Bệnh học hệ tuần hoàn - Thấp tim

Thấp tim hay còn gọi là thấp khớp cấp hoặc sốt thấp khớp (rheumatic fever) đư¬ợc coi là một trong những bệnh của hệ miễn dịch mô liên kết hay thuộc hệ thống tạo keo. Cho tới nay, bệnh vẫn khá thư¬ờng gặp ở các n¬ước đang phát triển (trong đó có Việt Nam) và là nguyên nhân hàng đầu của bệnh van tim ở ngư¬ời trẻ tuổi.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh học hệ tuần hoàn - Thấp tim THẤPTIMThấptimhaycòngọilàthấpkhớpcấphoặcsốtthấpkhớp(rheumaticfever)đượccoilàmộttrongnhữngbệnhcủahệmiễndịchmôliênkếthaythuộchệthốngtạokeo.Chotớinay,bệnhvẫnkháthườnggặpởcácnướcđangpháttriển(trongđócóViệtNam)vàlànguyênnhânhàngđầucủabệnhvantimởngườitrẻtuổi.Bệnhthườnggặpởlứatuổitừ615tuổi,nhưngkhôngíttrườnghợpxảyraởlứatuổi20hoặchơnnữa.Ngàynay,ngườitađãtìmranguyênnhângâybệnhlàdonhiễmLiêncầukhuẩntanhuyếtnhómAđườnghôhấptrên(StreptococcusA).I.TiêuchuẩnchẩnđoánbệnhChođếnnay,thếgiớiđãthốngnhấtdùngtiêuchuẩnJonesđượcđiềuchỉnhnăm1992(Bảng111).ChẩnđoánxácđịnhthấptimkhicóbằngchứngcủanhiễmliêncầuAđườnghôhấp(biểuhiệnlâmsàngcủaviêmđườnghôhấptrênvà/hoặclàmphảnứngASLOdươngtínhvà/hoặccấydịchhọngtìmthấyliêncầu),kèmtheocóítnhất2tiêuchuẩnchínhhoặccó1tiêuchuẩnchínhkèm2tiêuchuẩnphụ.Bảng111.TiêuchuẩnJonesđượcđiềuchỉnhnăm1992trongchẩnđoánthấptim.Tiêu 1.Viêmtim:gặp4183%sốbệnhnhânthấptim.Viêmtimcóbiểuhiệnlâm sàngtừnhịpnhanh,rốiloạnnhịp(haygặpblocnhĩthấtcấp1),hởvanhailáchuẩn hoặcvanđộngmạchchủ,viêmmàngngoàitim,viêmcơtim,đếnsuytim... 2.Viêmkhớp:Gặpkhoảng80%,làtriệuchứngrấtcóýnghĩanhưngkhôngchính phảiđặchiệuhoàntoàn.Biểuhiệnlàsưngđaukhớpkiểudichuyểnvàkhông baogiờđểlạidichứngởkhớp. 3.MúagiậtcủaSydenham:làrốiloạnvậnđộngngoạitháp,vớivậnđộng khôngmụcđíchvàkhôngcốý. 4.Nốtdướida:nốtcóđườngkính0,52cm,nổidướida,diđộngtựdo,không đau,cóthểđơnđộchoặctậptrungthànhđám,thườngthấyởgầnvịtrícác khớplớnnhưkhớpgối. 5.Hồngbanvòng:lànhữngbanđỏkhônghoạitử,nhạtmàuởgiữa,vịtrí thườngởthânmình,mặttrongcácchivàkhôngbaogiờởmặt.Thườngmấtđi sauvàingày.Tiêu 1.Sốt. 2.Đaukhớp:đaumộthoặcnhiềukhớpnhưngkhôngcóđủcáctriệuchứngchuẩn điểnhìnhcủaviêmkhớp. 3.TăngcaoproteinCreactivehuyếtthanh.phụ 4.Tốcđộmáulắngtăng. 5.ĐoạnPQkéodàitrênđiệntâmđồ.BằngchứngcủanhiễmliêncầukhuẩnnhómAtrướcđó1.Cấydịchngoáyhọngtìmthấyliêncầuhoặctestnhanhkhángnguyênliêncầudươngtính.2.Tăngnồngđộkhángthểkhángliêncầutrongmáu(PhảnứngASLO>310đvTodd).II.SinhlýbệnhMốiliênhệchặtchẽgiữaviêmhọngvàthấptimđãđượcbiếtrõtừnăm1930.Ngườitathấyrằng: (1)CóbằngchứngcủasựtăngrõrệtkhángthểkhángstreptolysinOởtronghuyếtthanhbệnhnhânbịthấptim. (2)Hiệuquảrõrệtcủakhángsinhtrongphòngbệnhthấptimlàmộttrongnhữngbằngchứnghỗtrợchocơchếtrên.Thấptimkhôngphảidotrựctiếpliêncầugâyramàthôngquacơchếmiễndịch.Thôngthường,sau3tuầnviêmđườnghôhấptrênbệnhnhânmớicóbiểuhiệncủathấptim.Mộtkhíacạnhnữalàthấptimrấtítkhixảyraởbệnhnhândưới5tuổi,khimàhệmiễndịchchưahoànthiệnđầyđủnênphảnứngchéocủacơthểchưađủhiệulựcgâyrathấptim.KhángnguyênlàcácproteinM,TvàRởlớpvỏngoàicủaliêncầuAlàyếutốquantrọngnhấtgâyphảnứngchéovớicơthể.Khiliêncầuxâmnhậpvàocơthểchúngta,cơthểsẽsinhracáckhángthểchốnglạivikhuẩnđó,nhưngvôtìnhđãchốnglạiluôncácproteinởcácmôliênkếtcủacơthể,nhấtlàcácmôliênkếtởvantim.Trongđó,proteinMlàyếutốkhôngnhữngđặchiệumiễndịchmàcònlàyếutốgâythấpmạnhnhất.Cókhoảng3%sốbệnhnhânbịviêmđườnghôhấptrêndoliêncầunhómAmàkhôngđượcđiềutrịtriệtđểsẽtiếntriểnthànhthấptim,vàcókhoảng50%sốbệnhnhânđãbịthấptimsẽbịtáiphátcácđợtthấptimsauđó.Nhiễmliêncầungoàidathườngítkhigâythấptim.III.TriệuchứnglâmsàngA.Cácbiểuhiệnchính1.Viêmtim:a.Viêmtimlàmộtbiểuhiệnbệnhlýnặngcủathấptimvàkháđặchiệu.Cókhoảng4183%sốbệnhnhânthấptimcóbiểuhiệnviêmtim.Cácbiểuhiệncủaviêmtimcóthểlàviêmmàngtrongtim,viêmmàngngoàitim,viêmcơtim.b.Viêmtimcóthểbiểuhiệntừthểkhôngcótriệuchứnggìđếncácdấuhiệusuytimcấpnặnghoặctửvong.c.Cáctriệuchứnglâmsàngcóthểgặplà:tăngnhịptim,tiếngthổitâmthu,tiếngthổitâmtrương,tiếngrungtâmtrương,rốiloạnnhịp,tiếngcọmàngtim,suytim…d.Suytimthườngítgặpởgiaiđoạncấp,nhưngnếugặpthìthườnglàbiểuhiệnnặngdoviêmcơtim.e.Mộttrongnhữngbiểuhiệnphảichúývàlàbiếnchứngnặngcủathấptimlàviêmvantim.Hởvanhailálàmộttrongnhữngbiểuhiệnthườnggặpnhất,trongkhihởvanđộngmạchchủítgặphơnvàthườngkèmtheohởvanhailá.f.Viêmmàngngoàitimcóthểgâyđaungực,tiếngcọmàngtim,tiếngtimmờ…2.Viêmkhớp:a.Viêmkhớplàmộtbiểuhiệnhaygặpnhấttrongthấptim(80%)nhưnglạiítđặchiệu.b.Biểuhiệncủaviêmkhớplàsưng,nóng,đỏ,đaukhớp,xuấthiệnởcáckhớplớn(gối,cổchân,cổtay,khuỷu,vai...)vàcótínhchấtdichuyển.c.ViêmkhớpđápứngrấttốtvớiSalycilatehoặcCorticoidtrongvòng48giờ.NếutrongtrườnghợpđãchoSalycilateđầyđủmàtrongvòng48giờviêmkhớpkhôngthuyêngiảmthìphảinghĩtớinguyênnhânkhácngoàithấptim.d.Viêmkhớpdothấptimthườngkhôngbaogiờđểlạidichứngởkhớp.3.MúagiậtSydenham:a.Đâylàbiểuhiệncủatổnthươngngoạithápvàkháđặchiệuchothấptim.b.Cácbiểuhiệnlànhữngđộngtácvậnđộngkhôngmụcđíchvàkhôngtựchủởcáccơmặt,chi;giảmtrươnglựccơ,rốiloạncảmđộng.c.Cácbiểuhiệnbanđầucóthểlàkhóviết,khónóihoặcđilại.d. ...