Bài giảng môn nhân giống cây rừng

Khái niệm chọn giống (Forest tree breeding). + Theo nghĩa hẹp: Là sự chọn lọc những cá thể tốt nhất trong quần thể rồi lấy sản phẩm giống từ chúng đem ra sản xuất ở vụ sau hay ở lứa sau. + Theo nghĩa rộng: Chọn giống là một quá trình có được những giống tốt với số lượng lớn để đưa vào sản xuất cho vụ sau, lứa sau. + Chọn giống cây rừng: Là lĩnh vực nghiên cứu và áp dụng các phương pháp tạo giống cây rừng có định hướng như tăng năng xuất, tính chống chịu và nhân các giống này phát triển vào sản xuất. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng môn nhân giống cây rừng Bμi gi¶ng m«n Gièng c©y rõng Chuyªn ngμnh: L©m häc vμ CNSH Ng−êi biªn so¹n: ThS. Hå H¶i Ninh Email: honinhvfu@gmail.com 6/2008 1 Tài liệu tham khảo Giáo trình Giống cây rừng (tài liệu chính) sử dụng tại - trường ĐHLN do GS.TS Lê Đình Khả và PGS.TS Dương Mộng Hùng biên soạn năm 2003. - Giáo trình Lai giống cây rừng do GS.TS Lê Đình Khả biên soạn (tham khảo thêm). - Giáo trình Kỹ thuật nhân giống cây rừng do PGS.TS Dương Mộng Hùng biên soạn (tham khảo thêm). - Tài liệu chuyên sâu: tài liệu quản lí, pháp lệnh giống cây trồng, tiêu chuẩn ngành, qui phạm về xây dựng và quản lí vườn giống rừng giống,… do Bộ NN & PTNT phát hành. (website: http://www.agroviet.gov.vn/) 2 Ch−¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng gièng c©y rõng I. Kh¸i niÖm vÒ c¶i thiÖn gièng c©y rõng. §Ó n¾m v÷ng ®−îc kh¸i niÖm c¶i thiÖn gièng c©y rõng cÇn hiÓu 3 thuËt ng÷ : 1. Di truyÒn häc gièng c©y rõng (Forest tree genetics): 2. Kh¸i niÖm chän gièng (Forest tree breeding): - Theo nghÜa hÑp - Theo nghÜa réng - Chän gièng c©y rõng gièng c©y rõng 3. C¶i thiÖn gièng c©y rõng (Forest tree improvement): 3 Ch−¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng thiÖn gièng c©y rõng 1. …………. 2. Kh¸i niÖm chän gièng (Forest tree breeding). + Theo nghÜa hÑp: Lμ sù chän läc nh÷ng c¸ thÓ tèt nhÊt trong quÇn thÓ råi lÊy s¶n phÈm gièng tõ chóng ®em ra s¶n xuÊt ë vô sau hay ë løa sau. + Theo nghÜa réng: Chän gièng lμ mét qu¸ tr×nh cã ®−îc nh÷ng gièng tèt víi sè l−îng lín ®Ó ®−a vμo s¶n xuÊt cho vô sau, løa sau. + Chän gièng c©y rõng: Lμ lÜnh vùc nghiªn cøu vμ ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p t¹o gièng c©y rõng cã ®Þnh h−íng nh− t¨ng n¨ng xuÊt, tÝnh chèng chÞu vμ nh©n c¸c gièng nμy ph¸t triÓn vμo s¶n xuÊt. 4 Ch−¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng thiÖn gièng c©y rõng 1. ………….. 2. ………….. 3. C¶i thiÖn gièng c©y rõng (Forest tree improvement): Lμ ¸p dông c¸c nguyªn lý di truyÒn häc vμ ph−¬ng ph¸p chän gièng ®Ó n©ng cao n¨ng xuÊt vμ chÊt l−îng c©y rõng theo môc tiªu kinh tÕ cïng víi viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trång rõng th©m canh. biÖn ph¸p kü thuËt trång rõng th©m canh. 5 Ch−¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng gièng c©y rõng II. VÞ trÝ cña c«ng t¸c gièng trong s¶n xuÊt L©m nghiÖp. Nh− chóng ta ®· biÕt : P = G + E +A Phenotype = Gennotype + Environment + Age (KiÓu h×nh = KiÓu gen + M«i tr−êng sèng + Tuæi) - B¶n chÊt cña c«ng t¸c sx LN lμ lμm t¨ng kh¶ n¨ng thay ®æi vÒ cña c« t¸c ®æ vÒ kiÓu h×nh (P) : Cã 3 c¸ch. - Kh¸c víi sx NN ë chç: - NÕu t¸c ®éng vμo m«i tr−êng sèng trong c¸c giai ®o¹n: 6 Ch−¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng gièng c©y rõng III. Môc tiªu cña c¶i thiÖn gièng c©y rõng. N©ng cao s¶n l−îng vμ chÊt l−îng gç (lÊy gç lμ l©m s¶n chÝnh) LÊy qu¶, h¹t, nhùa, tinh dÇu, … (LS ngoμi gç). => MT lμ trång rõng kinh tÕ T¹o m«i tr−êng (phñ xanh) => môc tiªu c¶i t¹o m«i tr−êng. => MT kh¸c th× chØ tiªu chän läc còng kh¸c . ChØ tiªu chän läc: - S¶n l−îng gç + chÊt l−îng gç (®é c¬ lý + h×nh d¹ng th©n) => môc tiªu sè mét tiªu sè mét. - S¶n l−îng + chÊt l−îng c¸c s¶n phÈm ngoμi gç => môc tiªu sè hai. - TÝnh chèng chÞu : Kh« h¹n , nãng , rÐt, kiÒm, mÆn, s©u bÖnh => môc tiªu m«i tr−êng (cho n¨ng suÊt cao). Chän gièng ®a môc tiªu (multipurpose): Chän gièng ®a môc tiªu chØ cã kÕt qu¶ ®èi víi tÝnh tr¹ng cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vμ cã t−¬ng quan thuËn. 7 Ch−¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng gièng c©y rõng IV. LÞch sö ph¸t triÓn cña c¶i thiÖn gièng c©y rõng. VÒ ho¹t ®éng nghiªn cøu: ë ViÖt Nam vμ trªn thÕ giíi VÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt: 3 giai ®o¹n chÝnh ®é + Giai ®o¹n 1: Thu h¸i h¹t gièng 1 c¸ch s« bå (Kh«ng qua tuyÓn chän, kiÓm nghiÖm) + Giai ®o¹n 2: Chän l©m phÇn vμ chuyÓn ho¸ rõng => môc ®Ých : h¹t gièng gåm: ph«i => ph−¬ng ph¸p di truyÒn => l¸ mÇm; néi nhò => ph−¬ng ph¸p gieo ph¸p gieo −¬m => h¹t gièng tèt th× ph«i vμ néi nhò ®Òu tèt trong tr−êng hîp nμy n©ng cao => h¹t gièng tèt th néi nhò ®Òu tèt trong tr hîp n©ng cao phÈm chÊt di truyÒn b»ng c¸ch tØa th−a vμ c¸ch ly, cßn nghiªn cøu phÈm chÊt gieo −¬m b»ng th©m canh vμ thu h¸i qu¶ h¹t ®óng thêi ®iÓm, cßn t¹o t¸n vμ kÝch thÝch sai hoa, lμm t¨ng s¶n l−îng h¹t vμ dÔ dμng thu h¸i. + Giai ®o¹n ba: Chän c©y tréi ®Ó x©y dung v−ên gièng vμ rõng gièng Chän läc nh÷ng c©y tèt nhÊt theo KH trong quÇn thÓ (c©y tréi) KiÓm tra di truyÒn cña nh÷ng c©y tréi nh»m chän ra nh÷ng c©y tréi nμo theo KH cã KG tèt, (c©y −u viÖt) sau ®ã tiÕn hμnh x©y dùng v−ên gièng: – C©y tréi C©y −u viÖt H÷u tÝnh tÝnh H÷u tÝnh(gia ®×nh) tÝnh(gia Sinh d−ìng Sinh d−ìng(dßng) Rõng g ...