Bài giảng Quản lý lưu vực: Chương 3 - ThS. Nguyễn Duy Liêm

Bài giảng Quản lý lưu vực: Chương 3 Đặc điểm lưu vực, được biên soạn gồm các nội dung chính sau: Đặc điểm lưu vực; Các đặc điểm địa mạo; Các đặc điểm thủy hệ;... Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Quản lý lưu vực: Chương 3 - ThS. Nguyễn Duy Liêm TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP. HỒ CHÍ MINH KHOA MÔI TRƯỜNG & TÀI NGUYÊN | BỘ MÔN GIS & TÀI NGUYÊN Đặc điểm lưu vực (Watershed characteristics) Copyright © 2023 | nguyenduyliem@hcmuaf.edu.vn Quản lý lưu vực 1 Copyright © 2023 | nguyenduyliem@hcmuaf.edu.vn Đặc điểm lưu vực Nội dung  Đặc điểm lưu vực (Watershed  Độ dốc lưu vực (Watershed slope) characteristics)  Các đặc điểm thủy hệ (Drainage network  Định nghĩa (Definition) characteristics)  Vai trò (Importance)  Bậc sông suối (Channel order)  Các đặc điểm địa mạo (Watershed  Chiều dài dòng chính (Channel length) geomorphological characteristics)  Độ dốc dòng chính (Channel slope)  Diện tích lưu vực (Watershed area)  Mật độ sông suối (Drainage density)  Chu vi lưu vực (Watershed perimeter)  Thời gian tập trung nước (Watershed  Chiều dài lưu vực (Watershed length) time of concentration)  Chiều rộng lưu vực (Watershed width)  Hình dạng lưu vực (Watershed shape)  Độ cao lưu vực (Watershed altitude) 2 Copyright © 2023 | nguyenduyliem@hcmuaf.edu.vn Đặc điểm lưu vực Đặc điểm lưu vực là gì?  Mỗi lưu vực đều có những đặc điểm riêng biệt nên không tồn tại hai lưu vực hoàn toàn giống nhau (tương tự).  Đặc điểm lưu vực đề cập đến các đặc điểm vật lý, môi trường và kinh tế - xã hội của lưu vực có ảnh hưởng đến các tiềm năng (tài nguyên) và vấn đề (số lượng và chất lượng nước,…) của lưu vực đó.  Địa mạo: kích thước, hình dạng, độ cao, độ dốc, hướng dốc…  Địa chất: đá mẹ…  Thổ nhưỡng: tầng dày, loại đất, khả năng thấm, xói mòn…  Sử dụng đất, lớp phủ: loại hình, chủ sở hữu, giao thông…  Khí hậu: mưa, bốc hơi, gió, độ ẩm…  Thủy văn: dòng chảy (số lượng và chất lượng), lũ lụt, xói mòn…  Kinh tế - xã hội: nhu cầu nước, vấn đề về nước, thu nhập… 3 Copyright © 2023 | nguyenduyliem@hcmuaf.edu.vn Đặc điểm lưu vực Ảnh hưởng của một số đặc điểm lưu vực Đặc điểm lưu vực Yếu tố ảnh hưởng Ví dụ Kích thước, hình Phản ứng thủy văn Các lưu vực có hình dạng bất thường có kiểu dòng chảy phức tạp hơn so với các dạng lưu vực có hình dạng đơn giản. Địa hình Dòng chảy và phân Sườn dốc và độ cao lớn dẫn đến dòng chảy nhanh hơn và xói mòn nhiều hơn, bố lượng mưa trong khi độ dốc bằng phẳng và độ cao thấp hơn dẫn đến dòng chảy chậm hơn và thấm sâu hơn. Hướng đón gió có lượng mưa cao hơn hướng khuất gió. Địa chất Nguồn nước ngầm Lưu vực có thành tạo địa chất dễ thấm (đá sa thạch hoặc đá vôi) có nguồn nước ngầm đáng kể, trong khi lưu vực có thành tạo không thấm nước (đá phiến sét hoặc đá granit) có nguồn nước ngầm hạn chế. Thổ nhưỡng Chất lượng và số Đất có tỷ lệ thấm cao bổ sung nguồn nước ngầm và giảm lượng nước chảy tràn, lượng nước trong khi đất có tỷ lệ thấm thấp dẫn đến tăng lượng nước chảy tràn và xói mòn. Sử dụng đất Chất lượng và số Đất nông nghiệp và đô thị làm tăng lượng dòng chảy, ô nhiễm nguồn nước mặt lượng nước và nước ngầm. Lưu vực rừng có chất lượng nước tốt hơn do khả năng lọc tự nhiên của tán rừng và đất. Khí hậu Tính sẵn có của Khu vực lượng mưa cao có nguồn nước phong phú hơn các khu vực lượng mưa nguồn nước thấp hơn. Thời gian, cường độ mưa ảnh hưởng đến tốc độ và lượng dòng chảy. Hoạt động con Sức khỏe lưu vực Phá rừng, nông nghiệp, đô thị hóa và khai thác mỏ làm gia tăng dòng chảy và xói người mòn, thay đổi chất lượng nước và mất môi trường sống cho sinh vật. 4 Copyright © 2023 | nguyenduyliem@hcmuaf.edu.vn Đặc điểm lưu vực Ảnh hưởng của kích thước lưu vực đến dòng chảy 5 Copyright © 2023 | nguyenduyliem@hcmuaf.edu.vn Đặc điểm lưu vực Tại sao cần quan tâm đặc điểm lưu vực?  Phân tích các đặc điểm của lưu vực là rất quan trọng để phát triển các chiến lược hiệu quả cho việc quản lý và bảo tồn lưu vực.  Xác định vấn đề cần quan tâm, khoanh vùng rủi ro, phát triển chiến lược giảm thiểu rủi ro, đảm bảo tính sẵn có và chất lượng của nguồn nước cho tương lai. Phương pháp phân cấp rừng phòng hộ đầu nguồn (Quyết định số 61/2005/QĐ-BNN) - Cấp I (rất xung yếu): những nơi đầu nguồn nước, gần bờ sông hồ, có nguy cơ xói mòn mạnh, có nhu cầu ...