Báo cáo khoa học: Một số đặc điểm hình thái và hoá sinh của các giống bưởi trồng tại tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh.

Tuyển tập những báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh tác giả: 8. Nguyễn Thị Thu Loan, Đào Thị Minh Hiền, Phan Xuân Thiệu, Một số đặc điểm hình thái và hoá sinh của các giống bưởi trồng tại tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo khoa học: "Một số đặc điểm hình thái và hoá sinh của các giống bưởi trồng tại tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh." T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2A-2007 §¹i häc Vinh mét sè ®Æc ®iÓm h×nh th¸i vµ ho¸ sinh cña c¸c gièng b−ëi trång t¹i TØNH nghÖ an vµ hµ tÜnh NguyÔn ThÞ Thu Loan , (a) § o ThÞ Minh HiÒn ), Phan Xu©n ThiÖu (b (c) Tãm t¾t. §· thu thËp ®−îc 8 gièng b−ëi trång ë NghÖ An vµ Hµ TÜnh lµ: b−ëi §−êng, b−ëi §µo, b−ëi Phóc Tr¹ch, b−ëi Chua, b−ëi Oi, b−ëi Chéng, b−ëi Tr¾ng vµ b−ëi S¬n. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy nh÷ng gièng b−ëi trªn cã sù kh¸c nhau vÒ mét sè ®Æc ®iÓm h×nh th¸i nh− th©n, l¸ vµ qu¶. §· ®¸nh gi¸ ®−îc chÊt l−îng qu¶ cña c¸c gièng b−ëi qua mét sè chØ tiªu sinh ho¸ nh− hµm l−îng ®−êng, hµm l−îng axit h÷u c¬, hµm l−îng vitamin C vµ hµm l−îng pectin trong qu¶. Qua ®ã cho thÊy b−ëi Phóc Tr¹ch lµ gièng cã hµm l−îng ®−êng cao nhÊt (3,82% ®−êng khö, 9,2% ®−êng tæng sè). B−ëi Chua lµ gièng cã hµm l−îng axit vµ pectin cao nhÊt (0,41% axit tù do, 0,95% axit tæng sè, 12,80% pectin). B−ëi §µo lµ gièng cã hµm l−îng vitamin C cao nhÊt (122,00 mg% vá qu¶ vµ 67,00 mg% tÐp qu¶). Tû lÖ ®−êng/axit cña c¸c gièng n»m trong kho¶ng 20-30, ngo¹i trõ gièng b−ëi Chua vµ b−ëi S¬n, ®iÒu nµy cho thÊy phÇn lín qu¶ c¸c gièng b−ëi cã chÊt l−îng tèt. i. Më ®Çu B−ëi (Citrus maxima (J. Burmal) Merrill) lµ thuéc mét trong ba ®èi t−îng c©y ¨n qu¶ chÝnh (chuèi, døa vµ c©y cã mói) cã gi¸ trÞ dinh d−ìng cao: ngoµi ®−êng chiÕm 8- 10%, b−ëi cßn rÊt giµu vitamin C, axit h÷u c¬, pectin… cã t¸c dông tèt ®èi víi søc khoÎ con ng−êi. Trong c«ng nghiÖp ng−êi ta cßn sö dông tinh dÇu l¸ b−ëi, vá qu¶ b−ëi ®Ó chÕ n−íc hoa hay dÇu th¬m phôc vô s¶n xuÊt b¸nh kÑo. Trong y d−îc, pectin vá qu¶ b−ëi dïng lµm thuèc cÇm m¸u, chèng nhiÔm x¹ vµ ch÷a bÖnh ®−êng ruét; mïi th¬m cña b−ëi cßn kÝch thÝch tiªu ho¸, trÞ bÖnh phæi vµ ch¶y m¸u d−íi da. ë n−íc ta c©y b−ëi ®−îc trång tõ rÊt l©u ®êi, gãp phÇn ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao trong c¬ cÊu thu nhËp tõ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña c¶ n−íc [1,2,6]. NghÖ An vµ Hµ TÜnh, n¬i cã sù ®a d¹ng cao vÒ c¸c loµi thuéc chi cam quýt, víi nhiÒu gièng ®Æc s¶n cã tiÕng, trong ®ã cã c¸c gièng b−ëi (cultivars). Bªn c¹nh ®ã cßn cã rÊt nhiÒu gièng ®Þa ph−¬ng ®−îc trång vµ tiªu thô kh¸ phæ biÕn. V× vËy, viÖc kh¶o s¸t c¸c ®Æc ®iÓm h×nh th¸i vµ ho¸ sinh cña c¸c gièng b−ëi ®Þa ph−¬ng nh»m ®¸nh gi¸ ®óng gi¸ trÞ cña nã, tõ ®ã lµm c¬ së viÖc b¶o tån vµ khai th¸c c¸c nguån gen quý tõ b−ëi. Ii. §èi t−îng v ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. §èi t−îng nghiªn cøu §èi t−îng sö dông cho nghiªn cøu lµ 8 gièng b−ëi (cultivars) thuéc loµi Citrus maxima (J. Burmal) Merrill ®−îc trång ë NghÖ An vµ Hµ TÜnh bao gåm: b−ëi §−êng, , NhËn bµi ngµy 14/11/2006. Söa ch÷a xong 18/12/2006. 65 T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2A-2007 §¹i häc Vinh b−ëi §µo, b−ëi Phóc Tr¹ch, b−ëi Chua (thu t¹i huyÖn H−¬ng S¬n, H−¬ng Khª tØnh Hµ TÜnh); b−ëi Oi, b−ëi Chéng, b−ëi Tr¾ng, b−ëi S¬n (thu t¹i huyÖn Thanh Ch−¬ng tØnh NghÖ An). §©y lµ c¸c gièng ®· ®−îc ng−êi d©n trång tõ rÊt l©u ®êi, ®−îc ph©n biÖt gi÷a chóng víi nhau chñ yÕu qua mïi vÞ, h×nh d¹ng, mµu s¾c, kÝch th−íc qu¶. 2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu - MÉu qu¶ ®−îc thu vµo c¸c ngµy cã thêi tiÕt tèt, trªn nh÷ng c©y kh«ng s©u bÖnh vµ ph©n bè ®Òu trªn t¸n. Thêi gian thu mÉu tõ th¸ng 8 ®Õn th¸ng 12 n¨m 2005. - X¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu h×nh th¸i dùa theo tµi liÖu “Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc vËt” cña Klein [5]. - Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu sinh ho¸ + X¸c ®Þnh hµm l−îng axit h÷u c¬ tæng sè theo ph−¬ng ph¸p Potrinop. + X¸c ®Þnh hµm l−îng axit h÷u c¬ tù do theo ph−¬ng ph¸p ®o Ièt. + X¸c ®Þnh hµm l−îng pectin b»ng ph−¬ng ph¸p canxi pectat. + X¸c ®Þnh hµm l−îng ®−êng theo ph−¬ng ph¸p Bectrand. + X¸c ®Þnh hµm l−îng vitamin C theo ph−¬ng ph¸p ®o Ièt. C¸c ph−¬ng ph¸p ®−îc tr×nh bµy trong tµi liÖu “Thùc hµnh ho¸ sinh” cña NguyÔn V¨n Mïi vµ KiÓm nghiÖm l−¬ng thùc, thùc phÈm cña Ph¹m V¨n Sæ [7,8]. iII. KÕt qu¶ nghiªn cøu 3.1. Mét sè ®Æc ®iÓm h×nh th¸i cña 8 gièng b−ëi nghiªn cøu 3.1.1. Th©n c©y vµ h×nh d¹ng t¸n C©y b−ëi sinh tr−ëng khoÎ, chiÒu cao trung b×nh tõ 8- 13m ®èi víi c©y sinh tr−ëng b»ng h¹t vµ tõ 5-8m ®èi víi c©y nh©n gièng b»ng chiÕt cµnh hoÆc ghÐp. ChiÒu cao trung b×nh lín nhÊt gÆp ë b−ëi §µo (10m) vµ thÊp nhÊt gÆp ë b−ëi Chéng (3m), c¸c gièng b−ëi cßn l¹i chiÒu cao trung b×nh giao ®éng trong kho¶ng 5-8m ®· cho thÊy sù kh¸c nhau c¬ b¶n vÒ møc ®é sinh tr−ëng gi÷a c¸c gièng víi nhau (b¶ng 1). B¶ng 1. ChiÒu cao, ®−êng kÝnh vµ d¹ng t¸n (Cì mÉu: 5) TT Gièng ChiÒu cao c©y (m) §−êng kÝnh t¸n (m) D¹ng t¸n 1 B−ëi Phóc Tr¹ch 8,0 ± 0,47 4,5 ± 0,21 H×nh b¸n nguyÖt 2 B−ëi §−êng 7,0 ± 0,34 6,0 ± 0,32 H×nh th¸p 3 B−ëi §µo 10,0 ± 0,51 4,0 ± 0,19 H×nh chæi xÓ 4 B−ëi Chua 9,0 ± 0,42 3,0 ± 0,22 H×nh th¸p 5 B−ëi Tr¾ng 9,0 ± 0,38 3,0 ± 0,18 H×nh trô 6 B−ëi Oi 5,0 ± 0,26 5,5 ± 0,36 H×nh dï 7 B−ëi Chéng 3,0 ± 0,24 3,0 ± 0,31 H×nh qu¹t 8 B−ëi S¬n 8,0 ± 0,37 3,0 ± 0,20 H×nh th¸p §−êng kÝnh t¸n c©y ë mçi gièng còng cã mét gi¸ trÞ kh¸c nhau, ®−êng kÝnh t¸n trung b×nh réng nhÊt ë b−ëi §−êng (6m) vµ hÑp nhÊt ë c¸c gièng b−ëi Chua, Tr¾ng, 66 ...