Cách thức tổ chức một số hoạt động ngoài giờ lên lớp môn Địa lí lớp 12 theo hướng phát triển các năng lực học sinh

Trong phạm vi bài báo này, chúng tôi tập trung vào nghiên cứu cách thức tổ chức một số hình thức HĐNGLL môn Địa lí lớp 12 có tính hợp lí, phù hợp thực tiễn góp phần nâng cao hiệu quả dạy và học môn Địa lí ở các trường phổ thông.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cách thức tổ chức một số hoạt động ngoài giờ lên lớp môn Địa lí lớp 12 theo hướng phát triển các năng lực học sinhCÁCH THỨC TỔ CHỨC MỘT SỐ HOẠT ĐỘNGNGOÀI GIỜ LÊN LỚP MÔN ĐỊA LÍ LỚP 12THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN CÁC NĂNG LỰC HỌC SINHTRẦN XUÂN TIẾPTrường THPT Võ Trường Toản, Đồng NaiTóm tắt: Tổ chức các HĐNGLL môn Địa lí lớp12 là những hoạt động dạyhọc tiếp nối, bổ sung, hỗ trợ các hoạt động dạy học trên lớp; giúp học sinhcủng cố, bổ sung, nâng cao và mở rộng các kiến thức địa lí Việt Nam đãđược học trên lớp. Tạo môi trường học tập mới, học sinh có điều kiện đểphát huy tính tích cực, chủ động trong học tập, hình thành và phát triểnđược những năng lực cần thiết. Trong phạm vi bài báo này, chúng tôi tậptrung vào nghiên cứu cách thức tổ chức một số hình thức HĐNGLL môn Địalí lớp 12 có tính hợp lí, phù hợp thực tiễn góp phần nâng cao hiệu quả dạy vàhọc môn Địa lí ở các trường phổ thông.Từ khóa: Tổ chức; Hoạt động ngoài giờ lên lớp; Môn Địa lí lớp 12; Nănglực học sinh.1. ĐẶT VẤN ĐỀTrong quá trình đổi mới nội dung và phương pháp dạy học môn Địa lí hiện nay, việc đadạng hóa các hình thức tổ chức dạy học là một yêu cầu cấp thiết. Trong đó, tổ chức chohọc sinh các hoạt động ngoài giờ lên lớp (HĐNGLL) môn Địa lí là một bộ phận của quátrình dạy học địa lí. Đây là những hoạt động học tập học sinh có thể chủ động về mặtthời gian, học sinh được học tập địa lí trên cơ sở những hoạt động thực tiễn; học sinhphát huy được tính tích cực, chủ động trong quá trình học tập, học sinh có điều kiện đểtự học, tự nghiên cứu; tiếp thu kiến thức một cách sinh động, nhẹ nhàng đem lại hứngthú, ham muốn học tập môn Địa lí.Tổ chức các HĐNGLL môn Địa lí là những hình thức rất hiệu quả để hình thành, pháttriển cho học sinh các năng lực cần thiết. Định hướng xây dựng Chương trình giáo dụcphổ thông sau năm 2015 đã nêu “Các hoạt động giáo dục trong nhà trường phổ thôngcần hình thành và phát triển cho học sinh những năng lực cần thiết như: năng lực tựhọc, năng lực giao tiếp, năng lực tư duy, năng lực công nghệ thông tin và truyền thông,năng lực quan sát, năng lực hợp tác, năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin và các nănglực tham gia các hoạt động thực tiễn…” [2, tr. 97]. Đây là những năng lực rất cần thiếtcho học sinh trong quá trình học tập suốt đời, gắn với cuộc sống hàng ngày; đáp ứngđược yêu cầu đổi mới toàn diện giáo dục phổ thông của nước ta hiện nay.Tổ chức các HĐNGLL môn Địa lí lớp 12 cho học sinh không những đáp ứng nhu cầugiáo dục môn học mà còn đáp ứng được yêu cầu tâm lí lứa tuổi của học sinh lớp 12,giúp các em có được những năng lực cần thiết để tham gia vào các bậc học cao hơn vàhòa nhập tham gia vào các hoạt động xã hội.Tạp chí Khoa học và Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm HuếISSN 1859-1612, Số 01(29)/2014: tr. 79-8980TRẦN XUÂN TIẾPHiện nay, việc tổ chức các HĐNGLL môn Địa lí ở các trường THPT chưa được quantâm; một số giáo viên đã bỏ qua việc tổ chức các hoạt động này trong quá trình dạy họcmôn Địa lí. Nếu có thì chủ yếu mang tính hình thức, bộc lộ rất nhiều những bất cập, chủquan, chưa khoa học, chưa phát huy được vai trò của hoạt động này trong dạy và họcđịa lí.2. HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP MÔN ĐỊA LÍ2.1. Khái niệm hoạt động ngoài giờ lên lớp môn Địa líHĐNGLL môn Địa lí là một bộ phận của quá trình dạy học địa lí, là hình thức tổ chứcdạy học ngoài giờ học môn Địa lí trên lớp. HĐNGLL môn Địa lí là những hoạt độngdạy học tiếp nối, bổ sung, hỗ trợ các hoạt động dạy học trên lớp, là những hoạt động họctập để học sinh bổ sung, củng cố, nâng cao, mở rộng các kiến thức địa lí đã được họctrên lớp. Ngoài ra, một số HĐNGLL môn Địa lí còn được tổ chức dựa trên sự tự nguyệntham gia của một số học sinh, có hứng thú yêu thích bộ môn Địa lí và ham muốn tìmtòi, sáng tạo các nội dung học tập địa lí.2.2. Các hình thức hoạt động ngoài giờ lên lớp môn Địa líCác hình thức HĐNGLL môn Địa lí rất đa dạng, theo tác giả Nguyễn Đức Vũ “Nếudựa vào loại hình hoạt động, có thể chia các hình thức HĐNGLL môn Địa lí thành cáchình thức như: Bảng tin địa lí, câu lạc bộ địa lí, đố vui địa lí, triển lãm địa lí, các cuộcthi, báo cáo chuyên đề...” [3, tr. 23]. Mỗi hình thức HĐNGLL môn Địa lí có nội dungriêng, được đặc trưng bởi phương pháp tiến hành và cách thức tổ chức thích hợp2.3. Vai trò của các hoạt động ngoài giờ lên lớp trong dạy học Địa lýHĐNGLL môn Địa lí góp phần tích cực vào việc nâng cao, mở rộng vốn tri thức củahọc sinh, rèn luyện các kĩ năng địa lí, tăng cường hứng thú học tập bộ môn.HĐNGLL môn Địa lí tạo môi trường học tập cần thiết để học sinh phát triển các nănglực cho học sinh (năng lực tự học, năng lực tổ chức, năng lực giao tiếp, năng lực tư duy,năng lực quan sát, năng lực hợp tác, năng lực công nghệ thông tin và truyền thông, vàcác năng lực tham gia các hoạt động thực tiễn…).HĐNGLL môn Địa lí là hình thức rất hiệu quả để giáo dục học sinh với nhiều chủ đề đadạng như: Giáo dục kĩ năng sống, giáo dục môi trường, giáo dục dân số, giáo d ...