Bước đầu xác định một số tập quán có ảnh hưởng đến sức khoẻ của người Dao ở một số bản vùng cao của tỉnh Bắc Cạn

Bài viết "Bước đầu xác định một số tập quán có ảnh hưởng đến sức khoẻ của người Dao ở một số bản vùng cao của tỉnh Bắc Cạn" tìm hiểu các phong tục, tập quán có liên quan đến nhà ở, vệ sinh, cúng bái ma chay và chỉ số chăm sóc sức khỏe ban đầu của cộng đồng người Dao. Hy vọng nội dung bài viết phục vụ hữu ích nhu cầu học tập, làm việc hiệu quả.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bước đầu xác định một số tập quán có ảnh hưởng đến sức khoẻ của người Dao ở một số bản vùng cao của tỉnh Bắc Cạn X· héi häc sè 1 (81), 2003 51 B−íc ®Çu x¸c ®Þnh mét sè tËp qu¸n cã ¶nh h−ëng ®Õn søc kháe cña ng−êi Dao ë mét sè b¶n vïng cao cña tØnh B¾c C¹n §µm Kh¶i Hoµn NguyÔn §×nh Häc NguyÔn H−¬ng Nga I. DÉn nhËp: Nghiªn cøu nh÷ng ¶nh h−ëng cña phong tôc tËp qu¸n ®Õn søc kháe cña ng−êi d©n téc Dao lµ mét h−íng ®i míi gióp c¸c nhµ l·nh ®¹o thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch xãa ®ãi gi¶m nghÌo cho ng−êi d©n vïng ®Æc biÖt khã kh¨n nµy. NhËn thøc ®−îc ®©y lµ mét vÊn ®Ò quan träng cÇn ®−îc nghiªn cøu, chóng t«i ®· x©y dùng ®Ò tµi: X¸c ®Þnh mét sè tËp qu¸n cã ¶nh h−ëng ®Õn søc kháe cña ng−êi d©n téc Dao ë c¸c b¶n vïng cao tØnh B¾c C¹n. Tõ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu, chóng t«i hy väng ®−a ra ®−îc nh÷ng khuyÕn nghÞ phï hîp, gãp phÇn ch¨m sãc søc kháe cho céng ®ång ng−êi Dao ngµy cµng tèt h¬n. Ng−êi Dao cã d©n sè kho¶ng 50 v¹n ng−êi, ®øng hµng thø 9 trong 54 d©n téc (3). B¾c C¹n lµ mét tØnh miÒn nói cã sè ng−êi Dao ®«ng, chiÕm kho¶ng 16% d©n sè toµn tØnh. Ng−êi Dao chñ yÕu sèng ë vïng s©u, vïng cao, nh÷ng n¬i ®−êng x¸ ®i l¹i cßn rÊt khã kh¨n, ®êi sèng kinh tÕ - v¨n hãa - x· héi cßn ch−a ph¸t triÓn. Cuéc nghiªn cøu cña chóng t«i ®−îc triÓn khai trong kho¶ng thêi gian tõ th¸ng 9/2000 ®Õn th¸ng 6 n¨m 2001. §Þa ®iÓm ®−îc chän kh¶o s¸t lµ 7 x· cña tØnh B¾c C¹n: 1. X· Hßa Môc, huyÖn Chî Míi 2. X· T©n S¬n, huyÖn Chî Míi 3. X· Lòng LÇu, huyÖn B¹ch Th«ng 4. X· Xu©n Hãa, huyÖn B¹ch Th«ng 5. X· Quang ThuËn, huyÖn B¹ch Th«ng 6. X· Nguyªn Loan, huyÖn Ba BÓ 7. X· Khang Ninh, huyÖn Ba BÓ Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 52 B−íc ®Çu x¸c ®Þnh mét sè tËp qu¸n cã ¶nh h−ëng ®Õn søc kháe cña ng−êi Dao ... Trong 7 x· trªn, cuéc nghiªn cøu chØ chän c¸c b¶n vïng cao, vïng xa x«i hÎo l¸nh, n¬i cã 100% d©n sè lµ ng−êi Dao. VÒ kü thuËt thu thËp sè liÖu, cuéc kh¶o s¸t pháng vÊn 283 chñ hé gia ®×nh theo b¶ng hái in s½n. Ngoµi ra cßn tiÕn hµnh pháng vÊn s©u mét sè ®¹i diÖn céng ®ång ng−êi Dao nh− giµ lµng, tr−ëng b¶n, tr¹m tr−ëng tr¹m y tÕ x·, kÕt hîp víi kÕt qu¶ quan s¸t thùc tÕ. Néi dung chÝnh cña cuéc kh¶o s¸t ®iÒu tra lµ t×m hiÓu vÒ c¸c phong tôc, tËp qu¸n cã liªn quan ®Õn ¨n, ë, vÖ sinh, cóng b¸i, ma chay... vµ c¸c chØ sè ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu t−¬ng øng trong céng ®ång ng−êi Dao. II. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ bµn luËn §iÒu tra c¸c hé gia ®×nh ng−êi Dao ë 7 x· vïng cao, vïng s©u cña tØnh B¾c C¹n vµ pháng vÊn s©u ®¹i diÖn céng ®ång nh−: giµ lµng, tr−ëng b¶n, tr¹m tr−ëng tr¹m y tÕ x·, chóng t«i thu ®−îc kÕt qu¶ tr×nh bµy ë c¸c b¶ng sau: B¶ng 1: TËp qu¸n vÒ ë vµ vÖ sinh cña ng−êi Dao ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra TËp qu¸n ý kiÕn cña giµ lµng, tr−ëng b¶n ý kiÕn cña d©n b¶n NhËn ®Þnh cña c¸n bé y tÕ Nhµ ë - Nhµ ë chñ yÕu lµm b»ng gç, - Tõ thêi cha «ng ë nhµ - Nhµ ë cña ng−êi Dao c¸c lo¹i tre, nøa, cá tranh. nÒn ®Êt, nªn ng−êi Dao chñ yÕu lµ nhµ nÒn - Nhµ nÒn ®Êt lµ chñ yÕu. lµm nhµ nÒn ®Êt lµ chñ ®Êt, nhµ lµm thÊp, Ýt - Nhµ lµm thÊp, m¸i thÊp. yÕu, lµm Ýt cöa sæ. cöa sæ, trong nhµ - Nhµ cã Ýt nhÊt lµ 2 cöa ra vµo - BÕp ®un ®Æt trong nhµ. ng¨n lµm nhiÒu (cã nhµ cã 3-4 cöa ra vµo), - Nhµ chia ra nhiÒu ng¨n, buång, nªn th−êng tèi, trong nhµ th−êng ng¨n ra lµm gian ®Ó ngñ, gian kho ®Ó thiÕu ¸nh s¸ng; bÕp nhiÒu buång. r−îu vµ thÞt −íp (trong ®un ®Æt trong nhµ, g©y nh÷ng ngµy nhµ cã viÖc). « nhiÔm kh«ng khÝ. Sö dông - Tõ tr−íc ®Õn nay hÇu nh− lµ - ThÝch uèng n−íc l· v× - D©n chóng th−êng nguån dïng n−íc suèi, n−íc m¸ng n−íc l· m¸t, kh«ng xuyªn uèng n−íc l·, n−íc lÇn, chØ cã mét sè Ýt nhµ lµ ®µo ph¶i nÊu n−íc m¸ng lÇn, nhÊt giÕng ®Ó lÊy n−íc. - Uèng bÊt kú lóc nµo lµ khi ®i lµm n−¬ng rÉy - HÇu hÕt ®Òu uèng n−íc l·, c¶ c¶m thÊy kh¸t. vÒ. ng−êi lín vµ trÎ em uèng n−íc - ChØ khi nµo nhµ cã - C¶ ng−êi lín vµ trÎ m¸ng lÇn. kh¸ch míi uèng n−íc con ®Òu uèng n−íc l·. - Uèng nhiÒu khi ®i lµm n−¬ng s«i. rÉy vÒ. - Khi cã kh¸ch th× nÊu n−íc chÌ, n−íc vèi hoÆc n−íc c¸c ...