Bài giảng Đặc điểm sinh học kí sinh trùng sốt rét - TS. Nguyễn Ngọc San

Bài giảng Đặc điểm sinh học kí sinh trùng sốt rét - TS. Nguyễn Ngọc San giới thiệu tới các bạn những nội dung kiến thức về: 4 loại kí sinh trùng sốt rét, vòng đời, sinh lí và sinh thái của ký sinh trùng sốt rét, liên hệ sự hiểu biết về đặc điểm sinh học kí sinh trùng sốt rét đến chẩn đoán, điều trị và phòng chống sốt rét. Mời các bạn cùng tham khảo bài giảng sau đây.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Đặc điểm sinh học kí sinh trùng sốt rét - TS. Nguyễn Ngọc San §Æc ®iÓm sinh häc kÝ sinh trïng sèt rÐt Ts nguyÔn ngäc san Môc tiªu bµi häc - Nhí ®­îc 4 lo¹i KSTSR. - N¾m ®­îc vßng ®êi, sinh lÝ vµ sinh th¸i cña KSTSR. - Liªn hÖ sù hiÓu biÕt vÒ ®Æc ®iÓm sinh häc KSTSR ®Õn chÈn ®o¸n, ®iÒu trÞ vµ phßng chèng SR. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Bé m«n Sèt rÐt - KST - CT, HVQY. KÝ sinh trïng Y häc. NXB Qu©n ®éi nh©n d©n. Hµ Néi, 1994. 2. Bé m«n KÝ sinh trïng, §HYHN. KÝ sinh trïng Y häc. NXBYH. Hµ Néi, 2001. 3. Bé m«n KÝ sinh trïng, §HYD TP.HCM. KÝ sinh trïng Y häc. NXB §µ N½ng, 2002. 4. Bé Y tÕ - Dù ¸n Quèc gia PCSR. BÖnh sèt rÐt: bÖnh häc, l©m sµng vµ ®iÒu trÞ. NXBYH. Hµ Néi, 2000. 5. Ph¹m Song. L©m sµng vµ ®iÒu trÞ bÖnh sèt rÐt. NXBYH. Hµ Néi, 1994. Qu¸ tr×nh ph¸t sinh bÖnh sèt rÐt C¸c yÕu tè tù nhiªn KSTSR Muçi Con ng­êi C¸c yÕu tè kinh tÕ - x· héi - chÝnh trÞ 1. LÞch sö ph¸t hiÖn kÝ sinh trïng sèt rÐt - 1880, Laveran ph¸t hiÖn Oscillaria malariae - 1886, Golgi quan s¸t KST ph©n chia v« giíi - 1890, Grassi & Feletti - P.vivax & P.malariae - 1891, Romanovski t×m ra PP nhuém Giemsa - 1895 - 1897, Ronald Ross chøng minh vector - 1897, Welch - P.falciparum - 1922, Stephens - P.ovale 1. LÞch sö ph¸t hiÖn kÝ sinh trïng sèt rÐt KSTSR ( P.falciparum) kh¸ng thuèc Quinin (1910) Proguanil (1949) Pyrimethamin (1952) Chloroquin (1960) Amodiaquin (1961) Fansidar (1968) Mefloquin (1982) 2. Ph©n lo¹i kÝ sinh trïng sèt rÐt - Ngµnh Protozoa (®¬n bµo) - Líp Sporozoa (trïng bµo tö) - Líp phô Haemosporina - Hä Plasmodiidae - Chi (gièng) Plasmodium 2. Ph©n lo¹i kÝ sinh trïng sèt rÐt 4 loµi KSTSR: + Plasmodium falciparum ( P.falciparum) + Plasmodium vivax ( P.vivax ) (P.v) + Plasmodium malariae ( P.malariae ) + Plasmodium ovale ( P.ovale ) 2. Ph©n lo¹i kÝ sinh trïng sèt rÐt C¸c ph©n loµi (¸ chñng) - P.vivax + Chñng Th¸i B×nh D­¬ng (Chesson) + Chñng ph­¬ng Nam (P.vivax vivax) + Chñng ph­¬ng B¾c (P.vivax hibernans) - P.falciparum + Ên §é, Nigieria, ý… + Chñng Malayan ( B¾c M· Lai) + Chñng Campuchia 1,2,3 + Chñng miÒn Nam ViÖt Nam ( Cv, Sn) 2. Ph©n lo¹i kÝ sinh trïng sèt rÐt C¬ cÊu 4 lo¹i KSTSR cã sù thay ®æi: - Theo vïng - Do ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phßng chèng TØ lÖ hiÖn nay: Giemsa PCR + P.f : 70 - 90% 72,2 - 82,3% + P.v : 10 - 30% 14,8 - 20,9% + P.m : 1 - 3% 3,2 - 6,3% + P.o : 1,3 - 2,8% 3. ®Æc ®iÓm sinh häc kÝ sinh trïng sèt rÐt 3.1. Vßng ®êi cña KSTSR - Giai ®o¹n sinh s¶n v« giíi - Giai ®o¹n sinh s¶n h÷u giíi 3.2. Sinh lÝ cña KSTSR - ChuyÓn ho¸ - H« hÊp - H¹n ®Þnh ®êi sèng - Quan hÖ víi hång cÇu 3. ®Æc ®iÓm sinh häc kÝ sinh trïng sèt rÐt 3.1. Vßng ®êi cña KSTSR - Giai ®o¹n sinh s¶n v« giíi trong c¬ thÓ ng­êi + giai ®o¹n ph©n chia trong tÕ bµo gan + Giai ®o¹n ph©n chia trong hång cÇu Merozoites trong tÕ bµo nhu m« gan Vßng ®êi cña KÝ sinh trïng sèt rÐt Giai ®o¹n trong c¬ thÓ ng­êi Giai ®o¹n trong c¬ thÓ muçi G§ trong TB gan G§ trong muçi G§ hång cÇu 3.1. Giai ®o¹n sinh s¶n v« giíi trong c¬ thÓ ng­êi Giai ®o¹n ph©n chia trong tÕ bµo gan Muçi Anopheles  Sporozoit  TÕ bµo gan  Merozoit P. f t¹o ra 40.000 merozoit P.v t¹o ra 10.000 merozoit P.o t¹o ra 15.000 merozoit P.m t¹o ra 2.000 merozoit Vßng ®êi cña KÝ sinh trïng sèt rÐt Giai ®o¹n trong c¬ thÓ ng­êi Giai ®o¹n trong c¬ thÓ muçi G§ trong TB gan G§ trong muçi G§ hång cÇu