Bảo tồn và phát huy hát xẩm Hà Nội

Hà Nội là kinh đô ngàn năm, nơi giữ gìn hầu hết giá trị văn hóa của đất nước; lại đang trực tiếp chịu ảnh hưởng của toàn cầu hóa, hiện đại hóa, công nghiệp hóa; nguy cơ mất bản sắc văn hóa xuất hiện mạnh mẽ nhất. Vậy vấn đề bảo tồn và phát huy văn hóa phi vật thể Hà Nội rất cần được quan tâm. Bài này chỉ mới đề cập đến một vấn đề nhỏ là hát xẩm Hà Nội.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bảo tồn và phát huy hát xẩm Hà NộiTCVHDG s ó 1/2007 - NGHIÊN c ứ u TRAO Đ ổl 41 1.2. Tăng cường tính bác học về thê thơ và tác phẩm văn học thành vănBẢO TỒN Vè Liên quan đến xu huống trên, thể thơ được lựa chọn chủ yếu là lục bát (vì lí do nàyPHÁT HOỴ các cụ còn gọi xẩm Hà Nội là xẩm lục bát) hoàn chỉnh, ổn định, chứ không phải là lờiHÁT XẤM HÀ NỘI nói vần hoặc tiên lục bát. Chúng ta đều biết, thơ ca dân gian cóPHAN ĐĂNG NHẬT một xu hướng bác học hoá vê mặt thể thơ. Ban đầu là dân ca, thơ (đúng ra là văn vần) à Nội là kinh đô ngàn năm, nơi giữ phục vụ cho hát. Ngôn ngữ và thể thơ lệ gìn hầu hết giá trị văn hoá của đất thuộc vào làn điệu của bài hát. Giới văn nưóc; lại đang trực tiếp chịu ảnh nghệ dân gian gọi đây là “lời nói vần. Lờihưởng của toàn cầu hoá, hiện đại hoá, công nói vần khác lời nói thông thường, khác lờinghiệp hoá; nguy cơ mất bản sắc văn hoá nói giao tiếp là có vần, có nhịp, ít nhiều đăngxuất hiện mạnh mẽ nhất. Vậy vấn để bảo đôi. Lời nói vần chưa phải là thơ vì vần chưatồn và phát huy văn hoá phi vật thể phổ biến, vị trí của vần chưa ổn định, sô lượng từ trong câu chưa được quy định.(VHPVT) Hà Nội rấ t cần được quan tâm.Bài này chỉ mới đề cập đến một vấn đề nhỏ Dần dần dân ca chuyên thành ca dao,là hát xẩm Hà Nội. lời nói vần chuyển thành thơ lục bát [1, 2], Trong việc này, các nhà nho có đóng góp lốn. I. Đ ặ c đ iể m v iệ c h ìn h th à n h và Phỏng theo Khổng Tử san định Kinh Thi,p h á t tr iể n h á t x ẩ m H à N ộ i n g à y xư a các cụ ta cũng sUu tập ca dao để đưa vào các 1. Tính hôi tụ và nân g cao sách “Hợp tuyển” ca dao. Từ trong kho tàng Trên đất nước ta, khắp ngõ chợ, đường dân ca của dân tộc, các cụ lựa chọn theo xu hương: “Ưu tiên cho tính chất toàn quốc, soquê đều có hát xẩm. Như mọi giá trị văn với tính địa phương; giá trị khái quát, so vớihoá khác, xẩm cũng dược hội tụ về Hà Nội. tính chất bộ phận; ưu tiên tính chất thơ, soNếu các giá trị VHPVT khác có bộ phận vởi tính chất hát hò; thể thơ lục bát, so vớiđược triều đình quy tụ về kinh đô thì hát các thể vần vè” [1, tr.95].xẩm chỉ có con đường dân dã. Xu hướng trên dây ảnh hưởng đến việc 1.1. Tăng cường tính bác học về tác giả bác học hoá hát xẩm ở Hà Nội. Về đến đây, hát xẩm được tiếp biến, Và các tác phẩm rấ t được yêu thích là:điều tiết cho phù hợp vởi văn hoá Hà Nội. Ld bước sang ngang, Trăng sáng vườn chè,Một xu hướng điều tiết là tiếp thu nhiều yếu Anh Khoá, Mục hạ vô nhân... Nhiều ngườitô v ăn hoá bác học. x ẩ m H à Nội k h ô n g chỉ cứ th íc h n g h e m ãi m à k h ô n g c h á n , h ìn h n h ưthu nhập các tác phẩm vô danh mà quan càng nghe càng “nghiện”.tâm nhiêu đến thơ ca có tác giả. xẩm Hà Nội Chuyến này, chị bước sang ngangthường dùng các tác phẩm của các tác giả Là tan vỡ giấc mộng vàng tư đâynhư: Nguyễn Bính, Nguyễn Khuyến, Tản Rượu nồng em uống cho sayĐà, Á Nam Trần Tuấn Khải,... Vui cùng chị một vài giây cuối cùng42 PHAN ĐẢNG NHẬT - B ảo tổn và p h á t huy... Người ta pháo đỏ, rượu hồng Hiện tượng tiêu cực cũng không giấu Mà trong lòng chị một vòng khăn tang... giếm: Những đoạn thơ xé ruột của Nguyễn Lại những kẻ căp như rươiBính được các nghệ sĩ tài danh Hà Nội, hát Hở cơ chốc lát, tiền ôi mất rồi.trên đường phô Hà Nội, vào những buổi tôi, Sự việc tắ t điện từ sáu giờ tối là mộtngười Hà Nội không thể nào quên được. hiện thực được ghi lại, chứng tỏ bài ca này ra đời từ buổi đầu có điện sinh hoạt: 2. T ín h dô th ị Hà Nội như động tiên sa Xẩm cũng như các giá trị VHPVT khác, Sáu giờ tắt hết đèn xa, đèn gần.được thu hút về Hà Nội và được thanh lịch 3. So s á n h với q u y lu ậ t h ìn h th à n hhoá. Đặc biệt Hà Nội có điệu xam tàu điện và p h á t tr iể n V H P V T H à N ộimang dấu hiệu đô thị rõ rệt. Điệu xẩm này Trong quá trình lịch sử hình thành vàthường được hát trên một địa điểm mà cả phát triển, VHPVT Hà Nội có những đặcnưởc không nơi nào có —xẩm tàu điện - hơn điểm sau đây:nữa, nó mang tính chất Hà Nội, vui tươi,trang nhã, không thảm thiết, ai oán như ...