Bài giảng Sử dụng và bảo vệ tài nguyên đất: Chương 4 - Quản lý tài nguyên đất dốc

Bài giảng Sử dụng và bảo vệ tài nguyên đất: Chương 4 - Quản lý tài nguyên đất dốc giới thiệu tới các bạn về các yếu tố ảnh hưởng đến xói mòn đất và phân loại xói mòn, tác hại của xói mòn đất, mức độ xói mòn đất trên vùng đồi núi Việt Nam, biện pháp hạn chế xói mòn đất. Bài giảng hữu ích với các bạn chuyên ngành Môi trường và những ngành có liên quan.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Sử dụng và bảo vệ tài nguyên đất: Chương 4 - Quản lý tài nguyên đất dốcChương 4: Quản lý tài nguyên đất dốc Hiện trạng suy giảm chất lượng tài nguyên đất thế giới• Khoảng 2/3 diện tích đất nông nghiệp trên thế giới đã bị suy thoái nghiêm trọng trong 50 năm qua do xói mòn rửa trôi, sa mạc hoá, chua hoá, mặn hoá, ô nhiễm môi trường, khủng hoảng hệ sinh thái đất.• Khoảng 40% đất nông nghiệp đã bị suy thoái mạnh hoặc rất mạnh, 10% bị sa mạc hoá do biến động khí hậu bất lợi và khai Hiện trạng suy giảm chất lượng tài nguyên đất thế giới• Tỷ trọng đóng góp gây thoái đất trên thế giới như sau:• - Mất rừng 30%, khai thác rừng quá mức (chặt cây cối làm củi,...) 7%,• - Chăn thả gia súc quá mức 35%,• - Canh tác nông nghiệp không hợp lý 28%,• - Công nghiệp hoá gây ô nhiễm 1%.• Vai trò của các nguyên nhân gây thoái hoá Hiện trạng suy giảm chất lượng tài nguyên đất thế giới• Xói mòn rửa trôi: Mỗi năm rửa trôi xói mòn chiếm 15% nguyên nhân thoái hoá đất, trong đó nước đóng góp 55,7% vai trò, gió đóng góp 28% vai trò, mất dinh dưỡng đóng góp 12% vai trò.• Trung bình đất đai trên thế giới bị xói mòn 1,8 - 3,4 tấn/ha/năm. Tổng lượng dinh dưỡng bị rửa trôi xói mòn hàng năm là 5,4 Hiện trạng suy giảm chất lượng tài nguyên đất thế giới• Hoang mạc hoá là quá trình tự nhiên và xã hội. Khoảng 30% diện tích trái đất nằm trong vùng khô hạn và bán khô hạn đang bị hoang mạc hoá đe doạ và hàng năm có khoảng 6 triệu ha đất bị hoang mạc hoá, mất khả năng canh tác do những hoạt động của con người. 1. Xói mòn 1.1.Kháiniệm:• Xóimòn(erosion)làsựchuyểndờivậtlýlớpđấtmặtdo nhiềutácnhânkhácnhaunhư:lựccủagiọtnướcmưa,dòng chảy trên bề mặt và qua chiều sâu của phẫu diện đất, tốc độgióvàsứckéocủatrọnglực.• Quátrìnhmangđilớpđấtmặtdonướcchảy,gió,tuyếthoặc cáctácnhânđịachấtkhác,baogồmcảcácquátrìnhsạtlở dotrọnglực.• Quá trình di chuyển lớp đất do nước đều kéo theo các vật liệutanvàkhôngtan.Ñeå tính löôïng ñaát xoùi moøn, ngöôøi ta söû duïng phöông trình Wiscehmeir vaø Smith (1976)• A = RKLSCP•• A: Löôïng ñaát bò maát do xoùi moøn (taán/ha/naêm)• R: Ñoäng naêng gaây xoùi moøn (ñoäng naêng cuûa haït möa)• K: Heä soá xoùi moøn ñaát (phuï thuoäc vaøo tính chaát ñaát) hay tính öùng chòu xoùi moøn cuûa ñaát• L: Chieàu daøi söôøn doác•1. Xói mòn 1. Xói mòn 1.2.Nguyênnhângâyraxóimònđất:Có2tácnhânchủyếugâyraxóimònđấtlàxóimòndonướcvà gió dưới tác động của các yếu tố tự nhiên, xã hội và conngười. a.XóimòndogióThườngxảyraởnhữngvùngđấtcóthànhphầncơgiớinhẹnhưnhữngvùngđấtcátvenbiển,đấtvùngđồibánkhôhạn.Xóimòndogióbaogồmcácquátrìnhxóimòndosứcgióthổi 1. Xói mòn b.Xóimòndonước• Làloạixóimòndosựcôngphácủanhữnggiọtmưađốivới lớpđấtmặtvàsứccuốntrôicủadòngchảytrênbềmặtđất.• Đâylàloạixóimònnguyhiểmchovùngđấtdốckhikhông cólớpphủthựcvật,gâyraxóimặt,xóirãnh,xóikhe. 1. Xói mòn c.XóimòndotrọnglựcDo đặc tính vật lý của đất là có độ xốp, đất có khe hở vớinhiềukíchthướckhácnhauvàdolựchútcủaquảđất,nênđấtcókhảnăngdichuyểntừtầngđấttrênbềmặtxuốngcáctầngđấtsâudochínhtrọnglượngcủanóhoặccóthểlàđấtbịtrôinhẹtheokhe,rãnh.Hayngườitacòngọilàhiệntượngrửatrôiđấttheochiềusâucủaphẫudiệnđất. 1. Xói mòn d.XóimòndohoạtđộngcủaconngườiNhịpđộtăngtrưởngtrongcả2mặtdânsốvàpháttriểnkinhtếxãhộihiệntrongnhiềuthậpkỉquađãlàmcạnkiệtcácnguồntài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là tài nguyên đất. Con ngườihoạtđộngvàxửlýđấtkhácnhauđãgópphầngâyraxóimònđấtvàxóimònđấtđóngvaitròchủyếulàmsuythoáiđất.Vànguyênnhânsâuxanhấtlàrừngđầunguồnbịchặtphábừa 2.Cácyếutốảnhhưởngđếnxóimònđất vàphânloạixóimòn 2.1.CácyếutốảnhhưởngđếnxóimònđấtNhữngyếutốquantrọngnhấtảnhhưởngđếnxóimònđấtlà:đất,khíhậu,thủyvăn,địahìnhvàtácđộngcủaconngười. 2.Cácyếutốảnhhưởngđếnxóimònđất a. Khíhậu vàphânlo ạixóimòn•. Mưa: ảnh hưởng lớn nhất đến quá trình xói mòn đất. quá trìnhxóimònđấtbịchiphốibởicácđặctrưngmưa:phânbố mưa,lượngmưa,cườngđộmưa,loạimưavàchếđộmưa. Yếutốnàytươngquanthuậnvớimứcđộxóimòn.Kếtquả quantrắclượngđấtbịxóimòntrênđấttrồngchè,độdốc80 ởnhữ ...