Biến đổi khí hậu tác động đến sinh kế của cộng đồng dân cư ven biển

Bài viết bàn về tác động biến đổi khí hậu đến sinh kế của người dân ở một vùng ven biển (xã Vinh Hiền, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế). Dựa trên những thông tin định tính thu thập được qua khảo sát Xã hội học tại địa bàn nghiên cứu, bài viết nhấn mạnh đến những hiện tượng thời tiết cực đoan ảnh hưởng đến sinh kế của cộng đồng cư dân địa phương. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Biến đổi khí hậu tác động đến sinh kế của cộng đồng dân cư ven biển BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TÁC ĐỘNG ĐẾN SINH KẾ CỦA CỘNG ĐỒNG DÂN CƢ VEN BIỂN (Nghiên cứu trường hợp xã Vinh Hiền, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế) Trần Thị Thúy Hằng2 Tóm tắt: Bài viết này bàn về tác động biến đổi khí hậu (BĐKH) đến sinh kế củangười dân ở một vùng ven biển (xã Vinh Hiền, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế).Dựa trên những thông tin định tính thu thập được qua khảo sát Xã hội học tại địa bànnghiên cứu, bài viết nhấn mạnh đến những hiện tượng thời tiết cực đoan ảnh hưởng đếnsinh kế của cộng đồng cư dân địa phương. 1. Đặt vấn đề BĐKH đang là vấn đề nhận được sự quan tâm của nhiều người. Cho đến nay đã córất nhiều nghiên cứu về BĐKH dưới các góc nhìn của các khoa học khác nhau. Ở ViệtNam, các nghiên cứu về chủ đề này đã được thực hiện rất nhiều, đặc biệt là khu vực miềnTrung, bởi lẽ đây là nơi chịu ảnh hưởng rõ rệt của những hiện tượng thời tiết cực đoan. Tỉnh Thừa Thiên Huế là địa bàn chịu nhiều thiên tai khắc nghiệt như lũ lụt, bão,hạn hán, triều cường, xâm nhập mặn, xói lở bờ biển, sạt lở bờ sông… Thiên tai xảy rahàng năm và cường độ tần suất bất thường, khó dự đoán, ảnh hưởng lớn đến sự phát triểnkinh tế xã hội và ổn định cuộc sống của cộng đồng dân cư. Trong các loại địa hình cư trú,khu vực ven biển là nơi chịu ảnh hưởng mạnh mẽ nhất của những hiện tượng thời tiết bấtthường do biến đổi khí hậu. Vinh Hiền là một xã bãi ngang của huyện Phú Lộc với diệntích là 22,5 km². Đất nội đồng xã Vinh Hiền là đất phù sa dinh dưỡng được sử dụng đểtrồng hoa màu. Đây cũng chính là nơi tập trung đa số dân cư đang sinh sống. Vùng đấtven biển (cồn) chủ yếu là đất pha cát. Khu vực này đang được dân cư tận dụng nuôi trồngthủy sản, trồng rừng phi lao; có khả năng canh tác đa dạng kết hợp với nguồn lợi thủysinh phong phú mang lại hiệu quả kinh tế cao3. Tuy vậy, đây cũng là nơi chịu nhiều tácđộng trực tiếp từ tự nhiên như thời tiết, gió bão, triều cường. Bài viết dựa trên kết quả nghiên cứu về sự thích ứng của hộ gia đình ven biển tạitỉnh Thừa Thiên Huế. Câu hỏi nghiên cứu trung tâm được chúng tôi đặt ra ở đây là: mốiquan hệ giữa biến đổi khí hậu và thay đổi sinh kế ở xã Vinh Hiền, huyện Phú Lộc, tỉnhThừa Thiên Huế diễn ra như thế nào, nhất là trong khoảng thời gian từ năm 2000 trở lạiđây? Nói cụ thể hơn bài viết sẽ tìm hiểu các kiểu sinh kế của người dân địa phương,những tác động của biến đổi khí hậu đến thay đổi sinh kế ở đây cũng như cách thứcngười dân ứng phó với biến đổi khí hậu. 1. Phương pháp nghiên cứu Trong việc mô tả, phân tích, lý giải vấn đề đặt ra, nghiên cứu đặc biệt chú trọng tiếpcận Xã hội học. Đó là việc mô tả đối tượng bằng cả định lượng và định tính, đặc biệt làdùng các lý thuyết xã hội học như là công cụ quan trọng để thâm nhập, thấu hiểu và đánhgiá đối tượng nghiên cứu. Các phương pháp định tính được sử dụng bao gồm phân tíchtài liệu, quan sát, phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm. Những phương pháp này không chỉ gợimở các ý tưởng, mà còn giúp mang lại các thông tin định tính liên quan nhằm mô tả cụ2 Khoa Xã hội học, Trường Đại học Khoa học Huế3 Báo cáo thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2012 60thể bối cảnh địa bàn nghiên cứu, phân tích sự chuyển đổi sinh kế, chỉ ra tác động của biếnđổi khí hậu đến sinh kế cũng như cách thức người dân ứng phó với biến đổi khí hậu. Ở khuôn khổ bài viết này chúng tôi chỉ sử dụng số liệu định tính từ đợt khảo sátthực địa tại xã Vinh Hiền, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế trong khoảng thời giantháng 7/2012. Trong đợt khảo sát thực địa này, ngoài các tài liệu bằng văn bản thu thậpđược tại địa phương liên quan đến chủ đề nghiên cứu, có một cuộc thảo luận nhóm và 10cuộc phỏng vấn sâu đã được thực hiện. Thành viên tham gia hai cuộc thảo luận nhóm baogồm cán bộ lãnh đạo và một số trưởng thôn. Thông tin thu được từ cuộc thảo luận nhómđã cung cấp một bức tranh toàn cảnh về những đặc điểm quan trọng của địa bàn nghiêncứu, các kiểu sinh kế ở địa phương, những hiện tượng thời tiết bất thường diễn ra trongkhoảng 10 năm trở lại đây, và cách mà người dân ứng phó đối với các hiện tượng thời tiếtbất thường. Trên cơ sở những thông tin tổng quát đó, các phỏng vấn sâu được tiến hànhđối với các thành viên đại diện cho các hộ gia đình (chủ hộ hoặc vợ hay chồng của chủhộ). Thông qua các phỏng vấn sâu, nghiên cứu rút ra được những thông tin chi tiết vềbiến đổi khí hậu mà người dân địa phương đã trải nghiệm cũng như ảnh hưởng của biếnđổi khí hậu đến sinh kế và cách thức người dân ứng phó với biến đổi khí hậu. 2. Tác động của biến đổi khí hậu đến các hoạt động sinh kế tại địa phương  Trồng trọt Sự gia tăng của thiên tai và các hiện tượng thời tiết, khí hậu cực đoan như: ...