Bài giảng Vẽ kỹ thuật cơ khí: Chương 3 - Mối ghép hình trụ trơn dung sai chế tạo và lắp ghép

Bài giảng "Vẽ kỹ thuật cơ khí: Chương 3 - Mối ghép hình trụ trơn dung sai chế tạo và lắp ghép" giúp cho các bạn bổ sung thêm các kiến thức về khái niệm môi lắp ghép hình trụ trơn, dung sai chế tạo và lắp ghép. Mời các bạn tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Vẽ kỹ thuật cơ khí: Chương 3 - Mối ghép hình trụ trơn dung sai chế tạo và lắp ghép45Chöông3MOÁI GHEÙP HÌNH TRUÏ TRÔNDUNG SAI CHEÁ TAÏO VAØ LAÉP GHEÙP3.1 KHAÙI NIEÄM MOÁI GHEÙP HÌNH TRUÏ TRÔNMoái gheùp hình truï trôn laø moái gheùp cô baûn cô baûn nhaát trongcô khí coù theå cho caùc cheá ñoä laøm vieäc khaùc nhau theo moät yeâu caàunhaát ñònh. Trong cô khí caùc nhaø coâng ngheä choïn hình truï troøn ñeålaép raùp vì nhöõng lyù do sau:- Coâng ngheä cheá taïo maët truï truïc vaø loã ñaõ hoaøn thieän, coù theåñaït ñoä chính xaùc vaø ñoä nhaùm cao (boùng loaùng). Ñöôøng troøn deã cheátaïo nhaát vì coù nhieàu bieän phaùp gia coâng tinh nhö khoan, khoeùt,dao, maøi truï ngoaøi, maøi loã.- Ñöôøng troøn ñôn giaûn, coù ít thoâng soá nhaát (chæ coù kích thöôùcñöôøng kính), coøn hình vuoâng coù nhieàu thoâng soá hôn (kích thöôùc 4caïnh, 4 goùc...) do vaäy, ñöôøng troøn deã cheá taïo vaø kieåm tra hôn caùchình khaùc.Moái laép truï trôn xuaát hieän haàu heát trong caùc keát caáu cô khínhö moái laép giöõa truïc vaø loã baùnh raêng, baùnh ñai, truïc vôùi voøngtrong oå laên, loã vôùi voøng ngoaøi oå laên. Then vaø raõnh treân truïc treânloã...3.2 DUNG SAI CHEÁ TAÏO VAØ LAÉP GHEÙPDung sai ño löôøng laø moät moân hoïc quan troïng trong chöôngtrình cô khí, chöông naøy khoâng coù tham voïng trình baøy veà vaán ñeàlôùn naøy maø chæ trình baøy nhöõng khaùi nieäm cô baûn vaø öùng duïngtrong veõ kyõ thuaät cô khí giuùp sinh vieân naém baét, ghi vaø ñoïc ñöôïckích thöôùc vôùi kieåu dung sai trong baûn veõ laép vaø kích thöôùc vôùidung sai trong baûn veõ cheá taïo.Dung sai (Tolerance): nghóa ngoaøi ñôøi soáng laø söï dung thöù.Trong kyõ thuaät, dung sai laø sai soá cho pheùp cho moät kích thöôùctrong moät vuøng naøo ñoù luùc cheá taïo. Neáu kích thöôùc ñaït ñöôïc trongCHÖÔNG 346vuøng dung sai, ta noùi kích thöôùc naøy ñaït yeâu caàu. Tieâu chuaånTCVN quy ñònh dung sai cheá taïo vaø laép raùp nhö sau:Dung sai cheá taïo: chæ quy ñònh cho moät kích thöôùc cheá taïoquan troïng naøo ñoù, khoâng phaûi kích thöôùc naøo cuõng coù dung sai vìlaøm taêng möùc ñoä phöùc taïp vaø giaù thaønh chi tieát maø khoâng caàn thieát.Dung sai cheá taïo coù theå ñoái xöùng (symetrical) ví duï moät kíchcoù dung sai ghi 1000,15 thì caùc kích thöôùc naøo trong khoaûng99,85 ñeán kích thöôùc 100,15 ñeàu ñaït yeâu caàu. Nhöng ña phaàncaùc kích thöôùc trong cô khí coù dung sai baát ñoái xöùng (deviation)nhö sau: 100 00,,0815 vaäy caùc kích thöôùc ñöôøng kính naøo trongkhoaûng 99,85100,08 ñeàu ñaït yeâu caàu.Kích thöôùc coù dung sai bao goàm hai yeáu toá:- Kích thöôùc danh nghóa: theo ví duï treân thì: 100 laø giaù tròteân goïi ñeå deã ñònh vuøng kích thöôùc, khoâng phaûi kích thöôùc thaät.(Chuù yù: kích thöôùc ñöôøng kính phaûi coù  tröôùc).- Vuøng dung sai (ñôn vò: mm) goàm:Sai leäch giôùi haïn giaù trò treân.Ví duï:tp = +0,08Sai leäch giôùi haïn giaù trò döôùi.Ví duï:tm = –0,15Giöõa hai giôùi haïn treân vaø döôùi laø vuøng dung sait = tp – tm = 0,08 – (–0,15) = 0,233.3 CAÁP CHÍNH XAÙCTa thaáy vuøng dung sai caøng heïp nghóa laø sai leäch giôùi haïntreân vaø sai leäch giôùi haïn döôùi caøng gaàn nhau thì chi tieát caøng khoùcheá taïo, ñoä chính xaùc caøng cao. Do ñoù, ta coù khaùi nieäm veà caápchính xaùc cheá taïo. TCVN quy ñònh coù 15 caáp chính xaùc töø caáp caonhaát laø 0 ñeán caáp 14 laø caáp thaáp nhaát. Caáp chính xaùc phuï thuoäctrình ñoä kyõ thuaät coâng ngheä vaø thieát bò gia coâng cuûa töøng quoác gia,töøng vuøng vaø haõng saûn xuaát. Hieän nay, coâng ngheä Vieät Nam coù theåñaït caáp chính xaùc cao nhaát laø 6 nhö cheá taïo trong phoøng thínghieäm caùc trung taâm kyõ thuaät cao, caùc cô sôû chuyeân maøi coát maùy,leân code cylindre vôùi maùy chuyeân duøng... nhöng thöïc teá ngoaøi saûnxuaát thöôøng chæ ñaït ôû caáp 7 hoaëc 8. Do truïc coù beà maët ngoaøiMOÁI GHEÙP HÌNH TRUÏ TRÔN. DUNG SAI CHEÁ TAÏO VAØ LAÉP GHEÙP47thöôøng deå cheá taïo hôn loå coù beà maët truï trong neân trong cuøng moätñieàu kieän coâng ngheä (trong moät nhaø maùy, quoác gia...) thì ñoä chínhxaùc loå thöôøng choïn thaáp hôn truïc moät caáp. Thí duï caáp chính xaùc loålaø 8 thì caáp chính xaùc truïc laø 7.3.4 PHAÂN BOÁ VUØNG DUNG SAITa thaáy vôùi hai chi tieát truïc vaø loã ñöôïc cheá taïo vôùi cuøng moätkích thöôùc danh nghóa, nhöng dung sai vaø caáp chính xaùc khaùc nhaucoù theå phoái hôïp ñeå taïo neân caùc kieåu laép gheùp khaùc nhau ta goïi laødung sai laép gheùp vôùi caùc cheá ñoä laép gheùp khaùc nhau.Phaân boá vò trí cuûa vuøng dung sai so vôùi kích thöôùc danh nghóañöôïc TCVN chia laøm 26 mieàn dung sai ñaùnh soá töø A ñeán Z tuøythuoäc vaøo truïc hay loã vaø caáp chính xaùc. Baûng 3.1 giôùi thieäu söïphaân boá mieàn dung sai cuûa truïc vaø loã ôû caáp chính xaùc 8. Mieàn dungsai loã ñöôïc quy ñònh vieát baèng chöõ in A, B, ... Z, mieàn dung sai truïcñöôïc quy ñònh vieát baèng chöõ thöôøng a, b, c ... z. Con soá ...