Bài giảng Chi tiết máy - Chương 12: Hệ thống bôi trơn và làm mát (Nguyễn Thanh Nam)

Bài giảng Chi tiết máy - Chương 12: Hệ thống bôi trơn và làm mát có nội dung trình bày về vai trò bôi trơn đối với ma sát và hao mòn trong máy, vật liệu bôi trơn, hệ thống bôi trơn, hệ thống làm mát, tính toán hệ thống bôi trơn và làm mát,... Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung bài giảng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Chi tiết máy - Chương 12: Hệ thống bôi trơn và làm mát (Nguyễn Thanh Nam)Chương 12. Hệ thống bôi trơn và làm mát 12.1 Vai trò bôi trơn 12.5 Tính toaùn heä thoáng boâi đối với ma sát và hao trôn vaø laøm maùt mòn trong máy 12.2 Vaät lieäu boâi trôn 12.4 Hệ thống làm mát 12.3 Hệ thống bôi trơn 1 Chương 12. Hệ thống bôi trơn và làm mát12.1 Vai trò bôi trơn đối với ma sát và hao mòn trong máyBoâi trôn trong maùy vaø chi tieát maùy coù caùc chöùc naêng chuû yeáu sau: - Giaûm löïc ma saùt, töùc laø laømtaêng hieäu suaát maùy vaø chi tieát maùy; - Giaûm ñoä hao moøn cuûa caùc chi tieát maùy; - Laøm maùt caùcchi tieát maùy do bò noùng khi ma saùt; - Baûo veä chi tieát khoûi han ræ; - Baûo ñaûm tính kín khít cuûa boäphaän ma saùt; - Lieân tuïc laøm saïch chi tieát (do buïi baëm vaø caùc haït maøi moøn).Ngoaøi caùc chöùc naêng chuû yeáu nhö treân, daàu boâi trôn coøn phaûi thoûa maõn moät soá yeâu caàu khaùc:- Baûo ñaûm khaû naêng laøm vieäc trong moät khoaûng nhieät ñoä, aùp suaát vaø vaän toác tröôït lôùn (roäng);- Ñieàn ñaày caùc loõm nhaáp nhoâ beà maët; - Taïo söùc caûn lôùn theo phöông vuoâng goùc vôùi beà maët masaùt vaø nhoû nhaát theo phöông tieáp tuyeán; - Khoâng gaây noå vaø chaùy; - Khoâng gaây aûnh höôûng coùhaïi ñeán vaät lieäu chi tieát; - Baûo ñaûm boâi trôn vaø löôïng daàu ít nhaát; - Khoâng thay ñoåi tính chaátkhi vaän chuyeån, baûo quaûn, cung caáp; - Khoâng taïo caën (haït moøn kim loaïi) nguy hieåm vaø coù haïi;- Khoâng sinh boït; - Khoâng taïo nhuõ....Moãi loaïi daàu boâi trôn ñöôïc ñaùnh giaù theo hai heä chæ tieâu: - Caùc tính chaát hoùa lyù (ñoä nhôùt, nhieätñoä boác chaùy, ñoâng ñaëc, haøm löôïng löu huyønh, ñoä coác, ñoä tro, ñoä axit...), thoâng thöôøng caùc tínhchaát naøy ñöôïc tieâu chuaån hoùa; - Caùc tính chaát söû duïng: tính chòu taûi troïng, tính choáng ma saùt,tính choáng maøi moøn, tính choáng dính. Tính chòu taûi troïng cuûa daàu ñöôïc coi laø aùp suaát hay taûitroïng cöïc ñaïi maø chaát boâi trôn coù theå chòu ñöôïc maø khoâng laøm keït maùy.Choïn ñuùng daàu boâi trôn moät vaán ñeà heát söùc quan troïng. Vieäc thay ñoåi daàu boâi trôn thích hôïp coùtheå laøm taêng tuoåi thoï cuûa oå laên leân 2÷8 laàn, boä truyeàn baùnh raêng 1,5÷5 laàn. Chương 12. Hệ thống bôi trơn và làm mát12.2 Vaät lieäu boâi trônTrong kyõ thuaät ngöôøi ta söû duïng nhieàu daïng boâi trôn khaùc nhau. Döïa theo daïng cuûa vaät lieäuboâi trôn ngöôøi ta phaân ra: boâi trôn khí (khí ñoäng, khí tónh), boâi trôn baèng chaát loûng (daàu,nöôùc...), ñaëc (môõ boâi trôn...), raén (boät graphit...).1. Daàu boâi trôn:Daàu laø vaät lieäu chuû yeáu ñeå boâi trôn maùy, chuùng cho pheùp thay theá ma saùt ngoaøi cuûa caùc vaätraén thaønh ma saùt trong cuûa chaát loûng boâi trôn. Thoâng thöôøng ngöôøi ta söû duïng daàu khoaùng ñeåboâi trôn. Tuy nhieân, ta coù theå söû duïng daàu thöïc vaät (daàu lanh, daàu thaàu daàu) hoaëc ñoäng vaät(daàu saùp soï caù voi...) ñeå boâi trôn.Daàu khoaùng boâi trôn laø hoãn hôïp bao goàm daàu goác (base oil) vaø caùc chaát phuï gia laøm boâi trôn,ma saùt, laøm maùt caùc chi tieát maùy, laøm kín caùc khe hôû giöõa pittoâng vaø thaønh xilanh, baûo veämaùy khoûi bò han ræ.Tính chaát quan troïng cuûa daàu boâi trôn, xaùc ñònh khaû naêng boâi trôn goïi laø ñoä nhôùt. Ñoä nhôùthoaëc coøn goïi laø ma saùt trong cuûa chaát loûng laø tính chaát caûn tröôït cuûa caùc lôùp chaát loûng. Daàuboâi trôn ñöôïc phaân loaïi chuû yeáu theo ñoä nhôùt.Ñoä nhôùt cuûa daàu ñöôïc kyù hieäu: μ - ñoä nhôùt ñoäng löïc (1cP = 10–3Pa.s ñoïc laø Centipoise); ν - ñoänhôùt ñoäng (1cSt = 1mm2/s ñoïc laø Centistoke).Giöõa μ vaø coù söï lieân heä μ = ρν, vôùi ρ laø khoái löôïng rieâng cuûa daàu (ρ = 870÷900kg/m3).Ñoä nhôùt cuûa daàu giaûm ñi khi nhieät ñoä taêng leân. Chương 12. Hệ thống bôi trơn và làm mát12.2 Vaät lieäu boâi trôn1. Daàu boâi trôn (t):Ñoä nhôùt μ ôû nhieät ñoä baát kyø coù theå xaùc ñònh theo ñoä nhôùt μ0 khi ôû nhieät ñoä t0 (thoâng thöôøng40oC) nhö sau: μt = μ0.(t0 / t)m ; trong ñoù m laø chæ soá muõ, m = 2,6÷3.Ñoä nhôùt daàu boâi trôn ñöôïc ño baèng nhôùt keá. Ñoä nhôùt ñöôïc tra theo soå tay tra cöùu vôùi nhieät ñoä40oC, 50oC hoaëc 100oC.Khi aùp suaát daàu taêng leân thì ñoä nhôùt cuõng taêng leân theo: μp = μ0.eαp ; trong ñoù: μ0 - ñoä nhôùt daàukhi ôû aùp suaát bình thöôøng; α - heä soá aûnh höôûng cuûa aùp suaát ñoái vôùi daàu α = (1,5÷4)10-10Pa-1 ;p - aùp suaát laøm vieäc cuûa daàu.Khi aùp suaát 7MPa ñoä nhôùt taêng 20÷25%, khi 15MPa ñoä nhôùt taêng 35÷40%, khi 60MPa taêng250÷350%.Choïn daàu boâi trôn boä truyeàn baùnh raêng: vôùi caùc baùnh raêng baèng theùp thì ñoä nhôùt ñoäng ν cuûadaàu boâi trôn ñöôïc xaùc ñònh theo heä soá χ : - Xaùc ñònh ñoä nhôùt ñoäng ν theo ...