Bệnh lúa Von (1)

Bệnh lúa von còn gọi là bệnh mạ đực, bệnh thối gốc (Foot-rot), bệnh vươn lóng (elongation disease). Tiếng Nhật gọi là bệnh bakanae. Do nấm Fusarium moniliforme-Gibberella fujikuroi. Bệnh có thể xuất hiện và gây hại từ khi cây lúa ở giai đoạn mạ cho đến lúc thu họach.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh lúa Von (1)Bệnh lúa Von (1)Bệnh lúa von còn gọi là bệnh mạ đực, bệnh thối gốc(Foot-rot), bệnh vươn lóng (elongation disease).Tiếng Nhật gọi là bệnh bakanae. Do nấm Fusariummoniliforme-Gibberella fujikuroi. Bệnh có thể xuấthiện và gây hại từ khi cây lúa ở giai đoạn mạ chođến lúc thu họach. Nấm bệnh lưu tồn trong phôi hạtgiống và trong đất, do bào tử phân sinh và quả thểbầu ở vết bệnh được nước mưa làm rơi xuống đất, tồntại trong đất, thành nguồn bệnh. Trên đồng ruộng,bào tử phân sinh có thể tồn tại và giữ sức sống trongđất từ 4-6 tháng. Bệnh thường phát sinh vào những năm có thờitiết ấm áp, ẩm độ cao và ánh sáng yếu. Nấm bệnhcó thể phát triển được ở nhiệt độ 10-370C (thíchhợp nhất là từ 24-320C). Bón phân đạm quá cao tạo điều kiện thích hợpcho bệnh phát triển. Bệnh còn có thể lây truyền quakhông khí, gió hoặc nước, qua tàn dư của cây bịbệnh vụ trước (rơm rạ), nhưng chủ yếu là qua hạtgiống, vì thế muốn hạn chế bệnh rất cần phải xử lýhạt giống trước khi gieo hạt. Các bộ phận ở phíadưới của cây như rễ, gốc thân dễ bị nhiễm bệnh hơncác bộ phận ở phía trên của cây như bẹ lá, đốt thân.Thực tế đồng ruộng cho thấy ở giai đoạn mạ và thờikỳ đón đòng, thường bị nhiễm bệnh mạnh nhất. Nghiên cứu mới về thực vật học, một số nhàkhoa học cho rằng có sự tham gia của 2 chất kích tố gibberelin (GA3) vàthích acid fusaric(C10H13NO2). Chính kích thích tố gibberrelin gâynên sự vươn lóng và acid fusaric gây nên sự còicọc. Ở Nhật, các nhà khoa học đã phát hiện bệnh lúavon trong nhiều loại cỏ họ hòa bản (chẳng hạnPanicum miliaceum L.), trên lúa mạch, bắp, lúamiến và mía đường. Các loài ký chủ phụ của nấmbệnh bao gồm cà chua, chuối, đậu đũa.v.v... Triệu chứng Triệu chứng chung nhất của cây bị bệnh lúa vonlà cây phát triển cao vọt, mảnh khảnh. Lá lúa từmàu xanh lục chuyển dần sang màu xanh nhạt rồivàng gạch cua, cứng giòn và chết nhanh chóng. Lóng thân cây bệnh phát triển dài ra, thườngmọc nhiều rễ phụ ở đốt (rễ gió) và có thể thấy lớpphấn trắng phớt hồng bao quanh đốt thân và vị tríxung quanh đốt thân. Nếu bị nhiễm muộn, lá bị khô, giảm số chồi.Nếu nhiễm vào giai đoạn trước khi đâm chồi, câymạ bị chết khô. Trường hợp sống sót, trỗ bông vớitoàn hạt lép hoặc lững. Chính những hạt lép lửngnày, mang mầm bệnh. Vỏ hạt màu xám, nếu thờitiết ẩm ướt, trên vỏ hạt có thể xuất hiện lớp phấntrắng phớt hồng. Nếu thời tiết khô, trên đốt thân vàvỏ hạt có nhiều chấm nhỏ li ti màu xanh đen. Mô tả nấm bệnh Nấm bệnh có cả hai loại cuống bào tử đính nhỏvà lớn. Sợi nấm phân cành và chia thành ngăn.Mầm bệnh sản sinh nang bào tử, được hình thànhtrong một túi, gọi là túi nang. Nang chứa trong cácthể quả, gọi là thể quả túi hay thể quả bào tử đượcxem như là các thể quả dạng chai. Các thể quả dạng chai này có màu xanh sậm vàđo được từ 250-330 x 220-280 µm (micrometre, hệđo lường Quốc tế, một khoảng cách bằng một phầntriệu mét). Chúng có hình cầu hay bầu dục, hơi xùxì. Nang có hình trụ, dạng pít-tông, phía trên dẹp vàkích thước từ 90-102 x 7-9 µm. Nang chứa từ 4 – 6bào tử, có khi 8. Các bào tử thường có một váchngăn và kích thước khoảng 15 x 5,2 µm, thỉnhthoảng lớn hơn từ 27 - 45 x 6 - 7 µm. Cuống bào tử đỉnh có dạng bột trắng có thể nhìnthấy ở gốc hoặc phần dưới của các cây bệnh. Nếunhìn qua kính hiển vi, các hạt bị nhiễm bệnh cónhững thể sợi nấm phủ long tơ mịn, trắng bao phủtoàn bộ hạt. Về sau phát triền thành dạng bột do sựhình thành bào tử đính. Không phải tất cả cây mạ bị nhiễm biểu thị cùngtriệu chứng nói trên, thỉnh thoảng chúng biểu hiệncòi cọc hoặc khó phát hiện.Lê Thiện Tùng Cập nhật từ nguồn thông tin Trungtâm Khuyến nông Quốc gia