Bài tiết và sinh dục phân ngành có xương sống

Hệ bài tiết - Động vật Có xương sống là một đôi thận, có nhiều ống thận và 2 ống dẫn đổ chung vào một huyệt (xoang niệu sinh dục), thường có thêm bóng đái. Bộ máy tiết niệu đầu tiên xuất hiện dưới 3 dạng là nguyên thận (protonephridia), trung thận (mesonephridia) và hậu thận (metanephridia).Ở tổng lớp cá và lưỡng cư chỉ có hai dạng nguyên thận và trung thận, bò sát, chim và thú có cả 3 dạng. Cấu tạo và phát triển của 3 dạng thận là giống nhau nhưng sai khác về hình dạng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài tiết và sinh dục phân ngành có xương sống Bài tiết và sinh dục phân ngành có xương sống1. Hệ bài tiết- Động vật Có xương sống là một đôithận, có nhiều ống thận và 2 ống dẫn đổchung vào một huyệt (xoang niệu sinhdục), thường có thêm bóng đái. Bộ máytiết niệu đầu tiên xuất hiện dưới 3 dạng là nguyên thận (protonephridia), trung thận (mesonephridia) và hậu thận(metanephridia).Ở tổng lớp cá và lưỡng cư chỉ có haidạng nguyên thận và trung thận, bò sát,chim và thú có cả 3 dạng. Cấu tạo vàphát triển của 3 dạng thận là giống nhaunhưng sai khác về hình dạng và vị trí.Thận bắt nguồn từ các đốt sinh thận(nephritono) của trung bì. Khởi đầu cácđốt sinh thận nhú ra một núm, sau đórỗng ra ở bên trong hình thành mộtkhoảng trống là xoang thận(nephricoela), một đầu là miệng thânthông với xoang cơ thể, còn đầu kia làống nhỏ thông với ống dẫn niệu ra ngoài.+ Tiền thận (nguyên thận) hoạt độngở thời phôi thai gồm đôi ống đơnthận nằm hai bên thể xoang, có phễu vàvòng tiêm mao, có nhiều mạch máu.+ Trung thận được hình thành sau khinguyên thận thoái hóa, cấu tạo có 2 đầu.Một đầu gọi là đầu trong (có thể liên hệvới thể xoang) đổ vào 1 ống dài gọi làống Vônphơ (Volff). Ống Volff đượchình thành do ống niệu nguyên thuỷ (ốngdẫn của nguyên thận), tách dọc ra thành 2ống. Ống Volff liên hệ với trung thận vàống Muller liên quan đến tuyến sinh dục,sau này thành noãn quản, còn liên hệ vớithận trước. Trung thận có đầu ngoàihướng vào thể xoang, hình cầu lồi to vàbịt kín, phía trước lõm vào hình cốc với 2tầng tế bào gọi là nang Bowman. Đầucủa các nhánh động mạch thận đổ tới mỗi nang, bó lại thành tiểu cầu mạch máu liên hệ mật thiết với thànhcủa nang. Ba thành phần là nangBowman, tiểu cầu và mạch máu được gọilà thể Malpighi. Trung thận chỉ có ở giaiđoạn của phôi thai ở động vật có màng ốinhư chim và thú.+ Hậu thận thường nằm ở chậu hông ởđộng vật, ống thận không có phễu. Mộtđầu hình thành nang Bowman còn đầukia đổ vào bể thận rồi đổ vào ống niệuthứ cấp (niệu quản). Hậu thận là thậnhoạt động ở cá thể trưởng thành của bọnđộng vật có màng ối (bò sát, chim, thú).2. Hệ sinh dụcCơ quan sinh dục gồm có một đôi tuyếnvới ống dẫn tương ứng. Tuyến sinh dụccó nguồn gốc từ trung bì, hình thành từmột đôi nếp gấp kéo dài từ trước đến saugờ sinh dục. Nếp gấp sinh dục phát triểnlớn lên cùng với con vật, thường gọi làmầm tinh hoàn hay mầm buồng trứng.Nếp sinh dục có chứa hai loại tế bào:Một loại rất giống với tế bào biểu môtrung bì và một loại tế bào khác, lớn hơnhình cầu là tế bào sinh dục nguyên thủy.Chúng xâm nhập từ biểu mô nội bì vàonếp gấp sinh dục bằng cách chuyển độngamip. Như vậy tế bào biểu mô trung bìhình thành phần vỏ của tuyến sinh dục, còn tế bào nội mô của dải sinh dục hình thành phần tủy của tuyến sinhdục, về sau sẽ hình thành trứng hay tinhtrùng.- Tuyến sinh dục cái có buồng trứng,chứa nhiều trứng, ống dẫn trứng thườngthông với thể xoang bởi vòi Palloppi.Trứng chín lọt qua buồng trứng vàoxoang cơ thể rồi rơi vào vòi Palloppi. Sauđó di chuyển dọc theo ống dẫn đến dạcon hay tử cung. Ở động vật có vú dạ conthông với âm đạo.- Tuyến sinh dục đực gồm có một đôitinh hoàn dạng thể đặc, bề mặt nhẵn, bêntrong có chứa nhiều ống sinh tinh. Ốngsinh tinh phân chia thành các tinh nguyênbào sơ cấp, giảm nhiễm hình thành tinhtrùng. Tinh trùng sống trong tinh dịch làchất tiết của tế bào thành ống. Ống dẫntinh là ống Volff (hay tinh quản) bao giờcũng nối với tinh hoàn, phía cuối phìnhto thành túi chứa tinh, sau đó cho tinh rangoài để thụ tinh.3. Mối liên hệ giữa ống dẫn niệu vàống sinh dụcHai hệ này khác nhau về chức năng sinhlý nhưng có mối quan hệ chặt chẽ vềnguồn gốc phát sinh. Mối quan hệ nàythể hiện rõ ở ống dẫn sinh dục và ốngdẫn niệu. Đó là ống Volff và Muller cócùng nguồn gốc là ống niệu nguyên thủy,nhưng đảm nhận những chức năng khácnhau tuỳ theo nhóm động vật và tuỳ theogiới tính. Ống Muller luôn được dùng đểdẫn trứng nên chỉ có ở con cái, tiêu giảmở con đực hay biến đổi thành túi chứatinh.Ở động vật có trung thận tồn tại suốt đời,ở con đực ống Volff vừa dùng để dẫnniệu vừa để dẫn tinh, còn Muller thoáihóa. Trong khi đó con cái, ống Volff làmnhiệm vụ dẫn niệu, còn ống Muller làmnhiệm vụ dẫn trứng.Ở động vật có màng ối, do hậu thận pháttriển, hình thành ống dẫn niệu thứ cấpnên ống Volff chỉ có chức năng dẫn tinhở con đực và ở con cái thì thoái hóa.Ngược lại ở con cái ống Muller làmnhiệm vụ dẫn trứng, còn ống Volff thìthoái hóa.Hương Thảo ...