Bài giảng môn Xã hội học: Phần 1 - ĐH Đà Nẵng

Xã hội học là một bộ môn khoa học độc lập trong hệ thống cáckhoa học xã hội. Xã hội học đã được nghiên cứu, giảng dạy trong nhiều trường đại học trên thế giới từ cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. Đây là môn học không thể thiếu của các ngành khoa học xã hội và nhân văn. Bài giảng môn Xã hội học được biên soạn nhằm phục vụ mục đích học tập, nghiên cứu của sinh viên các khối ngành kinh tế thuộc các hệ đào tạo khác nhau. Phần 1 của tài liệu gồm nội dung 5 chương đầu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng môn Xã hội học: Phần 1 - ĐH Đà Nẵng THAY LỜI NÓI ĐẦU *** Xã hội học là một bộ môn khoa học độc lập trong hệ thống cáckhoa học xã hội. Xã hội học đã được nghiên cứu, giảng dạy trong nhiềutrường đại học trên thế giới từ cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. Đây l àmôn học không thể thiếu của các ngành khoa học xã hội và nhân văn. Ở Việt Nam, xã hội học đã được đưa vào giảng dạy trong cáctrường đại học và cao đẳng trong cả nước. Môn học này còn nhận đượcsự quan tâm rất lớn từ phía các c ơ quan quản lý nhà nước, các tổ chứcxã hội, các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý và các doanh nhân. Đời sống xã hội hiện đại đang đặt ra nhiều vấn đề x ã hội hết sứcphức tạp, đòi hỏi phải có nhận thức xã hội đúng đắn và phương pháptiếp cận, giải quyết những vấn đề x ã hội một cách khoa học và hiệuquả. Ở đây nổi bật vai trò của những tri thức xã hội học. Những tri thức trong lĩnh vực khoa học x ã hội mà xã hội học đãđúc kết được góp phần quan trọng vào việc đào tạo nguồn nhân lực,hoạch định các chính sách phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, củađịa phương và khu vực. Trên cơ sở Khung chương trình và Đề cương môn học đã đượcHội đồng Khoa học Trường Đại học Kinh tế thuộc Đại học Đ à Nẵngthông qua, tập đề cương bài giảng môn xã hội học được biên soạnnhằm phục vụ mục đích học tập, nghi ên cứu của sinh viên các khốingành kinh tế thuộc các hệ đào tạo khác nhau. Do kinh nghiệm nghiên cứu còn những hạn chế, nên đề cương bàigiảng này còn có thể có một số khiếm khuyết nhất định. Ng ười biênsoạn xin chân thành cảm ơn sự đóng góp ý kiến chuyên môn thiết thựcvà quý báu của các đồng nghiệp trong v à ngoài Trường cũng như củanhững người quan tâm đến xã hội học cho việc hoàn thiện hơn nữa nộidung khoa học của đề cương bài giảng. Chương I XÃ HỘI HỌC NHƯ MỘT KHOA HỌC I. XÃ HỘI HỌC LÀ MỘT KHOA HỌC 1. Khái quát về xã hội học Xã hội học là khoa học nghiên cứu một cách có hệ thống quá tr ìnhhình thành, phát triển, cấu trúc, mối quan hệ t ương tác và các hành vichung của các cá nhân, nhóm, tổ chức xã hội cùng các cách tiếp cận tớinhững phương diện khác nhau của đời sống x ã hội. Cũng có thể định nghĩa xã hội học một cách vắn tắt nh ư là mộtkhoa học nghiên cứu các tương tác xã hội. Xã hội học liên quan tới cáccách thức trong đó diễn ra các mối quan hệ t ương tác giữa các cá nhânvới tư cách là thành viên của các nhóm và các tổ chức xã hội. Mối quanhệ tương tác này liên hệ đến tất cả các yếu tố cấu th ành xã hội như cấutrúc xã hội hay văn hoá chẳng hạn. Xã hội là một hệ thống các hoạt động và các quan hệ của conngười có đời sống kinh tế, chính trị, văn hoá chung c ùng cư trú trên mộtlãnh thổ ở một giai đoạn phát triển nhất định của lịch sử. Trong lịch sử phát triển tri thức xã hội của nhân loại có rất nhiềuquan niệm khác nhau về xã hội tuỳ theo góc độ nghiên cứu của các nhàxã hội học. Xã hội học hiện đại có thể giới thiệu một số quan niệm vềxã hội như sau: - Xã hội thượng lưu, xã hội bình dân; - Xã hội nguyên thuỷ, xã hội truyền thống, xã hội hiện đại; - Xã hội nông nghiệp, xã hội công nghiệp, xã hội hậu công nghiệp; - Xã hội hoang dã, xã hội dã man, xã hội văn minh (LewisMorgan); - Xã hội bầy đàn, thị tộc, bộ lạc, bộ tộc, dân tộc ( EmileDurkheim); - Xã hội Kitô giáo, xã hội Hồi giáo, xã hội Khổng giáo... Đề cập đến xã hội tức là đề cập đến những hoạt động và nhữngquan hệ xã hội. Các hoạt động xã hội bao gồm hoạt động lao động nhưhoạt động sản xuất, hoạt động tái sản xuất xã hội, hoạt động quản lý xãhội và các hoạt động giao tiếp; hoạt động an ninh trong môi trường đối2ngoại gồm các quan hệ giữa cộng đồng xã hội này với cộng đồng xã hộikhác. 2. Lịch sử phát triển của xã hội học Con người có nguyện vọng tự nhi ên là muốn tìm hiểu, nhận thứcvà giải thích bản chất của sự vận động và phát triển của xã hội. Đây làđiều kiện thiết yếu cho sự ra đời của nhiều khoa học xã hội, trong đó cóxã hội học. Xã hội học, lúc mới hình thành và phát triển không tách rời khỏitriết học. Điều này được thể hiện trong quan điểm của các nhà tư tưởng,các triết gia cổ đại và cận đại. Các đại biểu tiêu biểu là Quản Trọng,Khổng tử, Mạnh Tử, Tuân Tử, L ão Tử, Trang Tử, Hàn Phi Tử (TrungQuốc); Platon, Aristote (Hy Lạp); thời kỳ Phục h ưng có ThomasHobbes, John Locke (Anh). Từ thời kỳ cổ đại đến thời kỳ Phục hưng có thể được xem là thờikỳ tiền xã hội học. Các nhà tư tưởng mới chỉ đưa ra những ý tưởng dướihònh thức tư duy xã hội. Cá tri thức của con người về xã hội được bồiđắp qua thời gian, qua sự phát triển của lịch sử nhân loại đặt nền móngcho xã hội học. Lúc này xã hội học phát triển chủ yếu dưới hình thứccủa triết học về xã hội. Đến cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX, xuất hiện nhu cầ u nhậnthức mới mẻ, khoa học về x ã hội. Đây là tiền đề quan trọng cho ...