Bước đầu thành lập bản đồ thoái hóa đất theo wocat ở một số xã thuộc huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm xác định các nguyên nhân gây ra thoái hóa đất, các dạng thoái hóa, mức độ... Đề xuất các giải pháp sử dụng và bảo vệ hợp lý tài nguyên đất ở lãnh thổ là một vấn đề cấp thiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bước đầu thành lập bản đồ thoái hóa đất theo wocat ở một số xã thuộc huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng TrịTẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, TRƯỜNG ðH KHOA HỌC HUẾTẬP 1, SỐ 1 (2014)BƯỚC ðẦU THÀNH LẬP BẢN ðỒ THOÁI HÓA ðẤT THEO WOCATỞ MỘT SỐ XÃ THUỘC HUYỆN HẢI LĂNG, TỈNH QUẢNG TRỊNguyễn Quang Việt *, Lê ðình Thuận, Nguyễn Nhật NamKhoa ðịa lý – ðịa chất, Trường ðại học Khoa học, ðại học Huế* Email: nguyenviet.geo@gmail.comTÓM TẮTLãnh thổ nghiên cứu có ñiều kiện tự nhiên tương ñối khắc nghiệt với lượng mưa hàngnăm lớn trên 2.300mm và tập trung vào các tháng mùa mưa; mùa hè gió “phơn” hoạtñộng mạnh làm cho ñộ ẩm thấp. ðiều này ñã thúc quá trình cát bay ở dải ñất cát ven biểnvà quá trình xói mòn diễn ra phổ biến ở khu vực ñất dốc. Ngoài ra, trong quá trình khaithác và sử dụng lãnh thổ, người dân ñã tác ñộng tiêu cực ñến tài nguyên ñất dẫn ñến chấtlượng ñất ngày càng giảm sút. Bài báo sử dụng phương pháp thành lập bản ñồ thoái hóado WOCAT (World Overview of Conservation Approaches) ñề xuất nhằm xác ñịnh mứcñộ thoái hóa ñất trên từng ñơn vị ñất ñai.Kết quả nghiên cứu chỉ ra trên mỗi ñơn vị ñất ñai ở lãnh thổ có 04 dạng thoái hóa vớicường ñộ, mức ñộ, tỉ lệ tương ứng; và ñược phân thành 04 cấp thoái hóa. Trong ñó, cấpthoái hóa mạnh chiếm ñến 47,7%, cấp không thoái hóa chiếm 19,8%, cấp nhẹ và trungbình chiếm 32,4% diện tích tự nhiên. Từ ñó, tác giả chọn lựa và ñề xuất các mô hình sửdụng và bảo tồn ñất cho từng ñơn vị ñất ñai.Từ khóa: ðơn vị ñất ñai, thoái hóa ñất, WOCAT1. ðẶT VẤN ðỀTheo Eswaran và cộng sự (2001), thoái hóa ñất sẽ vẫn là một vấn ñề quan trọngmang tính toàn cầu cho thế kỷ XXI vì tác ñộng tiêu cực của nó ñến năng suất nôngnghiệp, môi trường, an ninh lương thực và chất lượng cuộc sống. Hiện nay các phươngpháp tiếp cận trong nghiên cứu thoái hóa ñất trên thế giới cũng như ở Việt Nam là rất ñadạng. Trong ñó, LADA (Land Degradation Assessment in Drylands) ñã ñề xuất phươngpháp ñánh giá thoái hóa ñất, chỉ ra ñược mức ñộ hiện trạng thoái hóa ñất trên từng ñơnvị ñất ñai (ðVðð). Lãnh thổ nghiên cứu chứa ñựng nhiều yếu tố, bao gồm cả tự nhiênlẫn kinh tế - xã hội tác ñộng bất lợi, gây ảnh hưởng xấu ñến môi trường ñất.Vì vậy, việc nghiên cứu thành lập bản ñồ thoái hóa ñất dựa vào phương phápWOCAT (World Overview of Conservation Approaches) của LADA nhằm xác ñịnh cácnguyên nhân gây ra thoái hóa ñất, các dạng thoái hóa, mức ñộ….nhằm ñề xuất các giảipháp sử dụng và bảo vệ hợp lý tài nguyên ñất ở lãnh thổ là một vấn ñề cấp thiết.124TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, TRƯỜNG ðH KHOA HỌC HUẾTẬP 1, SỐ 1 (2014)2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU2.1. Các bước thành lập bản ñồ thoái hóa ñấtThoái hoá ñất có thể ñịnh nghĩa theo nhiều cách khác nhau tùy theo các quanñiểm tiếp cận. ðịnh nghĩa tổng quát về thoái hoá ñất ñược ñề cập bởi Wasson (1987):“Thoái hoá ñất là sự thay ñổi của ñất làm giảm ñi hiệu quả sử dụng của con người”.Cụ thể hơn: “Thoái hoá ñất là sự giảm sút những chức năng của ñất trong các hệ sinhthái” (Kimpe và Warkentin, 1998).a. Các chuyên gia ñóng góp:ðây là bước ñầu tiên trước khi tiến hành nghiên cứu thoái hóa ñất ở một lãnh thổcụ thể. Việc tham khảo ý kiến của các chuyên gia am hiểu về môi trường ñất liên quanñến khu vực nghiên cứu sẽ giúp nắm rõ thông tin ban ñầu, tiết kiệm thời gian thu thậpsố liệu và ñịnh hình ñược các vấn ñề thoái hóa. Chuyên gia trong nước tham gia côngviệc này cần bao quát nhiều lĩnh vực khác nhau liên quan ñến thoái hóa, quản lý ñất,bảo tồn ñất và nguồn nước.b. Hệ thống sử dụng ñất (LUS):ðây là ñơn vị cơ bản ñể ñánh giá, LUS ñược coi là những ðVðð chứa ñựng cácthông tin về ñặc ñiểm tự nhiên và kinh tế - xã hội liên quan ñến sử dụng ñất, các phươngthức sử dụng ñất. LUS ñược xác ñịnh thông qua việc chồng xếp các bản ñồ ñơn tính liênquan ñến các thuộc tính tự nhiên của ñất (bản ñồ ñất...) và các thuộc tính kinh tế - xã hội(bản ñồ hiện trạng sử dụng ñất...).c. Thoái hóa ñất theo hệ thống sử dụng ñất:Bước này chủ yếu xác ñịnh phạm vi, mức ñộ của các dạng thoái hóa ñất hiện tạibao gồm thoái hóa tự nhiên và thoái hóa do hoạt ñộng của con người gây ra.Không cần thiết phải ghi nhận tất cả các dạng thoái hóa, chỉ tập trung vào cácdạng thoái hóa chủ yếu về phạm vi hoặc tác ñộng. Trong trường hợp nhiều dạng thoáihóa tác ñộng trên một diện tích trong cùng một hệ thống sử dụng ñất, thì có thể thể hiệnsự chồng lấn tối ña tới ba dạng thoái hóa. Các ñặc ñiểm khác như phạm vi, mức ñộ…cần ñược thể hiện ñối với toàn thể diện tích chồng lấn.d. Bảo tồn ñất (Các chỉ số ñáp ứng):Dựa vào ñặc ñiểm thoái hóa, chọn các biện pháp bảo tồn phù hợp, chú ý liệt kêcác loại biện pháp theo tầm quan trọng (quan trọng nhất nêu trước), tối ña 3 loại thoáihóa ñất và 4 biện pháp bảo tồn.e. Khuyến nghị của chuyên gia:Sau khi có ñược các thông tin về thoái hóa ñất của từng ðVðð cần tham khảo ýkiến của các chuyên gia am hiểu về bảo tồn ñất nhằm xác ñịnh các biện pháp can thiệpñể giải quyết sự thoái hóa (tối ña là 2). ðầu tiên cần quyết ñ ...