Các yếu tố tác động đến khuôn mẫu tuổi kết hôn của dân cư đồng bằng sông Hồng - Nguyễn Hữu Minh

Vai trò của các nhân tố kinh tế xã hội trong việc quyết định khuôn mẫu kết hôn là một chủ đề thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, nhằm giúp các bạn nắm bắt được các yếu tố tác động đến khuôn mẫu tuổi kết hôn, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Các yếu tố tác động đến khuôn mẫu tuổi kết hôn của dân cư đồng bằng sông Hồng" dưới đây.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các yếu tố tác động đến khuôn mẫu tuổi kết hôn của dân cư đồng bằng sông Hồng - Nguyễn Hữu Minh 21 X· héi häc thùc nghiÖm X· héi häc sè 4(72), 2000 C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn khu«n mÉu tuæi kÕt h«n cña d©n c− ®ång b»ng s«ng Hång NguyÔn H÷u Minh 1. Tæng quan c¸c nghiªn cøu Vai trß cña c¸c nh©n tè kinh tÕ-x· héi trong viÖc quyÕt ®Þnh khu«n mÉu tuæi kÕt h«n lµ mét chñ ®Ò thu hót ®−îc sù quan t©m cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu. Tõ c¸c nghiªn cøu liªn quan ®Õn khu«n mÉu tuæi kÕt h«n trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt cña c¸c n−íc trong khu vùc, cã thÓ nªu v¾n t¾t mét sè kÕt qu¶ chÝnh sau. Dùa vµo ý t−ëng cña Goode (1963) vÒ ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè hiÖn ®¹i hãa ®èi víi khu«n mÉu h«n nh©n, mét sè nhµ nghiªn cøu ®· ph¸t triÓn c¸c gi¶ thuyÕt thùc nghiÖm cho r»ng nh÷ng c¸ nh©n mang nhiÒu ®Æc tr−ng hiÖn ®¹i h¬n (cã häc vÊn cao h¬n, cã nghÒ nghiÖp hiÖn ®¹i h¬n, vµ nh÷ng ng−êi sèng trong m«i tr−êng ®« thÞ hãa) cã xu h−íng kÕt h«n muén h¬n nh÷ng ng−êi kh¸c mang ®Æc tr−ng kÐm hiÖn ®¹i h¬n. §· cã nhiÒu b»ng chøng thùc nghiÖm, c¶ ë cÊp ®é vÜ m« vµ vi m«, x¸c nhËn cho luËn ®iÓm cña Goode. Tuy nhiªn còng cã nh÷ng ngo¹i lÖ. Ch¼ng h¹n mét nghiªn cøu ë Trung Quèc (Pasternak 1986: 23-24) cho thÊy t¸c ®éng cña yÕu tè häc vÊn ®Õn tuæi kÕt h«n, khi ®· tÝnh ®Õn vai trß cña c¸c nh©n tè kh¸c, lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Mét sè nghiªn cøu ph¸t hiÖn r»ng t¸c ®éng cña yÕu tè nghÒ nghiÖp kh«ng gièng nhau gi÷a nam vµ n÷. Trong khi mèi quan hÖ gi÷a nghÒ nghiÖp phô n÷ vµ tuæi kÕt h«n thÓ hiÖn rÊt râ rµng th× d−êng nh− nghÒ nghiÖp ng−êi chång kh«ng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi tuæi kÕt h«n cña vî (Mohammad 1983). T−¬ng tù nh− vËy, sù kh¸c biÖt ®« thÞ-n«ng th«n vÒ khu«n mÉu tuæi kÕt h«n kh«ng chØ do tÝnh chÊt ®« thÞ hãa t¹o nªn mµ cßn do ¶nh h−ëng tæng hîp cña yÕu tè häc vÊn vµ nghÒ nghiÖp (Von Elm vµ Hirschman 1979; Pasternak 1986). Ngoµi c¸c yÕu tè ®−îc coi lµ ®Æc tr−ng cho qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i hãa, mét sè nh©n tè kh¸c ®−îc ®¸nh gi¸ cã ¶nh h−ëng quan träng ®Õn viÖc h×nh thµnh khu«n mÉu tuæi kÕt h«n. Ch¼ng h¹n nh− chuÈn mùc coi h«n nh©n lµ kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong cuéc ®êi mçi ng−êi, sù can thiÖp cña cha mÑ trong viÖc h«n nh©n cña con c¸i, t«n gi¸o, chÝnh s¸ch nhµ n−íc, vµ nh©n tè chiÕn tranh. T¸c ®éng cña c¸c yÕu tè nµy biÕn ®æi tïy thuéc vµo c¸c n−íc kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, trong khi t¹i phÇn lín c¸c n−íc ch©u ¸ sù kiÓm so¸t chÆt chÏ cña cha mÑ th−êng dÉn tíi viÖc kÕt h«n sím h¬n cña con g¸i (UN 1988: 28) th× ë n«ng th«n Th¸i Lan nã l¹i cã xu h−íng lµm chËm l¹i h«n nh©n v× lao ®éng n÷ ®−îc coi lµ rÊt quan träng ®èi víi kinh tÕ hé gia ®×nh (Chamratrithirong vµ céng sù 1986: 38). Vai trß quan träng cña con trai c¶ trong gia ®×nh vµ dßng hä t¹i nhiÒu x· héi ¸ ch©u còng gîi ý xu h−íng kÕt h«n sím h¬n cña nh÷ng ng−êi lµ con trai c¶ so víi nh÷ng ng−êi kh¸c. YÕu tè t«n gi¸o th−êng ®−îc coi lµ mét kªnh quan träng duy tr× chuÈn mùc h«n nh©n. Bªn c¹nh nh÷ng gi¸o lý t«n gi¸o, vÞ thÕ cña mçi t«n gi¸o ë trong vïng cã nhiÒu t«n gi¸o kh¸c nhau còng cã thÓ t¸c ®éng ®Õn sù h×nh thµnh khu«n mÉu h«n nh©n. Trong tr−êng hîp mét Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 22 C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn khu«n mÉu tuæi kÕt h«n ... nhãm t«n gi¸o nµo ®ã ®−îc quan niÖm cã vÞ thÕ t−¬ng ®èi kÐm −u thÕ h¬n nh÷ng nhãm t«n gi¸o kh¸c (®Æc tr−ng dÔ ph©n biÖt nhÊt lµ so s¸nh sè l−îng tÝn ®å) th× th−êng x¶y ra t×nh tr¹ng kiÓm so¸t chÆt chÏ h¬n cña cha mÑ vµ c¸c thiÕt chÕ t«n gi¸o ®èi víi h«n nh©n cña c¸ nh©n nh»m duy tr× quan hÖ néi h«n trong t«n gi¸o ®ã (Godscheider 1971; Kennedy 1973). §iÒu nµy cã thÓ lµm cho c¸c thµnh viªn trong t«n gi¸o ®ã kÕt h«n sím h¬n. ChiÕn tranh ¶nh h−ëng ®Õn khu«n mÉu tuæi kÕt h«n th«ng qua viÖc lµm gi¶m kh¶ n¨ng kÕt h«n cña nh÷ng phô n÷ thuéc nhãm tuæi mµ nam giíi ë nhãm h«n nh©n thÝch hîp víi hä hy sinh nhiÒu trong thêi gian chiÕn tranh. ¶nh h−ëng nµy thËm chÝ cã thÓ tiÕp tôc kÐo dµi sau khi chiÕn tranh kÕt thóc. ChiÕn tranh còng lµm chËm l¹i h«n nh©n cña mét sè lín nh÷ng ng−êi ph¶i phôc vô trong qu©n ®éi (Lin vµ céng sù 1994; Lapierre-Adamcyk vµ Burch 1974). YÕu tè nhµ n−íc, th«ng qua luËt ph¸p còng nh− qua c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ-x· héi cô thÓ cã thÓ t¸c ®éng ®Õn tuæi kÕt h«n b»ng viÖc thay ®æi sù mong muèn h«n nh©n, tÝnh kh¶ thi cña h«n nh©n, vµ kh¶ n¨ng cã thÓ cña h«n nh©n (m−în thuËt ng÷ cña Dixon 1971) ®èi víi mäi ng−êi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng−êi lµm viÖc trong c¸c tæ chøc nhµ n−íc. Mét sè nghiªn cøu ë Trung Quèc cho thÊy c¸c c«ng chøc nhµ n−íc th−êng chÞu nhiÒu ¸p lùc cña chÝnh s¸ch nhµ n−íc vÒ c«ng t¸c d©n sè vµ kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh h¬n nh÷ng ng−êi kh¸c v× hä phô thuéc nhiÒu vµo c¸c tæ chøc nhµ n−íc trong viÖc cÊp nhµ, ®i häc cho con c¸i, ®Ò b¹t, v.v... (Whyte vµ Parish 1984; Liao 1989). Tuy nhiªn, ¶nh h−ëng cña vÞ thÕ c«ng chøc nhµ n−íc ®Õn tuæi kÕt h«n còng kh«ng hoµn toµn ®¬n gi¶ ...