Bài đọc thêm: Bệnh bạch hầu

Bệnh bạch hầu (tiếng Anh: diphtheria) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính gây nên do ngoại độc tố của vi khuẩn bạch hầu, tên khoa học là Corynebacterium diphtheriae. Cùng tham khảo bài đọc thêm bệnh bạch hầu dưới đây để nắm được lịch sử, dịch tễ, bệnh sinh, đặc điểm lâm sàng, biến chứng, điều trị bệnh bạch hầu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài đọc thêm: Bệnh bạch hầu Bàiđọcthêm–BệnhBạchHầuBệnhbạchhầu(tiếngAnh:diphtheria)làmộtbệnhtruyềnnhiễmcấptínhgâynêndongoạiđộctốcủavikhuẩnbạchhầu,tênkhoahọclàCorynebacteriumdiphtheriae.BạchhầutrongtiếngAnhdiphtheriacónguồngốctừtiếngHyLạplàdiphtheràcónghĩalàmiếngdađộngvậtdobệnhthườngđặctrưngbằngmộtlớpmànggiả(pseudomembrane)tronghọnghầuhaytrongmũi,trênda.I.LịchsửBệnhđượcHippocratesmiêutảlầnđầutiênvàothếkỷthứ5trướcCôngNguyên.MộtsốtàiliệucũnggợiýđếnsựhoànhhànhcủabệnhbạchhầuởSyriavàAiCậpcổđại.Aetiusđãmiêutảcácvụdịchvàothếkỷthứ6sauCôngNguyên.Vàothếkỷ17córấtnhiềuvụdịchgâychếtngườihàngloạtđãtànpháchâuÂu.ỞTâyBanNhabệnhđượcbiếtdướitêngọiElgaratillo(kẻtreocổ)cònởÝvàSilicybạchhầucótênlàbệnhcổhọng.Vàothếkỷ18bệnhbạchhầuanrộngđếncácthuộcđịaởchâuMỹvàgâynênvụdịchvàokhoảngnăm1735.Vàothờiđiểmđóthườngchỉtrongvòngvàituầnthìcảgiađìnhcóngườimắcbệnhđềulầnlượttửvongtoànbộ.Klebslầnđầutiênvàonăm1883quansátđượcvikhuẩnbạchhầuởmànggiảbạchhầu.Mộtnămsauđó,1884,LöfflerdựavàonhữngsuyđoáncủaRobertKochđãnuôicấyđượcvikhuẩnbạchhầunàydođótácnhânnàycòncótênlàtrựckhuẩnLöffler.Cũngngaytrongnămnày,chínhLöfflerđãđưarakếtluậnlàvikhuẩncókhảnăngsảnxuấtramộtloạiđộctốhòatan.Năm1888,RouxvàYersinmiêutảsựhiệndiệncủađộctốbạchhầutrongdungdịchnuôicấyvikhuẩn.Khidùngdungdịchsaukhiđãloạibỏvikhuẩnnàyđemtiêmchocácđộngvậtthínghiệm,haiôngđãquansátđượccácbiểuhiệntoànthânđặctrưngcủabệnhbạchhầu.Hainămsauđó,vonBeringvàKitasatođãthànhcôngtrongviệcgâymiễndịchởchuộtlang(guineapig)bằngcáchtiêmđộctốđãlàmgiảmđộclựcthôngquaxửlýnhiệtvàhainhàkhoahọcnàycũngđãpháthiệnrằngkhidùnghuyếtthanhcủaconvậtđượcgâymiễndịchtiêmchođộngvậtthínghiệmkhácthìcótácdụngbảovệchốnglạibệnh.Dạngđộctốđượcbiếnđổinàythíchhợpchoviệcgâymiễndịchởđộngvậtnhưnglạigâynêncácphảnứngtạichỗkhánặngkhitiêmchongườidođónókhôngđượcdùngđểtạomiễndịchởngười.Năm1909,TheobaldSmithởHoakỳđãchứngminhrằngđộctố(toxin)bịtrunghòabởikhángđộctố(antitoxin)tạonênphứchợpĐộctốKhángđộctố(ToxinAntiToxincomplex,TAT)vẫngiữnguyêntínhsinhmiễndịchnhưnglạikhônggâynêncácphảnứngtạichỗnhưđộctốbiếnđổicủavonBeringvàKatasato.Vàonăm1910TATđượcdùnglàmvaccinephòngngừabệnhbạchhầu.TuynhiênTATcóhaiđặctínhkhôngmongmuốnnênkhôngthểlàmộtloạivaccinelýtưởngđược.Thứnhất,độctốđượcdùngcóđộctínhrấtcaonếukhôngđượctrunghòahếtbởikhángđộctố(lượngtồndưsẽcòntrongTAT)thìsẽgâynêntìnhtrạngnhiễmđộctốnặngđưađếntửvong.Thứhai,hỗnhợpTATnàylàhuyếtthanhngựachonêncóthểgâymẫncảmởmộtsốngười.Năm1913,Schickmiêutảmộtphươngphápthửphảnứngtrênda(skintest)nhằmpháthiệnđápứngmiễndịchcủangườiđốivớibệnhbạchhầu.Độctốbạchhầucókhảnănggâynênmộtphảnứngviêmkhitiêmmộtlượngnhỏtrongda.TestSchickđượcthựchiệnbằngcáchtiêmmộtlượngrấtnhỏđộctốbạchhầudướidacẳngtayvàquansátđápứngsau48giờ.Testdươngtính(cóphảnứngviêm)chứngtỏngườinàycókhảnăngmắcbệnh,nghĩalàkhôngcómiễndịchvớibạchhầu.Testâmtính(khôngcóphảnứngviêm)chứngtỏngườinàycómiễndịchvớibạchhầu(khángthểtrongcơthểđãtrunghòađộctốnênkhôngxảyraphảnứng).Năm1929,Ramonmiêutảcáchphươngphápbiếnđổiđộctốbạchhầuthànhdạngkhônggâyđộcnhưngvẫncókhảnănggâymiễndịchbằngcáchxửlývớiformaldehyde.Sảnphẩmnàyđượcgọilàgiảiđộctố(toxoid).Đâylàmộttrongnhữngloạivaccinebạchhầuantoànnhấtmọithờiđại.Năm1951,Freemanđưaramộtphátminhquantrọngrằngcácchủnggâybệnh(cókhảnăngsảnxuấtđộctố)cótínhlygiải(lysogenic)(nghĩalàchúngbịnhiễmmộtloạithựckhuẩnbào),trongkhicácchúngkhônglygiảithìkhôngcóđộclực.SauđóngườitapháthiệnrằnggenechịutráchnhiệmchoquátrìnhsảnxuấtđộctốnằmtrênADN[[thựckhuẩnbào]này.Vàođầunhữngnăm1960,PappenheimercùngnhómnghiêncứutạiĐạiHọcHarvardđãtiếnhànhcácnghiêncứuvềcơchếbệnhsinhcủađộctốbạchhầu.CácnhàkhoahọcnàykhảosáttácđộngcủađộctốbạchhầulêncáctếbàoHelavàđiđếnkếtluậnđộctốcókhảnăngứcchếquátrìnhtổnghợpproteinthôngquacơchếphongtỏasựvậnchuyểncácaminoacidcủacácARNvậnchuyển(tRNA)đếnribosomekhibàoquannàytiếnhànhtổnghợpchuỗipolypeptide.Họcũngpháthiệnrằngtácđộngnàycủađộctốbạchhầucóthểbịphongtỏanếutrướcđókhángđộctốbạchhầuđượcsửdụng.Sauđócơchếchínhxácvềtácđộngcủađộctốđượcx ...