Bài giảng Hôn mê - Lê Minh

Bài giảng Hôn mê - Lê Minh với mục tiêu giúp sinh viên mô tả được các đặc điểm sinh lý bệnh học của hôn mê; mô tả được quy trình thăm khám tổng quát cần thực hiện trên bệnh nhân hôn mê; phân tích được ý nghĩa của các thăm khám thần kinh học liên quan đến tư thế thân thể, tư thế mắt đầu, kiểu cách thở, cử động mắt và đặc điểm đồng tử;...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Hôn mê - Lê Minh Hoân Meâ – Leâ Minh – 2003 HOÂN MEÂ Leâ Minh 1MUÏC TIEÂU BAØI GIAÛNGSau khi hoaøn taát hoïc baøi naøy, hoïc vieân coù khaû naêng: 1. Moâ taû ñöôïc caùc ñaëc ñieåm sinh lyù beänh hoïc cuûa hoân meâ 2. Moâ taû ñöôïc qui trình thaêm khaùm toång quaùt caàn thöïc hieän treân beänh nhaân hoân meâ 3. Phaân tích ñöôïc yù nghóa cuûa caùc thaêm khaùm thaàn kinh hoïc lieân quan ñeán tö theá thaân theå, tö theá maét ñaàu, kieåu caùch thôû, cöû ñoäng maét vaø ñaëc ñieåm ñoàng töû. 4. Phaân tích ñöôïc caùc nguyeân lyù cô sôû cuûa vieäc khaùm vaø ñaùnh giaù hoân meâ. 5. Moâ taû ñöôïc thang ñieåm Glasgow ñaùnh giaù hoân meâ, öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm cuûa thang ñieåm naøy. 6. Phaân tích ñöôïc söï khaùc bieät giöõa hoân meâ vôùi traïng thaùi cheát naõo, traïng thaùi thöïc vaät vaø hoäi chöùng khoaù trong. 7. Lieät keâ ñöôïc qui trình xöû trí moät tröôøng hôïp hoân meâ bao goàm vieäc chæ ñònh caùc xeùt nghieäm vaø vieäc ñieàu trò ban ñaàu 8. Lieät keâ ñöôïc caùc nguyeân nhaân thöôøng gaëp cuûa hoân meâ vaø caùc ñaëc ñieåm laâm saøng chính cuûa töøng nguyeân nhaân moät: beänh maïch maùu naõo, vieâm naõo maøng naõo, khoái choaùn choã noäi soï, roái loaïn chuyeån hoaù, ngoä ñoäc vaø chaán thöông soï naõo.Hoân meâ laø moät trong nhöõng tình huoáng laâm saøng thöôøng gaëp vaø laø moät thöû thaùch lôùn ñoáivôùi khaû naêng chaån ñoaùn, xöû trí cuûa töøng ngöôøi thaày thuoác moät. Caùc nguyeân nhaân cuûahoân meâ thì nhieàu voâ keå, thuoäc ñuû moïi baûn chaát, mang tính chaát nhaát thôøi hay thöôøngtröïc, coù theå phuïc hoài hay khoâng phuïc hoài ñöôïc. Hoân meâ laø moät tình huoáng caàn ñöôïcchaån ñoaùn vaø xöû trí khaån caáp do ñoù vieäc aùp duïng nhöõng kyõ thuaät caän laâm saøng nhö chuïphình naõo boä, caùc thöû nghieäm veà maùu vaø dòch naõo tuûy, vaø caùc xeùt nghieäm khaùc laø raát caànthieát. Tieáng Anh vaø tieáng Phaùp goïi hoân meâ laø Coma voán phaùt xuaát töø goác tieáng Hy laïpKomas, nghóa laø nguû saâu. Thaät ra giöõa traïng thaùi nguû vaø traïng thaùi hoân meâ coù nhöõngñieåm gioáng nhau nhöng cuõng haún hoøi coù nhöõng ñieåm khaùc bieät nhau. Ñieåm gioáng nhaucuûa hai traïng thaùi naøy laø söï maát cöû ñoäng chôùp mi maét vaø maát cöû ñoäng nuoát. Ñieåm khaùcnhau cuûa hai traïng thaùi naøy thì bieåu loä ra ôû caùc haønh vi, cöû ñoäng maø ta coù theå quan saùtñöôïc ôû moät ngöôøi khi ngöôøi naøy rôi vaøo traïng thaùi maát caùc hoaït ñoäng coù yù thöùc vaø höõuyù. Trong giaác nguû töï nhieân con ngöôøi ta maát heát caùc cöû ñoäng höõu yù vaø thay theá vaøo ñoùlaïi coù nhöõng cöû ñoäng khoâng höõu yù mang tính chaát chu kyø haún hoøi gaén theo vôùi töøng giaiñoaïn cuûa giaác nguû. Nhöõng ñaëc ñieåm haønh vi trong giaác nguû goàm coù nhöõng cöû ñoäng giaätcô luùc baét ñaàu giaác nguû, giai ñoaïn ñoäng maét nhanh (Rapid Eye Movement = REM), söïthay ñoåi thöôøng xuyeân tö theá thaân theå, nhòp thôû ñeàu, mi maét nhaém kín hoaøn toaøn haykhoâng hoaøn toaøn. ÔÛ moät beänh nhaân hoân meâ saâu ñieån hình ta khoâng theå tìm thaáy ñöôïccaùc cöû ñoäng chu kyø nhö ñaõ neâu, moïi loaïi cöû ñoäng bò bieán maát neân beänh nhaân baát ñoänghoaøn toaøn, mi maét kheùp khoâng kín, hai maét ñöùng troøng, khoâng ñaùp öùng vôùi moïi kích1 Bs CKII, Giaûng Vieân Chính: Boä Moân Thaàn Kinh Hoïc, Tröôøng Ñaïi Hoïc Y Döôïc Tp Hoà Chí Minh; Boä MoânThaàn Kinh Hoïc, Trung Taâm Ñaøo Taïo & Boài Döôõng Caùn Boä Y Teá Tp Hoà Chí Minh.1 Hoân Meâ – Leâ Minh – 2003thích, keå caû khi bò kích thích ñau maïnh, chöùc naêng hoâ haáp vaø tuaàn hoaøn bò suy suïp neânphaûi ñöôïc hoã trôï theâm baèng maùy giuùp thôû vaø caùc thuoác vaän maïch ñeå duy trì huyeát aùp.Ngoaøi ra cuõng caàn nhôù laø moät ngöôøi ñang nguû seõ deã daøng thöùc tænh khi ñöôïc lay goïi haybò kích thích bôûi nhöõng taùc nhaân cuûa moâi tröôøng xung quanh, vaø ñaëc ñieåm naøy thì khoânghieän dieän ôû moät beänh nhaân hoân meâ ñieån hình.SINH LYÙ BEÄNHTraïng thaùi yù thöùc cuûa con ngöôøi bình thöôøng goàm coù hai maët ñan quyeän laïi vôùi nhau ñoùlaø khaû naêng nhaän thöùc vaø tình traïng thöùc tænh. Söï nhaän thöùc laø khaû naêng con ngöôøi ta coùtheå nhaän bieát ñöôïc moät caùch toaøn dieän vôùi ñaày ñuû yù nghóa veà baûn thaân vaø veà moâi tröôøngchung quanh. Hoaït ñoäng thaàn kinh cao caáp naøy chính laø söï tích hôïp vaø xöû trí moïi nguoànkích thích höôùng taâm do caûm giaùc vaø giaùc quan ñem laïi, vaø thuoäc veà chöùc naêng lan toûacuûa voû ñaïi naõo. Tình traïng thöùc tænh thì goàm nhöõng ñaùp öùng thaàn kinh sô khai hôn vaø laøbieåu loä cuûa hoaït ñoäng cuûa nhöõng caáu truùc thaàn kinh thaân naõo voán laø moät maïng löôùi cuûacaùc boù sôïi thaàn kinh vaø caùc nhaân thaàn kinh. Heä thoáng naøy coù teân goïi laø heä thoáng löôùikích hoaït höôùng leân (HTLKH), keùo daøi töø phaàn thaáp cuûa caàu naõo leân treân cho tôùi phaàntrung taâm cuûa ñoài thò vaø toûa ra vaøo maët döôùi trong cuûa thuøy traùn. Heä thoáng löôùi kíchhoaït naøy ñaûm ñöông caùc chöùc naêng phaûn xaï cuûa thaân naõo nhö ñaùp öùng môû maét khi bòkích thích ñau, phaûn xaï giaùc maïc, phaûn xaï quang vaän ñoäng, caùc cöû ñoäng cuûa maét, phaûnxaï ñaàu-maét, phaûn xaï tieàn ñình-maét. HTLKH ñi qua ñoài thò vaø phoùng chieáu lan toûa ñeáncaùc vuøng cuûa voû naõo, coù taùc ñoäng nhö laø moät coâng taéc baät môû ñeå caùc vuøng voû naõo coùtheå hoaït ñoäng nhaän thöùc. Trong ñieàu kieän sinh lyù bình thöôøng. HTLKH naøy coù nhöõnghoaït ñoäng mang tính chu kyø maø bieåu loä laø caùc chu kyø nguû vaø thöùc vôùi nhöõng bieán ñoåiñaëc hieäu veà ñieän naõo töông öùng vôùi töøng chu kyø moät. Treân neàn taûng giaûi phaãu-sinh lyù cuûa traïng thaùi yù thöùc nhö vöøa neâu, ngöôøi ta ...