Các quá trình vật lý và hóa học của hồ - Chương 9

So sánh tính chất địa hoá của các hồ nước mặn có nguồn gốc đại dương9.1 Giới thiệuHồ n ớc mặn có thể đ ợc phân loại thành 2 nhóm dựa trên cơ sở của nguồn n ớc nguyên thuỷ trong hồ. Những nhóm này thuộc hồ n ớc mặn không bắt nguồn từ đại d ơng và bắt nguồn từ đại d ơng. Hồ n ớc mặn không bắt nguồn từ đại d ơng nhận n ớc ngọt làm đầu vào và trở nên mặn bởi tốc độ bốc thoát hơi n ớc cao của vùng khí hậu khô...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các quá trình vật lý và hóa học của hồ - Chương 9 Ch ¬ng 9 So s¸nh tÝnh chÊt ®Þa ho¸ cña c¸c hå n íc mÆn cã nguån gèc ®¹i d ¬ng9.1 Giíi thiÖuHå n íc mÆn cã thÓ ® îc ph©n lo¹i thμnh 2 nhãm dùa trªn c¬ së cña nguånn íc nguyªn thuû trong hå. Nh÷ng nhãm nμy thuéc hå n íc mÆn kh«ng b¾tnguån tõ ®¹i d ¬ng vμ b¾t nguån tõ ®¹i d ¬ng. Hå n íc mÆn kh«ng b¾t nguåntõ ®¹i d ¬ng nhËn n íc ngät lμm ®Çu vμo vμ trë nªn mÆn bëi tèc ®é bèc tho¸th¬i n íc cao cña vïng khÝ hËu kh« hoÆc b¸n kh« h¹n, n¬i mμ hÖ thèng hå nμy® îc t×m thÊy nhiÒu nhÊt. Nhãm nμy cña hå bao gåm phÇn lín nh÷ng hå n ícmÆn nhá néi ®Þa còng nh nh÷ng hå lín, vÝ dô nh BiÓn ChÕt ë Israel vμ hån íc mÆn Great cña Mü. Nhãm thø hai cña hå n íc mÆn lμ hå ®¹i d ¬ng, n¬i® îc lμm ®Çy chñ yÕu cïng víi n íc ®· cã n íc biÓn hoÆc thμnh phÇn ho¸ häccña n íc biÓn ®· bÞ thay ®æi. Nh÷ng hå nμy ® îc t×m thÊy thuéc miÒn ven biÓnth êng cã quy m« diÖn tÝch nhá vμ tÝnh chÊt ®a d¹ng vÒ ph¹m vi cña vïng khÝhËu tõ «n ®íi tíi kh« c»n. V× vËy, hå ®¹i d ¬ng thay ®æi trong c¸c ®Æc tr ng cñachóng. §· cã rÊt nhiÒu nghiªn cøu vÒ lo¹i hå nμy. HÇu hÕt lμ nh÷ng nghiªncøu toμn diÖn vÒ hå Solar, Sinai (Friedman cïng céng sù, 1973; Cohen cïngcéng sù 1977; Krumbein cïng céng sù, 1977; Jorgensen cïng céng sù, 1977;Friedman cïng céng sù, 1982; Lyons cïng céng sù, 1984) vμ hå NgËp n íc,Bermuda (Neumann, 1969; Hatcher, 1978; Hatcher cïng céng sù, 1982;Hatcher cïng céng sù, 1983; Orem cïng céng sù, 1986; Sharma cïng céng sù,1988; Stolz, 1989; Boudreau cïng céng sù, 1992).Nh÷ng nghiªn cøu kh¸c bao gåm hå Eil Malk, Palau (Hamner cïng céng sù,1982; Burnett cïng céng sù, 1989), nh÷ng bÓ kh¸c nhau ® îc t×m thÊy trªn ®¶oChristmas, Kiribati (Schoonmaker cïng céng sù, 1985), vμ vμi hÖ thèng hå venbiÓn ë phÝa t©y vμ phÝa nam Australia vμ däc vïng ven biÓn Sinai (Warren,1982; Playford, 1983; Edward, 1982; Burke, 1989; Kushnir, 1981; Levy, 1974,1977; Gat vμ Levy, 1978).Trong ch ¬ng nμy, cã vμi nghiªn cøu toμn diÖn vÒ tuÇn hoμn ®éng lùc trongthuû ®Þa ho¸ vμ sinh ®Þa ho¸ cña hå n íc mÆn ®¹i d ¬ng.9.2 C¸c ®Æc tr ng chung cña hå n íc mÆn ®¹i d ¬ngTÊt c¶ c¸c hå n íc mÆn ®¹i d ¬ng ®Òu ® îc h×nh thμnh hay lÊp ®Çy n íc biÓnkho¶ng gÇn 4000 vμ 6000 n¨m tr íc ®©y. T¹i thêi ®iÓm nμy sù gia t¨ng nhanhchãng mùc n íc biÓn trªn toμn cÇu ®· dÉn tíi ngËp lôt ë c¸c vïng ven biÓnn»m ë vÞ trÝ thÊp. C¸c hå ®¹i d ¬ng ®· ® îc h×nh thμnh theo hai c¸ch. Trongc¸ch ®Çu tiªn, khi mùc n íc biÓn t¨ng lªn n íc biÓn trμn ngËp vμo c¸c vïngtròng, ban ®Çu h×nh thμnh nªn c¸c lagoon. Qua thêi gian c¸c lagoon nμy trë 417 http://www.ebook.edu.vnnªn bÞ c¾t ®øt tõ phÝa kÕt nèi víi ®¹i d ¬ng, v× vËy trë thμnh c¸c hå n íc biÓn.Hå Solar, hå Ras Mohammad, lagoon Bardawil vμ c¸c ph¸ liªn quan (tÊt c¶ ®Òun»m trªn bê biÓn Sinai), vμ nhiÒu hå ë Australia ®· ® îc h×nh thμnh theo c¸chthøc nμy. VÝ dô, hå Solar trë nªn bÞ c¾t ®øt tõ ®¹i d ¬ng khi mét bar c¸t ngÇmh×nh thμnh ngang qua miÖng cña nã. Bar c¸t nμy sau ®ã ® îc lμm æn ®Þnh bëisù h×nh thμnh cña mét vØa ®¸ ngÇm trªn r×a vÒ phÝa biÓn cña hå. Bar c¸t nμyvÉn cã ®é rçng, vμ hå Solar hiÖn thêi nhËn ®Çu vμo n íc biÓn bëi viÖc thÊm quabar c¸t ®ã.Trong tr êng hîp cña nhiÒu hå ë Australia, c¸c ®ôn c¸t calcium carbonate ®·® îc l¾ng ®äng ë r×a bê biÓn míi ® îc t¹o nªn bëi sù n©ng cao mùc n íc biÓn,do ®ã c¾t dêi c¸c hå khái ®¹i d ¬ng. Mét sù h¹ thÊp côc bé mùc n íc biÓn haysù n©ng lªn kiÕn t¹o cña mét vïng còng cã thÓ t¸ch c¸c lagoon ra khái ®¹id ¬ng tõ kÕt nèi trùc tiÕp víi ®¹i d ¬ng ®Ó h×nh thμnh nªn c¸c hå ®¹i d ¬ng.Cã mét b»ng chøng lμ sù h×nh thμnh cña c¸c hå siªu mÆn trªn ®¶o Rottnest(miÒn t©y Australia) x¶y ra theo c¸ch thøc nμy (Playford 1983).Trong tr êng hîp thø hai, c¸c hå n íc mÆn ®¹i d ¬ng ®· h×nh thμnh mμ kh«ngcã bÊt kú kÕt nèi trùc tiÕp víi ®¹i d ¬ng ban ®Çu nμo. VÝ dô, ë c¸c vïng mμ ®·cã sù h×nh thμnh c¸c ®ôn c¸t ven biÓn, sù n©ng lªn cña mùc n íc biÓn g©y ramùc n íc tÇng ngËm n íc ®ôn c¸t tõ n íc biÓn còng t¨ng theo. Nh÷ng chçlâm xuèng gi÷a c¸c ®ôn c¸t mμ ®· n»m bªn d íi mùc n íc biÓn tõ 6000 n¨mtr íc th× trë nªn ® îc lÊp ®Çy n íc biÓn tõ tÇng ngËm n íc vμ c¸c hå ®· h×nhthμnh. LÞch sö cña th«ng tin nμy ®· ® îc dÉn chøng b»ng sè liÖu cho c¸c hå ënam Australia (Warren 1982) còng nh cho ngËp mÆn(Neumann 1969) vμ c¸chå Lovers ë Bermuda. Tr¸i ng îc víi c¸c hå ®¹i d ¬ng kh¸c, b»ng chøng trÇmtÝch tõ hå ngËp mÆn chøng tá r»ng hå nμy ®· ® îc h×nh thμnh gÇn 10000 n¨mtr íc ®©y nh mét hå n íc ngät n«ng. Hå nμy, n»m bªn trong mét vïng trònggi÷a c¸c ®ôn c¸t, ® îc lμm ®Çy n íc biÓn th«ng qua sù thÊm qua c¸c ®ôn c¸txung quanh gÇn 4000 n¨m tr íc ®©y (Hatcher vμ nh÷ng ng êi kh¸c 1982).MÆc dï mét sè hå hiÖn nay tiÕp nhËn ®Çu vμo n íc biÓn qua c¸c khe hë lín,nh lμ c¸c kªnh trªn mÆt ë Eil Malk (Hamner vμ nh÷ng ng êi kh¸c 1982) còngnh lagoon Bardawil (Levy 1974) vμ c¸c hang ®éng ngÇm ë hå Lovers, hÇu hÕtc¸c hå tiÕp nhËn ®Çu vμo ...