Bài giảng: Dị ứng thuốc

*Là một trạng thái tăng nhạy cảm (hypersensitivity) củacơ thể khi tiếp xúc với một kháng nguyên (Antigen,Allergen) đặt hiệu và đưa đến những phản ứng miễndịch có hại.*Dị ứng có thể là sự tăng nhạy cảm với yếu tố dị nguyêncủa môi trường trên một cơ địa dị ứng (Atopicallergy :có nhiều kháng thể trong máu do di truyền)hay là một dị ứng thuốc (Drug Allergy)
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng: Dị ứng thuốc DỊỨNGTHUỐC I ĐẠI CƯƠNG : 1.DỊ ỨNG-ALLERGY:*Là một trạng thái tăng nhạy cảm (hypersensitivity) của cơ thể khi tiếp xúc với một kháng nguyên (Antigen, Allergen) đặt hiệu và đưa đến những phản ứng miễn dịch có hại.*Dị ứng có thể là sự tăng nhạy cảm với yếu tố dị nguyên của môi trường trên một cơ địa dị ứng (Atopic allergy :có nhiều kháng thể trong máu do di truyền) hay là một dị ứng thuốc (Drug Allergy)DỊỨNGTHUỐC 2.DỊ ỨNG THUỐC (DRUG ALLERGY):*Một trạng thái phản ứng miễn dịch bất thường của bệnh nhân đối với một thuốc & thường là do đã tiếp xúc trước đó với nó hay một cấu trúc hoá học tương tự. -Dị ứng thuốc thường không dự báo trước (unpredictable) được. -Dị ứng thuốc thường không liên quan đến liều lượng .-Dị ứng thuốc thường không liên quan đến hiệu quả dược lý của thuốc.DỊỨNGTHUỐC3. CƠ CHẾ CỦA DỊ ỨNG THUỐC :*Một ít thuốc là protein có phân tử lượng lớn (insulin, thyroxin,heparin… nhỏ nhất là Glucagon # 3500) là các kháng nguyên thực thụ, đa số của chúng hay các sản phẩm chuyển hoá có phân tử lượng nhỏ hơn và đóng vai trò là các hapten, có khả năng liên kết với 1 protein nội sinh theo cách cộng hoá trị và trở thành kháng nguyên. DỊỨNGTHUỐCII.HỆ THỐNG MIỄN DỊCH: IMMUNE SYSTEM:*Là một hệ thống tế bào và các chất trong cơ thể có khả năng phân biệt các sự hiện hữu (entity ) trong cơ thể là “ bản thân “ (self) hay “không bản thân “ (non self) và thực hiện quá trình loại trừ các chất “non self”;các vi khuẩn gây bệnh,các tế bào ung thư,các mô ghép,các độc tố là các chất “non self”IMMUNESYSTEM1/ Miễn dịch không đặt hiệu (non specific I ):Còn gọi là miễn dịch bẩm sinh (Innate Immunity), bao gồm các hàng rào sinh học như da,các enzyme trên niêm mạc ruột, độ pH cao của dạ dày,các Lysozyme,bổ thể trong máu và sự thực bào.2/ Miễn dịch đặt hiệu (specific I):hay là miễn dịch tập nhiễm (adaptive I) xảy ra sau lần xâm nhập đầu tiên của các chất lạ HỆTHỐNGMIỄNDỊCH2.1 Miễn dịch thể dịch (humoral I ) hay miễn dịch tế bào B( B cell, bone marrow derived ),có sự sản xuất Globulin (kháng thể-antibody)2.2 Miễn dịch tế bào (cellular I) hay miễn dịch tế bào T( Thymus derived ),tạo nên số lượng lớn T cell hoạt hoá tiêu diệt tác nhân lạ.2.3 Kháng thể (antibody) là các γ globulin, chiếm # 20% protein huyết tương, gồm 5 loại IgM, IgG, IgA, IgD & IgE , trong đó IgG chiếm 75% & IgE đóng vai trò quan trọng trong quá trình dị ứngHỆTHỐNGMIỄNDỊCH2.4 Kháng nguyên (antigen Ag) là chất có thể gây các đáp ứng miễn dịch có bản chất là protein hay polysaccharid, nucleid có phân tử lượng lớn (> 8000) và có những vị trí xác định kháng nguyên (Ag determinent site or epitope) mà kháng thể sẽ gắn vào 2.5Tạo miễn dịch chủ động (Active immunization) : Tiêm vaccin 2.6Miễn dịch thụ động :(Passive immunization ) Tiêm huyết thanh kháng độc tố,các Globulin..;Trẻ sơ sinh bú mẹ DỊỨNGTHUỐC III.PHÂN LOẠI CÁC PHẢN ỨNG DỊ ỨNG( theo Gell và Coombs):1/TYPE I (phản ứng kiểu phản vệ-anaphylactic):*Đặc trưng bởi sự kết hợp kháng nguyên với kháng thể IgEgắn trên các basophils và các dưỡng bào (Mastocyte, Mastcell)⇒ giải phóng các chất trung gian hoá học như:-Histamin (gây giản mạch ngoai vi,tăng tính thấm maomạch làm thoát huyết tương), -Leukotrienes (chất phản ứng chậm của sốc phản vệ gâyco thắt cơ trơn phế quản), -Các Prostaglandine (gây viêm)DỊỨNGTHUỐCCác phản ứng này xảy ra nhanh,bao gồm :Sốc phản vệ ,dị ứng da,dị ứng đường tiêu hoá(cả dị ứng thực phẩm),dị ứng đường hô hấp(viêm mủi dị ứng, hen) *Các biểu hiện lâm sàng phản ứng Type 1: -Anaphylactic shock ( sốc phản vệ) -Allergic rhinitis (viêm mũi dị ứng ) -Allergic conjunctivitis ( viêm kết mạc dị ứng ) -Angioedema (phù mạch ) -Urticaria (Mề đay), Asthma(hen), Food allergy (dị ứng thức ăn)DỊỨNGTHUỐC 3.2 Type2: (cytolytic reaction) type phá huỷ tế bào- Đặc trưng bởi các phản ứng giửa kháng nguyên với cả IgG và IgM có sự hoạt hoá bổ thể và làm vở tế bào, có mô đích là các tế bào máu *Biểu hiện lâm sàng:-Các phản ứng truyền máu-Tan máu (Haemolytic anemia) do PN , methyldopa..-Ban xuất huyết giảm tiểu cầu ( thrombocytopenic purpura) do quinidin…-Giảm bạch cầu hạt (neutropenia) do sulfamid …-Lupus ban đỏ hệ thống do procainamid …DỊỨNGTHUỐC 3.3 Type III:là các phản ứng phức hợp miễn dịch (antigen- antibody immune complex reaction ) tạo ra sự lắng đọng các phức hợp này trong lòng mạch máu hay các mô và gây một đáp ứng viêm,còn gọi là type các bệnh huyết thanh. Đây củng là type của các bệnh tự miễn*Biểu hiện lâm sàng: - Viêm mạch miễn dịch (Vasculitis) - Serum sickness (bệnh huyết thanh) - Xơ cứng bì (scleroderma) - RA (Rheumatoid Arthritis) DỊỨNGTHUỐC3.4 Type IV :* Phản ứng quá mẩn chậm qua trung gian tế bào T và đại thực bào ( cell-mediated,delayed hypersensitivity reaction ) Khi các tế bào mẩn cảm tiếp xúc với kháng nguyên ,một phản ứng viêm được tạo ra do các Cytokin được phóng thích và gây ra sự tập trung của neutrophil và đại thực bào *Biểu hiện lâm sàng:-Viêm da tiếp xúc ( Contact dermatitis)- Sự thải ghép (Allograft rejection) DỊỨNGTHUỐC*SHOCK PHẢN VỆ (Anaphylactic shock):-Các dấu hiệu:Khó thở,cảm giác bồn chồn,hốt hoảng,xanh tái,hạ huyết áp,nhịp tim nhanh…-Nếu không cứu chửa kịp thời,bệnh nhân sẽ chết vị suy hô hấp và truỵ tim mạch*Xử trí:-Duy trì hô hấp:thở oxy, khai khí quản, hô hấp nhân tạo-Hồi sức tim mạch :Adrenalin 0,1% / 0,3ml-0,5ml IM,SC1/Adrenalin:direct sympathomimetic(Nếu bệnh nhân đang dùng thuốc chẹn β thì thay adrenalin bằng isoprenalin (isoproterenol:isuprel*)SYMPATHOMIMETIC *Các receptor adrenergic và các tác dụng sympathomimetic :  α1: Co mạch  α2: Giãn ruột, ức chế insulin  β1: Tăng nhịp và lực co cơ tim  β2: Giãn mạch, giãn cơ trơn phế q ...