îng r¬m Sau khi ñ ®−îc 30, 60 hay 90 ngµy c¸c mÉu r¬m ñ ®¹i diÖn ®−îc lÊy (theo TCVN – 86) ®Ó ®¸nh gi¸ theo nh÷ng chØ tiªu sau: - C¸c chØ tiªu trùc quan: Mµu s¾c, mèc vµ mïi ®−îc x¸c ®Þnh b»ng m¾t th−êng mµ ngöi mÉu 5 phót sau khi lÊy ra khái bocan. - §é pH: Gi¸ trÞ pH cña r¬m ®−îc x¸c ®inh theo ph−¬ng ph¸p cña Hartley vµ Jones (1978). - Thµnh phÇn ho¸ häc: + VËt chÊt kh« (VCK) vµ protein th« (CP) ®−îc x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p cña AOAC (Cunniff, 1997). + C¸c thµnh phÇn thuéc v¸ch tÕ bµo thùc vËt (NDF, ADF vµ ADL) ®−îc x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p cña Van Soest vµ Robertson (1985). - Tû lÖ tiªu ho¸ in-vitro:Tû lÖ tiªu ho¸ in-vitro cña r¬m ®−îc x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p tiªu ho¸ hai giai ®o¹n pepsin-xenlulaza cña Jones vµ Hayward (1975). 2.3. Xö lý sè liÖu Sè liÖu thÝ nghiÖm ®−îc ph©n tÝch ph−¬ng sai (ANOVA) th«ng qua ch−¬ng tr×nh MINITAB (Release 12, 1998). So s¸nh cÆp ®«i gi÷a c¸c c«ng thøc ñ r¬m ®−îc ¸p dông theo ph−¬ng ph¸p Tukey. 3. KÕT QU¶ Vµ TH¶O LUËN 3.1. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ trùc quan KÕt qu¶ theo dâi vÒ mµu s¾c, mïi, vµ hiÖn t−îng mèc cña r¬m lóa t−¬i sau xö lý ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 1. VÒ mµu s¾c, r¬m ñ urª nãi chung cã mµu vµng sÉm; r¬m ñ rØ mËt cã mµu vµng t−¬i, cßn r¬m ñ kh«ng cã bæ sung cã mµu n©u ®en. VÒ mïi, r¬m ñ víi 1% urª, 1,5% urª vµ 2% urª cã mïi h¾c nång ®Æc tr−ng cña amoniac rÊt m¹nh; riªng b×nh ®èi chøng (ñ kh«ng bæ sung) cã mïi Èm mèc; r¬m ñ víi rØ mËt cã mïi chua th¬m dÔ chÞu. §iÒu ®Æc biÖt lµ r¬m ñ víi urª ë c¸c tû lÖ kh¸c nhau ®Òu kh« vµ kh«ng xuÊt hiÖn mèc, r¬m ñ ®èi chøng th× rÊt Èm vµ bÞ mèc nhiÒu nhÊt, c ...