Bài giảng Sinh thái học công nghiệp: Chương 4 - PGS.TS. Nguyễn Thị Kim Thái

Chương 4 Hệ thống quản lý môi trường công nghiệp thuộc bài giảng Sinh thái học công nghiệp, cùng nắm kiến thức trong chương này thông qua việc tìm hiểu các nội dung sau: khái niệm về hệ thống quản lý môi trường doanh nghiệp; các loại chất thải; các đặc tính của môi trường trong hoạt động sản xuất; các hoạt động thu hồi, tái chế và giảm thiểu chất thải; những lĩnh vực hoạt động quan trọng về môi trường trong công nghiệp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Sinh thái học công nghiệp: Chương 4 - PGS.TS. Nguyễn Thị Kim TháiBµi gi¶ng Sinh th¸i häc C«ng nghiÖp Ch−¬ng 4: HÖ thèng qu¶n lý m«i tr−êng c«ng nghiÖp---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ch−¬ng 4 HÖ thèng qu¶n lý m«i tr−êng c«ng nghiÖp 4.1. Kh¸i niÖm vÒ hÖ thèng qu¶n lý m«i tr−êng doanh nghiÖp Qu¶n lý m«i tr−êng ë doanh nghiÖp lµ ph©n tÝch mét c¸ch toµn diÖn vÒ vai trß cña doanh nghiÖp trong viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng. Kinh doanh t¹o nªn hÖ thèng kinh tÕ x· héi æn ®Þnh tõ bao ®êi nay nh−ng l¹i ph¸ ho¹i m«i tr−êng vµ l·ng phÝ tµi nguyªn. Kh¸i niÖm míi vÒ kinh doanh ra ®êi trong bèi c¶nh khi con ng−êi chuyÓn sang ph−¬ng thøc ph¸t triÓn bÒn v÷ng h¬n. V× kinh doanh kh«ng ph¶i lµ ngµnh c« lËp nªn kh¸i niÖm vÒ m« h×nh sinh th¸i cho kinh doanh còng ph¶i më réng ra toµn x· héi. NhiÖm vô quan träng lµ lµm thÕ nµo ¸p dông kh¸i niÖm sinh th¸i cho kinh doanh vµ cho x· héi, t¹o lËp ®−îc con ®−êng ph¸t triÓn bÒn v÷ng mµ vÉn gi÷ ®−îc søc m¹nh vµ tÝnh linh ho¹t cña kinh tÕ, m«i tr−êng vµ v¨n hãa. VÒ c¬ b¶n, môc tiªu b¶o vÖ m«i tr−êng doanh nghiÖp ®−îc ph©n ®Þnh thµnh hai m¶ng: Môc tiªu dôa vµo ®Çu vµo vµ môc tiªu dùa vµo ®Çu ra. Môc tiªu dùa vµo ®Çu vµo gi¶i quyÕt vÊn ®Ò gi÷u g×n nguån tµi nguyªn chñ ®¹o lµ n¨ng l−îng vµ nguyªn liÖu Môc tiªu dùa vµo ®Çu ra liªn quan tíi ®Çu ra kh«ng mong muèn mµ ®iÓn h×nh lµ c¸c lo¹i chÊt th¶i ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nh− vËy viÖc ®−a c¸c môc tiªu m«i tr−êng vµo hÖ thèng môc tiªu doanh nghiÖp ngµy cµng ®−îc xem xÐt nh− mét c¬ héi ®Ó c¶i thiÖn kh¶ n¨ng ®¹t ®−îc cña c¸c môc tiªu kinh tÕ. §iÒu nµy ®−îc thÓ hiÖn ë hai khÝa c¹nh : - C¶i thiÖn doanh thu th«ng qua thÞ tr−êng míi vµ s¶n phÈm míi; - Gi¶m bít chi phÝ th«ng qua tiÕt kiÖm vËt t−, n¨ng l−îng; tiÕt kiÖm phô liÖu, c¶i tiÕn qui tr×nh thao t¸c, gi¶m l−îng ph¸t th¶i. 4.2. C¸c lo¹i chÊt th¶i ( ®Çu ra kh«ng mong muèn tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ) Qu¸ tr×nh ph¸t sinh ra chÊt th¶i tõ ho¹t ®éng cña c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp theo nhiÒu d¹ng kh¸c nhau nh− thÓ hiÖn ë h×nh 4.1. Tõ h×nh 4.1 ta thÊy l−îng vµ thµnh phÇn chÊt th¶i phô thuéc chÊt l−îng nguyªn liÖu, møc tiªn tiÕn cña s¶n xuÊt. §Ó gi¶m l−îng chÊt th¶i ta ph¶i t¨ng c−êng ¸p dông c¸c qu¸ tr×nh c«ng nghÖ kh«ng vµ Ýt phÕ th¶i, ®Èy m¹nh c¸c qu¸ tr×nh xö lý, tËn dông phÕ liÖu, s¶n xuÊt c¸c ®å dïng bÒn ®Ñp, ®ãng gãi sao cho tèn Ýt bao b×. C¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ cò sÏ s¶n ra nhiÒu chÊt th¶i/ ®¬n vÞ s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ sö dông nguyªn liÖu vµ n¨ng l−îng thÊp lµm phÝ ph¹m c¸c nguån tµi nguyªn, trong khi c¸c nguån nµy ngµy cµng bÞ khai th¸c c¹n kiÖt. §iÒu ®ã ®Æt ra cho mäi quèc gia cÇn ph¶i qu¶n lý chÊt th¶i r¾n mét c¸ch h÷u hiÖu ®Ó gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr−êng vµ sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn khai th¸c ®−îc. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 60Ng−êi so¹n : PGS. TS. NguyÔn ThÞ Kim Th¸i- ViÖn Khoa häc & KTMT- §¹i häc X©y dùngBµi gi¶ng Sinh th¸i häc C«ng nghiÖp Ch−¬ng 4: HÖ thèng qu¶n lý m«i tr−êng c«ng nghiÖp---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------KhÝ th¶iNguyªn liÖu th«Qu¸ tr×nh C«ng nghiÖpS¶n phÈmChÊt th¶iN−íc th¶iH×nh 4.1. Tr−êng hîp c¬ së doanh nghiÖp kh«ng cã biÖn ph¸p gi¶m thiÓuKhÝ th¶iGi¶m thiÓu khÝ th¶iNguyªn liÖu th«Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖpS¶n phÈmChÊt th¶iGi¶m thiÓu chÊt th¶iGi¶m thiÓu n−íc th¶iN−íc th¶iH×nh 4.1b. Tr−êng hîp cã biÖn ph¸p gi¶m thiÓu C¸c n−íc cã tr×nh ®é khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn, c«ng nghiÖp ph¸t triÓn l−îng chÊt th¶i c«ng nghiÖp sÏ lín vµ chÊt th¶i c«ng nghiÖp còng ®a d¹ng h¬n, tuy nhiªn l−îng chÊt th¶i trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th−êng nhá h¬n so víi c¸c n−íc cã nÒn c«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn. B¶ng 4.1 d−íi ®©y cho biÕt thµnh phÇn cña mét sè chÊt th¶i c«ng nghiÖp. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 61Ng−êi so¹n : PGS. TS. NguyÔn ThÞ Kim Th¸i- ViÖn Khoa häc & KTMT- §¹i häc X©y dùngBµi gi¶ng Sinh th¸i häc C«ng nghiÖp Ch−¬ng 4: HÖ thèng qu¶n lý m«i tr−êng c«ng nghiÖp---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------B¶ng 4.1. Thµnh phÇn cña mét sè chÊt th¶i c«ng nghiÖpLo¹i h×nh c«ng nghiÖp I. Khai kho¸ng vµ tuyÓn quÆng - Khai th¸c than - Lµm giµu quÆng apatit - Lµm giµu quÆng chøa 80% KCl b»ng tuyÓn næi, t¸c nh©n tuyÓn næi lµ amin Thµnh phÇn chÊt th¶i- HÖ sè th¶i ë nhµ m¸y sµng tuyÓn than 30% 0,6-0,7 tÊn chÊt th¶i/tÊn apatit, thµnh phÇn chÊt th¶i: (Na,K)2Al2O3.nSiO2 2,5-3 tÊn chÊt th¶i/tÊn KCl, thµnh phÇn chÊt th¶i: NaCl 90-96% CaSO4 0,1-2% KCl 1,8-5% CaCl2 0,02-0,06% MgCl2 0,04-0,2% CÆn 1-4,5%II. S¶n xuÊt ph©n kho¸ng vµ a xit - S¶n xuÊt H3PO4 tõ quÆng ph«tphat Ca5(PO4)3F vµ H2SO4 III NhiÖt ®iÖn- 4,25 tÊn CaSO4. nH2O/1 tÊn P2O5 tõ apatit - 5,66 tÊn CaSO4. nH2O/1 tÊn P2O5 tõ ph«tphorit - Bôi + xØ : 1-5A kg/tÊn than ( A = 10-30 ( % kl tro trong than)) víi thµnh phÇn Al2O3 22-25% SiO2 52-65% kl CaO 2-2,6 % Fe2O3 2,5-7% MgO 1-3% TiO2 0,1-0,2% Na2O 0,2-0,3% K2O 3.5-4,0% MnO 0,1% P2O5 0,1%IV ChÊt th¶i cña c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c¸c chÊt h÷u c¬ - C«ng nghiÖp läc vµ ho¸ dÇu: cÆn dÇu cña c¸c qu¸ tr×nh lµm s¹ch dÇu b«i tr¬n, dÇu ho¶, khÝ, paraphin; cÆn cña s¶n xuÊt c¸c sul fonat, chÊt tÈy röa tæng hîp, t¸c nh©n tuyÓn næi,... - CÆn chøa c¸c hîp chÊt h÷u c¬ (c¸c hîp chÊt chøa S, hîp chÊt cacben, cacbit, a sphan, nhùa,...), H2SO4 vµ H2O. Hµm l−îng c¸c chÊt h÷u c¬ thay ®æi tõ 10-93% khèi l−îng tuú qu¸ tr×nh. - Bïn dÇu cña nhµ m¸y läc ho¸ dÇu: 7kg bïn/ tÊn dÇu th«. -CÆn dÇu nÆng: s¶n ph¶m dÇu 10-56% kl H2O 30-85% kl T¹p chÊt r¾n 1,3-46% kl Bïn dÇu bÞ ph©n líp: líp trªn lµ nhò t−¬ng dÇu - n−íc, líp gi÷a lµ líp n−íc bÞ bÈn bëi líp dÇu vµ h¹t r¾n, líp d−íi 3/4 tæng ...