Báo cáo tổng hợp kết quả nghiên cứu và phòng chống bệnh dịch hạch ở Việt Nam 1975- 2003

Qua phân tích tình hình, các kết quả nghiên cứu 1975- 2003, có một số nhận định như sau: Bệnh dịch hạch ở Việt Nam đã có quá trình 105 năm (1898- 2003), dịch có nguồn gốc từ Trung Quốc. Có thể chia làm 4 thời kỳ dịch tễ học: xâm nhập: 1898- 1922; lắng dịu: 1923- 1960; bùng phát: 1961- 1990; thu hẹp: 1991- 2003. Bệnh nhân chủ yếu là thể hạch. Có ghi nhận thể phổi nguyên phát nhưng hiếm khi xảy ra dịch thể phổi lớn. Dịch có đặc điểm là dịch vùng dân cư của chuột gần người, không có dịch hoang dại. Dịch lưu hành dai dẳng ở vùng cực nam Trung Bộ, Tây Nguyên và miền Đông Nam Bộ. Các yếu tố liên quan đến sự dai dẳng của dịch là: nhiệt độ các tháng không quá 27oC, không bị ngập lụt, có mặt chuột Rattus exulans. Biện pháp phòng chống hiệu quả là diệt bọ chét bằng hóa chất. Đặt hộp mồi Kartman thanh toán được các ổ dịch dai dẳng. Đến nay dịch đã được khống chế một bước lớn, cần tiếp tục giám sát, phòng chống tiến tới thanh toán bệnh dịch hạch ở Việt Nam trong một tương lai không xa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo tổng hợp kết quả nghiên cứu và phòng chống bệnh dịch hạch ở Việt Nam 1975- 2003 | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Baùo caùo toång hôïp keát quaû nghieân cöùu vaø phoøng choáng beänh dòch haïch ôû Vieät Nam 1975 - 2003 NguyӉn PGS.TS. Ñaë ng Tuҩn TuaánĈҥt Ñaït, BS. Nguyeã n Thái Thaùivà vaøCS cs. Ĉһng Qua phaân tích tình hình, caùc keát quaû nghieân cöùu 1975- 2003, coù moät soá nhaän ñònh nhö sau: Beänh dòch haïch ôû Vieät Nam ñaõ coù quaù trình 105 naêm (1898-2003), dòch coù nguoàn goác töø Trung Quoác. Coù theå chia laøm 4 thôøi kyø dòch teã hoïc: xaâm nhaäp: 1898 - 1922; laéng dòu: 1923 - 1960; buøng phaùt: 19611990, thu heïp: 1991-2003. Beänh nhaân chuû yeáu laø theå haïch. Coù ghi nhaän theå phoåi nguyeân phaùt nhöng hieám khi xaûy ra dòch theå phoåi lôùn. Dòch coù ñaëc ñieåm laø dòch vuøng daân cö cuûa chuoät gaàn ngöôøi, khoâng coù dòch hoang daïi. Dòch löu haønh dai daúng ôû vuøng cöïc nam Trung Boä, Taây Nguyeân vaø mieàn Ñoâng Nam Boä. Caùc yeáu toá lieân quan ñeán söï dai daúng cuûa dòch laø: nhieät ñoä caùc thaùng khoâng quaù 270C, khoâng bò ngaäp luït, coù maët chuoät Rattus exulans. Bieän phaùp phoøng choáng hieäu quaû laø dieät boï cheùt baèng hoaù chaát. Ñaët hoäp moài Kartman thanh toaùn ñöôïc caùc oå dòch dai daúng. Ñeán nay dòch ñaõ ñöôïc khoáng cheá moät böôùc lôùn, caàn tieáp tuïc giaùm saùt, phoøng choáng tieán tôùi thanh toaùn beänh dòch haïch ôû Vieät Nam trong moät töông lai khoâng xa. Through analysis of the plague situation with the results of investigations from 1975 to 2003, some observation could be made as follows: Plague in Vietnam has a history of 105 years (1898-2003), originated from China and then became endemic. Its evolution can be divided into four epidemiologic periods: invasion: 1898-1922, latency: 1923-1960, outbreak: 1961-1990, restrained: 19912003. Most patients got bubonic form. Plague in Vietnam has had characteristics of inhabitant plague, of domestic rodents. Sylvatic plague has not existed. Plague persisted in the extreme south of the Central Coastal region, the Western Highland and the Southeast plain. Factors relating to the plague persistence were: monthly temperature lower 270 C, absence of inundation, presence of Rattus exulans. The effective control measure was to exterminate fleas with chemical. Depositing the Kartman bait boxes has been able to eradicate persitent plague foci. Up to now, plague in Vietnam was restrained greatly. It is needed to continuously carry out measures of surveillance and control to eradicate completely plague in Vietnam in the near future. 1. Giôùi thieäu Dòch haïch laø beänh truyeàn nhieãm toái nguy hieåm do tröïc khuaån dòch haïch (Yersinia pestis) töø ñoäng vaät laây sang ngöôøi qua trung gian cuûa boï cheùt. Beänh laây lan maïnh, dieãn tieán naëng gaây töû vong cao, coù aûnh höôûng ñeán quan heä-giao löu quoác teá. Naêm 2003, ñaùnh daáu 105 naêm beänh dòch haïch coù maët ôû Vieät Nam (1898-2003). Beänh ñaõ töøng gaây caùc vuï dòch vôùi haøng ngaøn ngöôøi maéc, haøng traêm ngöôøi cheát. Sau 1975, cuøng vôùi phoøng choáng dòch ñang buøng phaùt-lan roäng, vieäc nghieân cöùu beänh dòch haïch ñaõ ñöôïc tieán haønh moät caùch heä thoáng taïi taát caû caùc khu vöïc treân caû nöôùc: mieàn Baéc, mieàn 28 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 11.2004, Soá 2 (2) Trung, Taây Nguyeân vaø Nam Boä. Caùc keát quaû nghieân cöùu ñaõ laø cô sôû khoa hoïc ñuùng ñaén cho hoaït ñoäng giaùm saùt vaø phoøng choáng hieäu quaû beänh dòch haïch ôû Vieät Nam trong gaàn 30 naêm qua. Ñeán nay, beänh dòch haïch ôû Vieät Nam ñaõ ñöôïc khoáng cheá moät böôùc lôùn vôùi khaû naêng seõ thanh toaùn haún trong moät töông lai khoâng xa. Baøi vieát naøy trình baøy toång hôïp khaùi quaùt keát quaû nghieân cöùu vaø phoøng choáng beänh dòch haïch ôû Vieät Nam 1975 - 2003, ñöôïc thöïc hieän trong chieàu höôùng xem xeùt ñaùnh giaù laïi tình hình, ñeà ra noäi dung vaø bieän phaùp cuï theå trong cho hoaït ñoäng phoøng choáng beänh dòch haïch ôû nöôùc ta trong thôøi gian tôùi. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | 2. Tieán trình cuûa beänh dòch haïch ôû Vieät Nam Dòch haïch ñöôïc xaùc ñònh coù maët ôû Vieät Nam 1898 taïi Nha Trang do taøu thuyeàn ñem töø Hoàng Koâng ñeán trong khung caûnh cuûa vuï ñaïi dòch theá giôùi laàn thöù ba1. Soá lieäu vaø dieãn tieán cuûa beänh dòch haïch ôû Vieät Nam cho ñeán nay qua toång hôïp töø nhieàu nguoàn1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 vaø soá lieäu ghi nhaän sau 1975 ñöôïc taäp hôïp trình baøy theo Baûng 1, Bieåu ñoà 1, Bieåu ñoà 2, Bieåu ñoà 3, Baûng 2. Coù theå chia tieán trình beänh Dòch haïch ôû Vieät Nam laøm 4 thôøi kyø dòch teã hoïc: a. Thôøi kyø xaâm nhaäp vaø taïo laây lan noäi ñòa 18981922 Dòch ôû Nha Trang 1898, Saøi Goøn 1906, Laïng Sôn 1909, Haûi Phoøng 1917, ñaùnh daáu söï xaâm nhaäp cuûa beänh dòch haïch vaøo Vieät Nam. Dòch xaâm nhaäp chuû yeáu theo haøng hoùa cuûa ngöôøi Trung Hoa. Sau khi xaâm nhaäp dòch laây lan ñeán nhöõng nôi khaùc: Haø Noäi, Baéc Ninh, Hoøn Gay, Phan Thieát, Phan Rang, Soù ...