Các cấp độ và xu hướng biến đổi xã hội Việt Nam hiện nay: Nhìn từ góc độ xã hội học

Bài viết khái quát các kết quả điều tra khảo sát về các cấp độ và xu hướng biến đổi xã hội Việt Nam hiện nay để phát hiện ra những xu hướng của sự biến đổi xã hội trên các cấp độ xã hội từ vi mô đến vĩ mô.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các cấp độ và xu hướng biến đổi xã hội Việt Nam hiện nay: Nhìn từ góc độ xã hội học C¸C CÊP §é Vµ XU H¦íNG BIÕN §æI X· HéI ë VIÖT NAM HIÖN NAY: nh×n tõ gãc ®é x· héi häc Lª Ngäc Hïng(*) ViÖt Nam, nhiÒu nghiªn cøu vÒ vÊn thµnh phÇn cña x· héi nh− nhãm x· ë ®Ò biÕn ®æi x· héi trong c¸c lÜnh vùc héi, vÞ thÕ x· héi, vai trß x· héi, thiÕt vµ chiÒu c¹nh cña ®êi sèng x· héi ®· chÕ x· héi, v¨n ho¸, m¹ng l−íi x· héi vµ ®−îc thùc hiÖn. Trong ®ã, c¸c cuéc ®iÒu toµn bé hÖ thèng x· héi mµ c¸c yÕu tè tra x· héi häc ®· chØ ra ®−îc c¸c ®Æc nµy t¹o nªn. Cïng víi chiÒu c¹nh cÊu ®iÓm vµ tÝnh chÊt cña sù biÕn ®æi x· héi tróc-hÖ thèng x· héi cßn cã chiÒu c¹nh trong thêi gian qua, vÝ dô ë n«ng th«n thêi gian: bÊt kú mét sù biÕn ®æi x· héi miÒn B¾c, cÊu tróc x· héi ®¬n ®iÖu vÒ nµo còng diÔn ra trong khung thêi gian giai tÇng x· héi biÕn ®æi sang cÊu tróc nhÊt ®Þnh vµ cã thÓ lµm t¹m thêi, ng¾n x· héi phøc t¹p víi rÊt nhiÒu giai tÇng gän hoÆc bÒn v÷ng, l©u dµi.(*) vµ nhãm x· héi rÊt ®a d¹ng. Tuy nhiªn, Thùc chÊt, biÕn ®æi víi tÝnh c¸ch lµ c¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o s¸t vÒ chñ ®Ò mét d¹ng cña sù vËn ®éng lµ ph−¬ng thøc nµy ch−a ®−îc kh¸i qu¸t ho¸ ®Ó ph¸t tån t¹i cña v¹n vËt, trong ®ã cã x· héi víi hiÖn ra nh÷ng xu h−íng cña sù biÕn ®æi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn vµ cÊu tróc rÊt x· héi trªn c¸c cÊp ®é x· héi tõ vi m« phøc t¹p cña nã. Nãi c¸ch kh¸c, c¸c thùc ®Õn vÜ m«. §©y chÝnh lµ môc ®Ých vµ néi thÓ x· héi, c¸c hiÖn t−îng x· héi lu«n ë dung chñ yÕu cña bµi viÕt nµy. trong tr¹ng th¸i vËn ®éng vµ biÕn ®æi 1. BiÕn ®æi x· héi: kh¸i niÖm vµ c¸c cÊp ®é kh«ng ngõng. VÝ dô, trong lÜnh vùc d©n sè: mçi n¨m ViÖt Nam cã thªm h¬n 1 Kh¸i niÖm triÖu trÎ em ra ®êi; trong lÜnh vùc kinh tÕ: BiÕn ®æi x· héi lµ qu¸ tr×nh x· héi kÓ tõ n¨m 1986 ®Õn nay møc sèng cña trong ®ã c¸c yÕu tè cÊu thµnh cña x· héi ng−êi d©n ViÖt Nam liªn tôc ®−îc c¶i vµ c¶ hÖ thèng x· héi thay ®æi tõ tr¹ng thiÖn; trong lÜnh vùc quan hÖ quèc tÕ: th¸i nµy sang tr¹ng th¸i kh¸c. ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh Kh¸i niÖm biÕn ®æi x· héi võa nªu thøc cña WTO. cho thÊy bÊt kú mét sù thay ®æi nµo ë Sù biÕn ®æi x· héi cã thÓ diÔn ra mét thµnh phÇn vµ cÊu tróc cña x· héi ®Òu ®−îc gäi lµ “sù biÕn ®æi x· héi”. BiÕn ®æi (*) PGS., TS. Häc viÖn ChÝnh trÞ – Hµnh chÝnh x· héi diÔn ra ë quy m«, cÊu tróc vµ quèc gia Hå ChÝ Minh. C¸c cÊp ®é vµ xu h−íng biÕn ®æi x· héi... 7 c¸ch tuÇn tù, tõ tõ theo quy luËt tiÕn ®×nh sang dùa vµo cÊu tróc chøc n¨ng ho¸ hoÆc diÔn ra mét c¸ch m¹nh mÏ vµ kiÓu tæ chøc nhiÖm së (tæ chøc quan liªu ®ét ngét d−íi t¸c ®éng cña c¸c cuéc c¸ch – bureaucratic organization). m¹ng. Sù biÕn ®æi x· héi tõ chÕ ®é Trªn cÊp ®é vÜ m«, sù biÕn ®æi x· héi phong kiÕn lªn TBCN lµ sù biÕn ®æi cã thÓ hiÖn râ nhÊt ë sù biÕn ®æi cña c¸c hÖ tÝnh chÊt c¸ch m¹ng. Sù biÕn ®æi tõ x· thèng cÊu tróc x· héi, vÝ dô biÕn ®æi tõ héi TBCN lªn x· héi XHCN lµ sù biÕn x· héi truyÒn thèng sang x· héi hiÖn ®¹i, ®æi cã tÝnh chÊt c¸ch m¹ng. Sù biÕn ®æi tõ x· héi n«ng nghiÖp sang x· héi c«ng x· héi cã thÓ theo chiÒu h−íng suy tho¸i nghiÖp, biÕn ®æi cÊu tróc ph©n c«ng lao víi biÓu hiÖn lµ mçi tr¹ng th¸i tiÕp theo ®éng dùa vµo quan hÖ gia ®×nh, dßng hä l¹i trë nªn thÊp kÐm h¬n tr¹ng th¸i sang dùa vµo chøc n¨ng, nhiÖm vô. tr−íc ®ã. Sù biÕn ®æi x· héi cã thÓ theo C¸c nghiªn cøu x· héi häc vÒ sù chiÒu h−íng ph¸t triÓn, tiÕn bé víi ®Æc biÕn ®æi x· héi th−êng m¾c ph¶i hai lo¹i tr−ng lµ tr¹ng th¸i tiÕp theo ®¹t tíi møc sai sãt. §ã lµ: mét, nghiªn cøu tËp trung hoµn thiÖn cao h¬n tr¹ng th¸i tr−íc ®ã. vµo sù biÕn ®æi x· héi trªn cÊp ®é nµy C¸c cÊp ®é biÕn ®æi x· héi mµ xem nhÑ hoÆc bá qua sù biÕn ®æi x· C¸c quan niÖm tr−íc ®©y vÒ sù biÕn héi ë c¸c cÊp ®é kh¸c. C¸ch tiÕp cËn nµy ®æi th−êng tËp trung vµo cÊp ®é vÜ m« dÔ t¹o ra kh¶ n¨ng “thÊy c©y mµ kh«ng tøc lµ sù biÕn ®æi cña nh÷ng x· héi loµi thÊy rõng”, tøc lµ chØ nh×n thÊy sù biÕn ng−êi hoÆc chØ chó ý ®Õn mét cÊp ®é ®æi ë tõng bé phËn mµ thiÕu c¸i nh×n vÒ nhÊt ®Þnh cña sù biÕn ®æi x· héi, vÝ dô tæng thÓ cña sù biÕn ®æi x· héi; hai, c¸c mét vïng n«ng th«n hoÆc thµnh thÞ. nghiªn cøu tËp trung nhiÒu vµo sù biÕn CÇn thÊy r»ng kh¸i niÖm biÕn ®æi x· héi ®æi cña tõng thµnh phÇn cña hÖ thèng nh− võa nªu ë trªn hµm ý r»ng sù biÕn x· héi mµ Ýt ph©n tÝch s ...