Bài giảng Dược liệu - TS. Đỗ Quyên

Định nghĩa dược liệu, lịch sử hình thành và phát triển môn dược liệu, một số ví dụ về thuốc có nguồn gốc từ dược liệu, phương pháp đánh giá dược liệu là những nội dung chính trong bài giảng "Dược liệu". Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài giảng để nắm bắt nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Dược liệu - TS. Đỗ Quyên DƯỢCLIỆU TS.ĐỗQuyên GiảngviênbộmônDượcliệu TrườngđạihọcDượcHàNội NỘIDUNG ĐỊNHNGHĨA‘DƯỢCLIỆU’ LỊCHSỬHÌNHTHÀNHVÀPHÁTTRIỂN MÔNDƯỢCLIỆU MỘTSỐVÍDỤVỀTHUỐCCÓNGUỒN GỐCTỪDƯỢCLIỆU PHƯƠNGPHÁPĐÁNHGIÁDƯỢCLIỆUDƯỢCLIỆULÀGÌ? Địnhnghĩa:Làmônhọcnghiêncứuvềsinhhọcvà hóahọcnhữngnguyênliệulàmthuốccónguồngốc thựcvậtvàđộngvật. TheotừđiểnSinhDượchọc,từPharmacognosy cónguồngốctừtiếngHyLạp,ghépbởi2từ pharmakon(thuốc),vàgnosis(hiểubiết).DƯỢCLIỆU Matieremedica/Plantamedica Pharmacognosy/Pharmacognosie Dượcliệu=Pharmacognosy, PhytochemistryandmedicinalPlants.LỊCHSỬHÌNHTHÀNHVÀPHÁTTRIỂN Thờitiềnsử Thờiđạiđồđámới(8.000–5.000B.C) VănminhLưỡnghà(3.500B.C) Trungquốccổđại Aicậpcổđại Ấnđộcổđại(700B.C) HylạpvàLamãcổđại ChâuÂu:Sửdụngcâycỏlàmthuốctheokinh nghiệmdângian  Câycỏtrịliệu(Phytotherapie)  Vilượngđồngcăn(Homeopathie)  Hươngtrịliệu(Aromatherapie) TRUNGQUỐC  TrungYhọccổtruyềndựatrênhọcthuyếtâm dươngvàngũhành(tươngsinh,tươngkhắc). Theohọcthuyếtnàycácbàithuốcđượckết cấutheoQuânThần–TáSứ.  Sửdụngcâycỏtheokinhnghiệmdângian, theodântộc,vùng… ẤNĐỘ  Ayurveda(Ayur=cuộcsống,veda=hiểubiết),có nghĩalà‘Scienceoflife’.Họcthuyếtmanglạisự hàihòagiữathểchất,tâmhồn,tínngưỡng(niềm tin)củamỗingườivớixãhội.MÔNHỌCDƯỢCLIỆU Từnăm1950tấtcảsinhviênDượckhoađềuphảihọcmônDược liệu. Dượcliệunghiêncứucảtrồngtrọt,thuháivàchếbiếnnguyên liệulàmthuốc. NghiêncứuDượcliệucầnphảithẩmđịnhđượcđúngdượcliệu, nghiêncứutácdụngsinhhọcvàdượclýcũngnhưđánhgiáđược tácdụngtrênlâmsàng. Phầnlớncácnghiêncứuvềdượcliệutậptrungnghiêncứucây thuốcvàcácbàithuốcdângian.MÔNHỌCDƯỢCLIỆU Dượcliệulàmônhọcliênngành(khoahọctựnhiênvàkhoahọcxã hội)baogồmcácmônhọcnhưThựcvật,Thựcvậtdântộchọc, Câycỏlàmthuốc,Hoáhọc(Hóathựcvật),Dượclý,Côngnghiệp dược,DượclâmsàngvàThựchànhdượckhoađểcóthểkiểm nghiệmvàđánhgiácácthuốccónguồngốcthiênnhiênvàkhả năngứngdụngtrongđiềutrị. Hiệnnay,việctáchvàxácđịnhcấutrúccáchợpchấttừnguồn nguyênliệutựnhiêncũnglàmộtphầncủamônhọcDượcliệumà trướcđâyđượcgọilàHóahọccáchợpchấttựnhiên. PROBLEMS Thiếunhữngnghiêncứuchứngminhcáchsửdụngcây thuốctheokinhnghiệmdângian. Tranhluậnvềchấtcóhoạttính Antoàn Tiêuchuẩnchothửnghiệmlâmsàng. Mấtnhiềuloàicâyquý,hiếm. Khôngtạonguồndượcliệuổnđịnh. Thiếuphổcậpkiếnthứcsửdụngcâythuốcdângian. MỤCTIÊUMÔNHỌC1. Nguồn gốc, phân bố và đặc điểm những dược liệu thường dùng2. Cấu trúc hóa học nhóm hợp chất tự nhiên thường gặp trong dược liệu (carbohydrat, glycosid tim, saponin, iridoid glycosid, flavonoid, anthranoid, coumarin, tanin, alcaloid, vitamin, tinh dầu, nhựa, chất béo)3. Phương pháp kiểm nghiệm dược liệu4. Tác dụng sinh học và công dụng của những dược liệu thường dùngHỢPCHẤTTỰNHIÊN Sertürner,Đức(1783–1841)  TáchMorphintừthuốcphiện Caventou,Pháp(1795–1877)vàPelletier,Pháp(1788–1842)  Táchemetintừipeca(1817)  Táchstrychninvàbrucintừhạtmãtiến(1818)  Táchquininvàcinchonintừvỏcâycanhkina(1820), tạomuối,thửlâmsàng.Cinchonaspp.Rubiaceae R1 N R2 MeO N Quinine Quinidine R1 H OH R2 OH H Antimalarial Antifibrillant Digitalisspp.Scrophulariaceae O O OH OH OH OH OHO O O O O O H OH Digoxin Cardiotonic Papaversomniferum,Papavaceae RO O H NCH3 HO Morphine CodeineR H CH3 Antalgic Antalgic,antitussive Catharanthusroseus(L).G.Donf.Apocynaceae OH N N N H H H3COOC OH MeO N OCOCH3 R H COOCH3 RVinblastine CH3 Leukaemia, ...