Bài giảng Bài 4: Xã hội hóa và quá trình hình thành cái tôi

Bài giảng Bài 4: Xã hội hóa và quá trình hình thành cái tôi giúp các bạn hiểu về xã hội hóa, giai đoạn của xã hội hóa ảnh hưởng tới sự hình thành và phát triển của một con người từ khi là một đứa trẻ cho tới khi là một người trưởng thành.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Bài 4: Xã hội hóa và quá trình hình thành cái tôiBÀI 4: XÃ HỘI HÓA &QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH CÁI TÔII. XÃ HỘI HÓA LÀ GÌ? Khái niệm: Quá trình hình thành ý thức trong cách ứng xử của con người được gọi là quá trình xã hội hóa. Hay, quá trình xã hội hóa là quá trình mà trong đó chúng ta có thể tiếp nhận nền văn hóa của xã hội, có thể học được cách suy nghĩ và ứng xử hợp với đặc trưng của xã hội. Trong quá trình xã hội hóa, cá nhân thu thập kinh nghiệm xã hội và học các chuẩn mực, khuôn mẫu một cách tự nhiên mà không chống đối lại được. Định nghĩa quá trình xã hội hóa Neil Smelser (Mỹ), XHH là “quá trình mà trong đó cá nhân học cách thức hành động tương ứng với vai trò của mình để phụ vụ tốt cho việc thực hiện các mô hình hành vi tương ứng với hệ thống vai trò mà cá nhân phải đóng trong cuộc đời mình” Fichter đã xem XHH là một quá trình tương tác giữa người này và người khác, kết quả là một sự chấp nhận những khuôn mẫu hành động và sự thích nghi với những khuôn mẫu“ Nhà XHH người Nga G.Andreeva, đã nêu được cả hai mặt của quá trình xã hội hoá:  Một mặt, cá nhân tiếp nhận kinh nghiệm xã h ội b ằng cách thâm nhập vào xã hội, vào hệ thống xã hội  Mặt khác, cá nhân tái sản xuất một cách ch ủ động bằng các mối quan hệ thông qua việc họ tham gia vào các hoạt động và thâm nhập vào các quan hệ xã hội. Các giai đoạn của quá trình xã hội hoá. Giai đoạn xã hội hoá ban đầu của đứa trẻ trong gia đình Giai đoạn xã hội hoá diễn ra trong nhà trường Giai đoạn con người thực sự bước vào xã hộiRanh giới giữa các giai đoạn trên không phải lúc nào cũng rõ ràng mà chỉ mang tính ước lệ. Tức là nó không được phân chia một cách rạch ròi theo kiểu giai đoạn này kết thúc thì giai đoạn khác mới được bắt đầu. Vì trong thực tế cuộc sống, cá nhân có thể đã đi làm, đã có gia đình, nhưng vẫn tiếp tục học tập và có nhiều vấn đề phức tạp nảy sinh ở cơ quan hay trong quan hệ vợ chồng, họ vẫn tìm đến cha mẹ để tìm một lời khuyên. Như vậy, quá trình xã hội hoá chỉ chấm dứt khi cuộc sống của chúng ta chấm dứt mà thôi.Giai đoạn xã hội hoá ban đầu của đứatrẻ trong gia đình Môi trường gia đình là môi trường xã hội hóa quan trọng bậc nhất của cá nhân, bởi vì hầu hết cá nhân đều sinh ra và lớn lên trong gia đình, chịu sự giáo dục về những quan niệm đúng, sai của riêng gia đình và các phương cách ứng xử chuẩn bị cho việc gia nhập xã hội lớn hơn. Có thể xem gia đình như một tiểu văn hóa, với nền giáo dục, lối sống, truyền thống của gia đình, v.v.. mà cá nhân sẽ tiếp nhận các đặc điểm này. Tuy nhiên, sự ảnh hưởng của gia đình thường là không chính thức và không có chủ đích, vì nó là sản phẩm của sự tương tác qua lại giữa những người sống gần gũi nhau về mặt tinh thần và thể chất. Sự tiếp thu trong giai đoạn đầu của quá trình xã hội hóa này không đơn thuần thông qua những lời răn dạy, mà còn thông qua các hành vi của thành viên trong gia đìnhGiai đoạn xã hội hoá diễn ratrong nhà trường Dưới mái trường, trẻ con được học tập và vui chơi và dần dần trở thành một con người của xã hội thông qua hoạt động thu nhận những kiến thức ban đầu về ý thức trách nhiệm và xã hội, thông qua giao tiếp và dần dần hình thành các mối quan hệ xã hội. Theo các nhà xã hội học, trường lớp không chỉ đơn thuần là cơ sở để truyền đạt kiến thức khoa học cơ bản về tự nhiên, văn hóa - kinh tế - xã hội làm nền tảng cho cuộc sống sau này, mà còn là các cơ quan xã hội chính yếu. Khi đứa trẻ đến trường, nó không chỉ học các kiến thức, mà học cả những qui tắc và cách thức xác định hành vi. Giai đoạn con người thực sự bước vào xã hội Cá nhân tham gia vào xã hội thường dưới dạng thành viên của nhóm (từ nhóm sinh viên, đồng nghiệp, nhóm nghiên cứu, sáng tác,... đến thành viên của các hội đoàn, các tổ chức chính thống của xã hội). Lúc này, quá trình xã hội hóa của cá nhân được thể hiện thông qua các chuẩn mực chính thức (của xã hội) hay không chính thức (của nhóm). Đây là một quá trình phức tạp và chồng chéo hơn nhiều so với hai giai đoạn trước (gia đình và nhà trường), và thường là một quá trình liên tục và kéo dài đến suốt đời. Khi đó, cá nhân thực hiện một lúc nhiều vai trò khác nhau trong các nhóm xã hội và trong toàn xã hội (làm chồng, vợ, viên chức…).II. SỰ HÌNH THÀNH CÁI TÔICỦA CÁ NHÂN Thông qua quá trình xã hội hóa, mỗi cá nhân dần dần nhập tâm những giá trị và chuẩn mực xã hội và dần dần biến chúng thành những giá trị chuẩn mực của riêng mình. Sự cá nhân hóa các giá trị chân lý, xã hội và qui tắc ứng xử để biến con người thành chủ thể xã hội này chính là quá trình hình thành “cái tôi” của con người, hay nói cách khác, “cái tôi” chính là kết quả của quá trì ...