Bài giảng Phương pháp tiểu sử học/Phương pháp dòng chảy cuộc đời

Bài giảng Phương pháp tiểu sử học/Phương pháp dòng chảy cuộc đời với chủ đề một phương pháp luận đặc biệt trong nghiên cứu định tính của khoa học xã hội trình bày cơ sở khoa học của phương pháp tiểu sử học; một vài kỹ thuật của phương pháp tiểu sử học; những hạn chế của phương pháp tiểu sử học; ý nghĩa của phương pháp tiểu sử học
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Phương pháp tiểu sử học/Phương pháp dòng chảy cuộc đời Chủ đề: “PHƯƠNG PHÁP TIỂU SỬ HỌC/PHƯƠNG PHÁP DÒNG CHẢY CUỘC ĐỜI Một phương pháp luận đặc biệt trong nghiên cứu định tính của khoa học xã hội Ngày 27/5/2016, 13h30-16h30 Diễn giả: TS. Phạm Văn Quang Nội dung1/ Lịch sử và vấn đề2/ Cơ sở khoa học của phương pháp tiểu sử học3/ Một vài kỹ thuật của phương pháp tiểu sử học4/ Những hạn chế của phương pháp tiểu sử học5/ Ý nghĩa của phương pháp tiểu sử học 1. Lịch sử và vấn đềKhái niệmDanielle Desmarais: « một loại tự thuật, của một tác nhân xã hội, trong khung cảnh tương tác nhất định. Đó là một diễn ngôn theo hướng “tự sự” nhưng cũng theo cách truyền thống là “cuộc nói chuyện” » « một mặt, đó là loại diễn ngôn của một cá nhân tự xây dựng hình ảnh mình như chủ thể suy tư và hành động, và mặt khác cũng là diễn ngôn của một cá nhân thuộc một nhóm xã hội cụ thể, trong một thời điểm lịch sử nhất định» 1. Lịch sử và vấn đềPierre Bourdieu« lịch sử cuộc đời là một trong những khái niệm tầmthường, lén lút xâm nhập vào thế giới bác học ; trướctiên xuất hiện âm thầm nơi các nhà dân tộc học, rồi rấtgần đây rầm rộ với các nhà xã hội học. Nói về lịch sửcuộc đời là giả định [...] cuộc đời là một lịch sử […] vàmột cuộc đời là một tổng thể các sự kiện bất khả táchbiệt của một sự tồn hữu cá nhân được nhìn nhận nhưmột lịch sử và truyện kể về lịch sử đó» 1. Lịch sử và vấn đềJean-Louis Le Grand:« cách diễn đạt mang tính thể loại, trong đó một người kểvề cuộc đời mình hay một giai đoạn cuộc đời mình chomột hoặc nhiều người khác » Tự sự cuộc đời Thời gian, không gian Tìm kiếm một ý nghĩa cho cuộc đời Nhu cầu hiện hữu=> Thân phận cá nhân = cánh cổng mở lối vào thế giới 1. Lịch sử và vấn đềVài mốc lịch sử quan trọng Phương pháp hộ sinh trí tuệ của Socrate: gợi hỏi để tìm chân lý tiềm ẩn trong con người: «Hãy tự biết mình mình » Cuộc đời của triết gia đánh dấu sự thay đổi văn hóa, giao tiếp giữa Thần linh và con người, kiến tạo ý nghĩa và tri thức Khoảng năm 400: Saint Augustin với Những lời trần tình: phương pháp tự vấn => khoa học phát hiện Thời Phục Hưng: các câu chuyện cuộc đời của những vĩ nhân 1. Lịch sử và vấn đề Thế kỷ XVII: Triết học cá nhân/ duy lý (Descartes) => khẳng định chủ thể tính/ diễn đạt bản thân Thế kỷ XVIII: Kỷ nguyên Khai Minh: Tiểu luận của Montesquieu và Những lời trần tình của Rousseau => Diễn đạt cuộc tìm kiếm sâu thẳm của bản thân Trào lưu Lãng mạn ở Châu Âu (Đức và Anh) => Khái niệm tự thuật ra đời (Autobiography). 1. Lịch sử và vấn đề Thế kỷ XIX: Tiểu sử học được sử dụng trong nghiên cứu dân tộc học (Franz Boas, Mỹ): cách sống, loại hình sống/ di dân, các vấn đề văn hóa. Thế kỷ XX: Tiểu sử học/ dòng chảy cuộc đời = phương pháp nghiên cứu/ lối tiếp cận định tính=> Những câu chuyện cuộc đời của nhữngngười bình thường được quan tâm.1. Lịch sử và vấn đề2. Cơ sở khoa học của phương pháp tiểu sử học Những năm 1920 : Trường phái Chicago (Châu Mỹ) Những năm 1960 : Sự trở lại của phương pháp định tính, với việc thừa nhận kinh nghiệm sống trải trong nghiên cứu khoa học xã hội (Châu Mỹ) Những năm 1980 : Khẳng định vị trí của dòng chảy cuộc đời trong các hình thức thực hành xã hội (Châu Âu/ Pháp) 2. Cơ sở khoa học của phương pháp tiểu sử họcTrường phái Chicago:William ThomasFlorian Znaniecki- Đối tượng: những người Ba Lan nhập cư vào thành phố Chicago- Phương pháp: điều tra thực địa, thu thập dữ liệu tiểu sử và những tài liệu cá nhân=> Từ phương pháp thông diễn học, hiện tượnghọc, khoa học Tinh thần (Wilhelm Dilthey) =>phương pháp nội quan các hiện tượng xã hội 2. Cơ sở khoa học của phương pháp tiểu sử họcKinh nghiệm sống trải trong khoa học xãhội và nhân văn (Oscar Levis)Tự thuật Những đứa con của Sanchez Cung cấp một lối nhìn sâu sắc về cuộc sống của một gia đình nghèo trong một khu nhà ở đổ nát giữa lòng thành phố đang phát triển Tâm lý người nghèo => kiểu văn hóa, ứng xử được truyền đạt. 2. Cơ sở khoa học của phương pháp tiểu sử họcDaniel Bertaux và GEABS (Groupe d’étude del’approche biographique en sociologie)- Nhấn mạnh đến sự dấn thân của nhà nghiêncứu vào thực địa- Chống lại những hình thức điều tra thống kêđịnh lượng- Đóng góp về mặt phương phát luận 2. Cơ sở khoa học của phương pháp tiểu sử họcTrào lưu lịch sử cuộc đời trong giáo dục (1986)Hiệp hội quốc tế về Lịch sử cuộc đời trong Đàotạo (ASIHVIF)Các nhà nghiên cứu chính: Gaston Pineau Pierre Dominicé Guy de VillersLĩnh vực chính: Nhân học giáo dục (giáo dụcngười trưởng thành, giáo dục suốt đời) 2. Cơ sở khoa học của phương pháp tiểu sử họcTrào lư ...