Biến đổi kinh tế - Xã hội ở vùng ven đô Hà Nội trong quá trình đô thị hóa

Bài viết Biến đổi kinh tế - Xã hội ở vùng ven đô Hà Nội trong quá trình đô thị hóa trình bày: Chuyển đổi nghề nghiệp, cơ cấu nguồn thu nhập và mức sống; Biến đổi về nhà ở, cở sở hạ tầng môi trường, đời sồn văn hóa - xã hội,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Biến đổi kinh tế - Xã hội ở vùng ven đô Hà Nội trong quá trình đô thị hóaX· héi häc sè 1 (89), 200556BiÕn ®æi kinh tÕ - x· héi ë vïng ven ®« Hµ Néitrong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa∗NguyÔn H÷u Minh vµ ®ång nghiÖpMë ®ÇuC¸c nhµ nghiªn cøu ph¸t triÓn ®« thÞ ®· ®−a ra mét sè ®Þnh nghÜa kh¸c nhauvÒ vïng ven ®«, song cã thÓ tãm t¾t c¸c ®iÓm chung nhÊt nh− sau: vÒ mÆt ®Þa lý vïngven ®« ®−îc hiÓu lµ khu vùc cËn kÒ víi thµnh phè. Vïng ven ®« lµ n¬i võa cã c¸c ho¹t®éng ®Æc tr−ng cho n«ng th«n võa cã c¸c ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt ®« thÞ. Vïng ven®« kh«ng tån t¹i ®éc lËp mµ n»m trong mét miÒn liªn th«ng n«ng th«n - ven ®« - ®«thÞ. C¸c mèi quan hÖ t−¬ng t¸c lÉn nhau cña c¸c bé phËn hîp thµnh hÖ thèng n«ngth«n - ven ®« - ®« thÞ ®−îc thÓ hiÖn ë chç n«ng th«n vµ ven ®« lµ n¬i cung cÊp th−êngxuyªn, l©u dµi l−¬ng thùc thùc phÈm, nguån nguyªn liÖu vµ nguån lao ®éng cho ®«thÞ, ng−îc l¹i ®« thÞ t¹o ra thÞ tr−êng ®Ó tiªu thô c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp, t¹o c¬héi viÖc lµm vµ n¬i ë cho c¸c dßng di d©n tõ n«ng th«n ®Õn ®« thÞ, vµ cung cÊp c¸cs¶n phÈm phôc vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp (Iaquinta vµ Drescher 2002). Th«ngth−êng, ng−êi ta x¸c ®Þnh ranh giíi cña vïng ven ®« dùa vµo c¸c chÝnh s¸ch quyho¹ch ®« thÞ vµ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh. Trong bµi viÕt nµy chóng t«i coitÊt c¶ c¸c x·, thÞ trÊn cã phÇn l·nh thæ tiÕp gi¸p khu vùc néi thµnh Hµ Néi lµ vïngven ®«.Qóa tr×nh ®« thÞ hãa t¹o ra nh÷ng biÕn ®æi m¹nh mÏ trong cuéc sèng c− d©n ëc¸c vïng n«ng th«n, tr−íc hÕt lµ c¸c vïng ven ®«. Cã thÓ coi khu vùc ven ®« lµ vïng®Öm cho b−íc chuyÓn tõ n«ng th«n sang thµnh thÞ, n¬i ph¶n ¸nh râ nÐt nhÊt nh÷ng¶nh h−ëng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa ®èi víi n«ng th«n. Nh÷ng biÕn ®æi cã thÓ kh¸cnhau ®èi víi c¸c nhãm x· héi, vµ diÔn ra trªn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng:sö dông ®Êt canh t¸c vµ ®Êt x©y dùng; kiÕn tróc nhµ cöa; qui m« vµ c¬ cÊu d©n sè;lao ®éng vµ viÖc lµm; m«i tr−êng; biÕn ®æi lèi sèng vµ phong tôc tËp qu¸n.Trong bµi viÕt nµy chóng t«i ph©n tÝch mét sè chuyÓn biÕn kinh tÕ-x· héi ëvïng ven ®« Hµ Néi trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa thêi gian gÇn ®©y. §Þa bµn ®−îc nªura trong bµi lµ Khu c«ng nghiÖp Sµi §ång vµ Khu c«ng nghiÖp Nam Th¨ng Long, baogåm thÞ trÊn Sµi §ång, x· Th¹ch Bµn, x· Gia Thôy (huyÖn Gia L©m cò) vµ x· Cæ∗C¸c ®ång t¸c gi¶ cña bµi viÕt nµy gåm: NguyÔn Xu©n Mai, §ç Minh Khuª, Phïng Tè H¹nh, NguyÔn NgaMy, §Æng Thanh Tróc, Ph¹m Quúnh H−¬ng, NguyÔn Duy Th¾ng, TrÇn NguyÖt Minh Thu, TrÇn Qóy Long.Bản quyền thuộc Viện Xã hội học.www.ios.org.vnNguyÔn H÷u Minh vµ ®ång nghiÖp57NhuÕ (huyÖn Tõ Liªm).C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm kinh tÕ - x· héi, 4 ®Þa ph−¬ng nµy cã thÓ ®−îc ph©n theomøc ®é ®« thÞ hãa nh− sau: ThÞ trÊn Sµi §ång, Cæ NhuÕ, Gia Thôy, Th¹ch Bµn. T¸c®éng cña ®« thÞ hãa ®−îc ®¸nh gi¸ th«ng qua sù kh¸c biÖt theo c¸c ®Þa bµn kh¶o s¸tvµ theo trôc thêi gian, so s¸nh víi 5 - 10 n¨m tr−íc ®©y. Ngoµi ra, mét sè yÕu tè ®Æctr−ng cña ®« thÞ hãa nh− häc vÊn, nghÒ nghiÖp ®−îc sö dông nh− nh÷ng biÕn sè ®éclËp ®Ó nghiªn cøu sù biÕn ®æi ®êi sèng kinh tÕ - x· héi trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa.1I. ChuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp, c¬ cÊu nguån thu nhËp, vµ møc sèngC¬ cÊu nghÒ nghiÖp cña d©n c− t¹i c¸c x· ven ®« ®· cã nhiÒu biÕn ®æi. C¸cngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp t¨ng dÇn tØ träng trong c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c ®Þaph−¬ng. C¬ cÊu ngµnh nghÒ cña thÞ trÊn Sµi §ång ®· cã nhiÒu nÐt gièng nh− c¬ cÊucña c¸c vïng ®« thÞ lín. T¹i mét sè x·, c¸c nghÒ thñ c«ng nghiÖp truyÒn thèng ®·kh«i phôc vµ ph¸t triÓn nhanh chãng. MÆc dÇu hiÖn nay nghÒ may cã gÆp khã kh¨nvÒ thÞ tr−êng tiªu thô, nh−ng vÉn lµ nghÒ ®em l¹i nguån thu chÝnh cho nhiÒu gia®×nh trong x·. T¹i Th¹ch Bµn vµ Gia Thôy, ho¹t ®éng bu«n b¸n/dÞch vô vµ thñ c«ngnghiÖp còng ph¸t triÓn kh¸ nhanh. Xu h−íng chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp t¹i Cæ NhuÕ,Th¹ch Bµn vµ Gia Thôy ®ang h−íng ®Õn c¸c ho¹t ®éng h−ëng l−¬ng vµ trî cÊp (tõkhu vùc quèc doanh còng nh− ngoµi quèc doanh), s¶n xuÊt thñ c«ng nghiÖp, vµ bu«nb¸n/dÞch vô. Tuy nhiªn, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng vÉn cßn gi÷ mét vÞtrÝ ®¸ng kÓ trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. C¸c yÕu tè t¸c ®éng chñ yÕu ®Õn sù thay ®æic¬ cÊu nghÒ nghiÖp cña c¸c ®Þa ph−¬ng trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa lµ: sù thay ®æichÝnh s¸ch vÜ m« cña nhµ n−íc; sù h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp; m¹ng l−íi giaoth«ng ph¸t triÓn; sù thay ®æi quyÒn sö dông ®Êt cña d©n c−; sù tån t¹i c¸c ngµnhnghÒ truyÒn thèng t¹i ®Þa ph−¬ng; thÞ tr−êng tiªu thô; sù ph¸t triÓn cña khoa häc küthuËt, c«ng nghÖ.C¬ cÊu nguån thu nhËp vµ møc sèng còng thay ®æi cïng chiÒu víi sù thay ®æicña c¬ cÊu nghÒ nghiÖp. Ngoµi nguån thu nhËp tõ n«ng nghiÖp truyÒn thèng, c¸cnguån thu kh¸c nh− tõ l−¬ng, thñ c«ng nghiÖp, vµ bu«n b¸n dÞch vô ngµy cµng cã vaitrß quan träng. Møc sèng d©n c− t¹i c¸c ®Þa bµn kh¶o s¸t còng ®· ®−îc n©ng lªn. Sèhé nghÌo gi¶m dÇn. TØ lÖ hé nghÌo t¹i c¸c ®Þa bµn kh¶o s¸t thÊp h¬n râ rÖt so víi tØ lÖnghÌo chung cña quèc gia. Sù ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp quanh Hµ Néi râ rµngcã ¶nh h−ëng ®Õn vÊn ®Ò nµy.Thu nhËp cña c¸c hé gia ®×nh c ...