Bài giảng bộ môn Dược lý: Dược lý đại cương

Bài giảng "Dược lý đại cương" giúp người học hiểu được: Dược lực học, Dược động học (Pharmacokinetics), số phận của thuốc trong cơ thể, vận chuyển thuốc qua màng sinh vật, hấp thu thuốc, chuyển hoá thuốc, thải trừ thuốc, những yếu tố quyết định tác dụng của thuốc. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng bộ môn Dược lý: Dược lý đại cương BộmônDượcLý HọcviệnQuânYDượclýđạicươngKháiniệmvềdượclýhọc Dượclýhọc(Pharmacology)làmộtmônkhoahọcnghiêncứutácđộngcủathuốctrêncơthểsống. Thuốclàcácchấthoặccáchợpchấtcótácdụngphòngvàđiềutrịbệnhtậtchongườivàđộngvật,nhằmkhôiphụcchứcphậncủacáccơquan. Thuốccónguồngốctừ thựcvật,từđộngvật,từkhoángvật(kaolin)kimloại (thuỷngân...)hoặctừcác chấttổnghợphoáhọc (ampicilin,sulfamid...)MônDượclýhọckhôngdạytừng vịthuốc,màsắpxếpchúngtheo từngnhómthuốc,vớimụctiêucungcấpchosinhviênđạihọcvàmộtphầnchocảhọcviênsauđại họcnhữngkiếnthứccơbản chungvềcơchếtácdụngcủa từngnhómthuốc,từđóhiểurõ đượcchỉđịnh,chốngchỉđịnhvàđộctínhcủachúngđểdùngthuốc Dượclựchọc(Pharmacodynamics)nghiêncứu tácđộngcủathuốctrêncơthể sống.Mỗithuốc,tuỳtheoliều dùngsẽcótácdụngsớm,đặc hiệutrênmộtmô,mộtcơquan haymộthệthốngcủacơthể,đượcsửdụngđểđiềutrịbệnh, đượcgọilàtácdụngchính. Dượcđộnghọc(Pharmacokinetics) Nghiêncứuvềtácđộngcủacơthểđếnthuốc;đólàđộnghọccủasựhấpthu,phânphối,chuyểnhoávàthảitrừ thuốc.Ngườithầythuốcrấtcầnnhữngthôngtinnàyđểbiếtcáchchọn đườngđưathuốcvàocơthể(uống, tiêmbắp,tĩnhmạch...),sốlầndùng thuốctrongngày,liềulượngthuốctuỳtheotừngtrườnghợp(tuổi,trạng tháisinhlý,trạngtháibệnhlý...).Ngườithầythuốcnênnhớrằng: +Khôngcóthuốcnàovôhại +Chỉdùngthuốckhithậtcần, hếtsứctránhlạmdụngthuốc+Khôngphảithuốcđắttiềnluôn luônlàthuốctốtnhất +Trongquátrìnhhànhnghề, thầythuốcphảiluônluônhọc hỏiđểnắmđượccáckiếnthứcPhầnI:Sốphậncủathuốctrong cơthể 1.Vậnchuyểnthuốcquamàng sinhvật: Vậnchuyểnthuốcchủyếu theo3cách:1.1.Khuyếchtánthụđộng(tiêucực ): a)Kháiniệm:làsựvậnchuyểncácchấtdokhuyếchtánquamàng sinhvật,tỷlệthuậnvớigradien nồngđộ,từnơicónồngđộcao tớinơicónồngđộthấp,không tiêutốnnănglượng,khôngphụthuộcvàoýmuốn,khôngcầnvật mang. b)Điềukiện: Thuốccầnítbịionhóa. Cónồngđộcaoởbềmặtmàng. Vừatantrongmỡ,vừatantrongnước. Khuyếchtáncủaacidvàbaseyếuqua màngcũngtheokiểunày,phụthuộcvào hằngsốphânly(pKa)củaphântử thuốcvàpHcủamôitrường. TheophươngtrìnhcủaHenderson Hasselbach,đểchothấynhữngthuốccóđộionhoátrongmôitrườngcàngthấpthì càngdễkhuếchtántheocơchếnày: *Cho1acid:C0ionhoá pKa=pH+lg Cionhoá *Cho1base: Cionhoá pKa=pH+lg C0ionhoáTrongđó: pKa:Hằngsố phânly pH:Môitrường acid:độpHcủamàngcàngthấp thìsựhấpthuthuốccàngcao,và ngượclạiđộpHcàngcaothìsự hấpthuthuốccủamàngcàng thấp. Đốivớithuốccótínhchấtlàbase:độpHcủamàngcàngcaothì sựhấpthuthuốccàngcaovà ngượclại,độpHcủamàngcàng thấpthìsựhấpthuthuốcqua 1.2.Vậnchuyểntíchcực: a)Kháiniệm:Vậnchuyểntíchcựclàsựvậnchuyểnthuốctừnơinồngđộ thấpđếnnơicónồngđộcao (ngượcbậcthangnồngđộ), dạngvậnchuyểnnàyđòihỏinănglượngdoATPthuỷphân. b)Điềukiện: CầnnănglượngCầnvậtmang(chấtvậnchuyển carrier): +Cóáilựccaovớithuốc,tạo phức +Đưathuốcquamàng +Rồitrởlạivịtríbanđầuc)Đặctínhcủahệvậnchuyển: Tínhbãohoà(vìsốcarriercó hạn)Tínhđặchiệu:carriercóáilực caovớithuốcriêngbiệtđểtạo phức Tínhcạnhtranh:tạivịtrívậnchuyểnvàưutiêncarrierchocác chất“quen” Tínhbịứcchếcarrierd)Có2dạngvậnchuyểntíchcựcKhuyếchtánthuậnlợi:nếusự vậnchuyểnnàyđồngbiếnvới bậcthangnồngđộ,cáchvận chuyểnnàykhôngđòihỏinăng lượng. Vídụ:vậnchuyểnglucosevào tếbào. Vậnchuyểntíchcực. 1.3.Lọcquaốngdẫn: Màngsinhvậtcónhữngống dẫnchoquanhữngthuốc khôngtantronglipidvàtan trongnướccóphântửlượngthấp(100200D)sẽchuiqua ốngdẫnbằngáplựclọc. 2.Hấpthuthuốc: Phụthuộc. Độhoàtancủathuốc ĐộpHtạichỗhấpthu NồngđồthuốcPhânbốmạchmáutạivùng hấpthu Diệntíchv ...