Các phương thức dịch câu bị động tiếng Anh sang tiếng Việt

Câu hỏi đặt ra cho bài viết này là, làm thế nào để có thể xử lí được các mối quan hệ giữa hình thức và ngữ nghĩa khi chuyển dịch một câu bị động trong tiếng Anh sang tiếng Việt sao cho chính xác? Trong bài viết này, chúng tôi tiến hành khảo sát và đưa ra một số nhận xét về các phương thức chuyển dịch câu bị động tiếng Anh sang tiếng Việt từ góc độ đối chiếu các tương đương dịch thuật.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các phương thức dịch câu bị động tiếng Anh sang tiếng Việt48 NGÔN NGỮ & ĐỜI SỐNG Số 2 (232)-2015NGOẠI NGỮ VỚI BẢN NGỮ CÁC PHƯƠNG THỨC DỊCH CÂU BỊ ĐỘNG TIẾNG ANH SANG TIẾNG VIỆT STRATEGIES OF TRANSLATING ENGLISH PASIVE SENTENCES INTO VIETNAMESE HOÀNG CÔNG BÌNH (ThS-NCS; Học viện Khoa học Xã hội) Abstract: The report takes a survey of collected data and gives comments on thealternatives of translating English passive sentences into Vietnamese under the comparabilityof translation equivalence. According to the survey, English passive sentence can betranslated into Vietnamese in the form of three following sentences: a) a passive sentence; b)an active sentence; and c) a de - transitive sentence. Key words: Translation strategy; translation equivalence; passive sentence. 1. Đặt vấn đề dịch từ ngôn ngữ nguồn sang ngôn ngữ đích. Câu hỏi đặt ra cho bài viết này là, làm Đây là hoạt động dịch thực sự nhằm mụcthế nào để có thể xử lí được các mối quan hệ tiêu đảm bảo giao tiếp cho những đối tượnggiữa hình thức và ngữ nghĩa khi chuyển dịch sử dụng khác ngôn ngữ.một câu bị động trong tiếng Anh sang tiếng 2.2. Tương đương dịch thuật gồm các cấpViệt sao cho chính xác? Trong bài viết này, độ tương đương ở cấp độ từ, ở cấp độ câuchúng tôi tiến hành khảo sát và đưa ra một và, tương đương vượt khỏi cấp độ câu, hoặcsố nhận xét về các phương thức chuyển dịch bỏ qua quan điểm tương đương, hoặc vượtcâu bị động tiếng Anh sang tiếng Việt từ góc khỏi tương đương về nghĩa hoặc tươngđộ đối chiếu các tương đương dịch thuật. đương trong mô hình dịch thuật động. Lê 2. Một số vấn đề về dịch thuật và tương Hùng Tiến (2010), phân loại các kiểu tươngđương dịch thuật đương dịch thuật như sau: 1/ Tương đương 2.1. Dịch thuật là một quá trình chuyển dựa trên ý nghĩa, gồm tương đương biểu vật,đổi văn bản của ngôn ngữ nguồn sang văn biểu thái (hình thức và dụng học); 2/ Tươngbản của ngôn ngữ đích. Theo Jakobson, đương hình thức tương đương ở cấp độ hình“dịch tức là tạo ra hai thông điệp tương vị, từ, ngữ, cú và câu; 3/ Tương đương dựađương nhau, viết bằng hai hệ mã khác trên chức năng; 4/ Tương đương dựa trên sốnhau” và trên cơ sở tiếp cận ngôn ngữ, ông lượng các phần tương đương( tương đươngchỉ ra ba loại hình dịch thuật: 1/ Dịch nội một - một; tương đương một đối với nhiềungữ (Intralingual translation) là loại hình hơn một; tương đương một với một bộ phậndịch nhằm diễn giải các kí hiệu ngôn ngữ nhỏ hơn một;bất tương đương).bằng chính các kí hiệu khác của cùng một 2.3. Phương thức dịch là một quá trìnhngôn ngữ; 2/ Dịch liên kí hiệu (Intersemotic nhận thức và định hướng mục tiêu giúptranslation) là hình thức diễn giải các kí hiệu người dịch giải quyết các vấn đề liên quanngôn ngữ bằng các kí hiệu phi ngôn ngữ; 3/ đến việc chuyển dịch một văn bản từ ngônDịch liên ngữ (Interlingual translation) là ngữ này sang ngôn ngữ khác. Theo AndewSố 2 (232)-2015 NGÔN NGỮ & ĐỜI SỐNG 49Chesterman, các phương thức dịch thuật có Nhận xét: Tỉ lệ câu bị động tiếng Anhthể chia thành các phương thức dịch tổng được chuyển dịch sang tiếng Việt ở các thểquát (global/general strategies) và các loại ngôn bản (Hành chính - Công vụ; Khoaphương thức dịch cục bộ (local strategies). học; Văn học) tương đối khác biệt. ViệcTương tự Baker cũng phân loại các phương chuyển dịch câu bị động tiếng Anh sang tiếngthức dịch thành hai loại: Phương thức dịch Việt phụ thuộc nhiều nhân tố, trong đó nhântổng quát (general strategies) và Phương thứ tố ngữ vực đóng vai trò quan trọng hàng đầu.dịch cụ thể (specific strategies) 3.2. Câu bị động tiếng Anh chuyển dịch 3. Các phương thức dịch câu bị động thành câu bị động tiếng Việttiếng Anh sang tiếng Việt Qua khảo sát 649 câu bị động tiếng Anh, 3.1. Nhận xét chung có 427 câu (65,8%) được chuyển dịch thành Qua khảo sát ngữ liệu 649 câu bị động của câu bị động tiếng Việt theo mô hình các cấucác thể loại văn bản khác nhau (Khoa học, trúc sau:Văn học, Hành chính - Công vụ), ngữ liệu VA1: N2 + được + V. Ví dụ:cho thấy câu bị động tiếng Anh có thể chuyển The payments or contributions shall bedịch sang tiếng Việt bằng ba kiểu câu: a) câubị động; b) câu c ...