Bất bình đẳng về giáo dục ở Việt Nam hiện nay: Dựa trên cơ sở dữ liệu VLSS93, VLSS98 và so sánh với một số nước Tây Âu trong những năm 1960-1965

Khái niệm bất bình đẳng về giáo dục, xu hướng của bất bình đẳng về giáo dục ở Việt Nam, so sánh bất bình đẳng về giáo dục với một số nước Tây Âu là những nội dung chính trong bài viết "Bất bình đẳng về giáo dục ở Việt Nam hiện nay: Dựa trên cơ sở dữ liệu VLSS93, VLSS98 và so sánh với một số nước Tây Âu trong những năm 1960-1965". Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bất bình đẳng về giáo dục ở Việt Nam hiện nay: Dựa trên cơ sở dữ liệu VLSS93, VLSS98 và so sánh với một số nước Tây Âu trong những năm 1960-196548 X· héi häc thùc nghiÖm X· héi häc sè 1 (89), 2005BÊt b×nh ®¼ng vÒ gi¸o dôc ë ViÖt Nam hiÖn nay(Dùa trªn c¬ së d÷ liÖu VLSS93, VLSS98 vµ so s¸nh víimét sè n−íc T©y ¢u trong nh÷ng n¨m 1960-1965) §ç Thiªn KÝnh 1. Giíi thiÖu C«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh tÝch næi bËt. Trong ®ã,lÜnh vùc gi¸o dôc còng cã nhiÒu thµnh tùu. LuËt gi¸o dôc ®· lµm t¨ng sè trÎ em ®ihäc tiÓu häc tõ 9,1 triÖu häc sinh n¨m häc 1991-1992 lªn 10,4 triÖu häc sinh n¨m häc1996-1997 (Haughton et al., 1999:116). HiÖn nay, ViÖt Nam ®· ®¹t ®−îc phæ cËp gi¸odôc tiÓu häc. Vµo n¨m 2000, chÝnh phñ ViÖt Nam h−íng tíi môc tiªu lµ ®¹t ®−îc phæcËp gi¸o dôc cÊp 2 (cÊp Trung häc c¬ së) t¹i c¸c thµnh phè lín, c¸c vïng c«ng nghiÖpvµ mét sè tØnh vïng ®ång b»ng. Nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ c¶i c¸ch gi¸o dôc ®· lµm t¨ngc¬ héi häc tËp cho mäi ng−êi vµ më réng gi¸o dôc cho qu¶ng ®¹i quÇn chóng. HiÖnnay, 100% sè x· cã tr−êng phæ th«ng c¬ së cÊp 1 vµ /hoÆc cÊp 2. Tõ n¨m 1993 ®Õnn¨m 1998: c¸c lo¹i tr−êng ngoµi c«ng lËp t¨ng 2%; tØ lÖ biÕt ch÷ cña d©n sè tõ 10 tuæitrë lªn t¨ng 2,87% (trong ®ã, tØ lÖ biÕt ch÷ ë khu vùc n«ng th«n t¨ng nhanh h¬n khuvùc thµnh thÞ); sè n¨m ®i häc b×nh qu©n cña d©n sè tõ 6 tuæi trë lªn t¨ng tõ 5,4 n¨mlªn 6,2 n¨m (Tæng côc Thèng kª, 2000: 44-45). Sau 5 n¨m (1993-1998), tØ lÖ ®i häc®óng tuæi ®Òu t¨ng ë mäi cÊp häc: B¶ng 1: TØ lÖ ®i häc ®óng tuæi1 ë ViÖt Nam §é tuæi cÊp 1 §é tuæi cÊp 2 §é tuæi cÊp 3 §é tuæi ®¹i häc (6 -10) (11 - 4) (15 - 17) (18 - 24) VLSS93 78,00 36,01 11,39 1,77 VLSS98 92,60 61,59 28,79 9,25Nguån: ñy ban KÕ ho¹ch nhµ n−íc - Tæng côc Thèng kª, 1994:49. Tæng côc Thèng kª, 2000:50 B¶ng trªn cho thÊy c¬ héi gi¸o dôc b¾t ®Çu ®−îc më ra réng r·i cho mäing−êi trong ®é tuæi ®i häc ë ViÖt Nam. Nh÷ng thµnh tùu nµy ®ang tån t¹i ®ång thêi1 TØ lÖ ®i häc ®óng tuæi cÊp häc X: Lµ tØ lÖ phÇn tr¨m gi÷a sè trÎ em trong ®é tuæi cÊp häc X ®ang ®i häc cÊphäc X so víi tæng sè trÎ em trong ®é tuæi cÊp häc X. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn §ç Thiªn KÝnh 49víi t×nh tr¹ng yÕu kÐm cña nÒn gi¸o dôc n−íc nhµ mµ c¶ x· héi ®ang quan t©m hiÖnnay. Nh−ng dï sao, ViÖt Nam ®ang chuyÓn tõ x· héi tiÒn c«ng nghiÖp sang x· héic«ng nghiÖp ®· cho thÊy thµnh qu¶ gi¸o dôc ®¹t ®−îc ngµy cµng t¨ng trong x· héi.Ch¾c ch¾n r»ng, víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®−îc tiÕp tôc vµ sù phæcËp gi¸o dôc sÏ ®−îc më réng ra tíi cÊp 2 (cÊp Trung häc c¬ së) vµ cÊp 3 (cÊp Trunghäc phæ th«ng), th× gi¸o dôc ®¹t ®−îc ë ViÖt Nam sÏ cßn t¨ng lªn h¬n n÷a. VÊn ®Ò®Æt ra lµ: sù ph©n phèi (ph©n chia) thµnh tùu gi¸o dôc ®¹t ®−îc trong qu¸ tr×nh ®æimíi trªn ®©y lµ b×nh ®¼ng, hay lµ bÊt b×nh ®¼ng? NÕu bÊt b×nh ®¼ng th× sù bÊtb×nh ®¼ng ®ã lµ cao hay thÊp, t¨ng lªn hay gi¶m ®i theo thêi gian? §©y lµ vÊn ®Òcßn Ýt ®−îc quan t©m nghiªn cøu ë ViÖt Nam. C¸c nhµ nghiªn cøu th−êng hay quant©m ®Õn bÊt b×nh ®¼ng x· héi (bÊt b×nh ®¼ng vÒ møc sèng, vÒ ph©n hãa giµunghÌo), h¬n lµ quan t©m ®Õn bÊt b×nh ®¼ng vÒ gi¸o dôc. Bµi viÕt sÏ t×m hiÓu bæsung vµo lÜnh vùc nghiªn cøu nµy. 2. Kh¸i niÖm bÊt b×nh ®¼ng vÒ gi¸o dôc Ta h·y x¸c ®Þnh bÊt b×nh ®¼ng vÒ gi¸o dôc theo hai gãc ®é. Thø nhÊt, bÊt b×nh®¼ng vÒ gi¸o dôc lµ sù ph©n phèi (ph©n chia) nh÷ng thµnh tùu gi¸o dôc ®¹t ®−îc choc¸c thµnh viªn mét c¸ch ngÉu nhiªn trong x· héi nh− thÕ nµo. Theo gãc ®é nµy, bÊtb×nh ®¼ng vÒ gi¸o dôc ®−îc so s¸nh t−¬ng tù nh− bÊt b×nh ®¼ng vÒ thu nhËp (hoÆcchi tiªu) vµ ta cã thÓ ®o l−êng nã th«ng qua hÖ sè Gini. Thø hai, bÊt b×nh ®¼ng vÒgi¸o dôc lµ sù ph©n phèi nh÷ng thµnh tùu gi¸o dôc ®¹t ®−îc cho c¸c thµnh viªn theonh÷ng c¬ së x· héi2 kh¸c nhau nh− thÕ nµo. Cã nghÜa r»ng, nh÷ng ng−êi cã c¬ së x·héi kh¸c nhau sÏ nhËn ®−îc nh÷ng møc ®é gi¸o dôc còng kh¸c nhau. Ta cã thÓ ®ol−êng sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ gi¸o dôc theo gãc ®é nµy th«ng qua chØ sè ph©n hãa3(chØ sèchªnh lÖch) gi÷a c¸c nhãm c¬ së x· héi kh¸c nhau. Theo gãc ®é nµy, bÊt b×nh ®¼ng vÒgi¸o dôc cßn ®−îc gäi lµ bÊt b×nh ®¼ng vÒ c¬ héi gi¸o dôc (Inequality of EducationalOpportunity - IEO). C¶ hai gãc ®é nµy ®Òu ®−îc gäi chung lµ bÊt b×nh ®¼ng vÒ gi¸odôc. Xem xÐt theo hai gãc ®é nµy, lµ nh»m t×m hiÓu xu h−íng chung cña bÊt b×nh®¼ng vÒ gi¸o dôc ë ViÖt Nam hiÖn nay ®Ó tr¶ lêi cho nh÷ng c©u hái ®· nªu trªn ®©y. 3. Xu h−íng cña ...