Cách viết một bài báo khoa học

Đây là bản dịch của một bài chỉ dẫn cách viết một bài báo khoa học mà tôi viết cũng đã trên 15 năm. Bản gốc viết bằng tiếng Anh cho nghiên cứu y khoa. Nay tôi dịch sang tiếng Việt và có vài chỉnh sửa. Điều khá vui là khi dịch lại tôi mới phát hiện có vài sai sót nhỏ trong bản cũ! Thế mới biết phải đọc đi đọc lại thì mới hoàn chỉnh được. Vì bài viết khá dài và hạn chế thì giờ, nên tôi chỉ dịch từng phần, và sẽ post lên để các...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cách viết một bài báo khoa học Cách viết một bài báo khoa họcĐây là bản dịch của một bài chỉ dẫn cách viết một bài báo khoa học mà tôi viết cũngđã trên 15 năm. Bản gốc viết bằng tiếng Anh cho nghiên cứu y khoa. Nay tôi dịchsang tiếng Việt và có vài chỉnh sửa. Điều khá vui là khi dịch lại tôi mới phát hiện cóvài sai sót nhỏ trong bản cũ! Thế mới biết phải đọc đi đọc lại thì mới hoàn chỉnhđược. Vì bài viết khá dài và hạn chế thì giờ, nên tôi chỉ dịch từng phần, và sẽ post lênđể các bạn nào quan tâm tham khảo. Cứ coi như là tôi muốn chia sẻ kinh nghiệm vớicác bạn, một hình thức người đi trước mách mẹo cho người đi sau, chứ chẳng phải làgiảng bài hay lên lớp gì ở đây. Tôi hi vọng các bạn sẽ rút ra vài kinh nghiệm. NVTMục tiêu số 1 của việc viết bài báo khoa học là truyền đạt thông tin về một vấn đềkhoa học đến các đồng nghiệp, và tường trình những phương pháp hay cách tiếp cậnđể giải quyết vấn đề . Các tập san y sinh học là phương tiện để các nhà khoa họcchuyển tải thông tin. Thông tin thường được trình bày dưới dạng một bài báo khoahọc, và bài báo được viết theo một cấu trúc đặc thù mà cộng đồng khoa học phải tuântheo. Do đó, để thành công trong khoa học, nhà khoa học phải nắm được kĩ năng viếtbài báo khoa học. Tôi soạn bài này trước hết là đưa một số lời khuyên về cách thứcviết một bài báo khoa học, và sau đó là một cách chia sẻ một số kinh nghiệm viết láchtrong khoa học. Tôi ở vào vị thế may mắn là vì tôi biết tiếng Việt và tiếng Anh, vàcũng phục vụ trong các ban biên tập các tập san y khoa quốc tế, nên có thể chia sẻcùng các bạn những kinh nghiệm mà có lẽ người nước ngoài không thể chia sẻ. Bàinày được viết cho nghiên cứu sinh y khoa và sinh học, nhưng tôi nghĩ bạn đọc cácngành khoa học thực nghiệm khác cũng có thể rút ra vài kinh nghiệm.Tựa đề (title) bài báoTựa đề bài báo được viết trên trang đầu của một bài báo, thường ở vị trí trung tâm.Không nên gạch đích hay viết nghiêng tựa đề. Phía dưới tựa đề bài báo là tên tác giảvà nơi làm việc của từng tác giả.Chúng ta muốn tựa đề bài báo phải “bắt mắt” người đọc, cho nên cần phải đầu tư mộtchút hời gian vào việc chọn chữ và chiến lược chọn tên cho bài báo. Tựa đề khôngnên quá ngắn, nhưng cũng không nên quá dài, mà phải nói lên được nội dung chínhcủa nghiên cứu. Nếu tựa đề không nói lên được nội dung bài báo, độc giả sẽ khôngchú ý đến công trình nghiên cứu, và chúng ta mất người đọc. Để có một tựa đề sángtạo, tôi đề nghị các bạn nên tuân thủ hay ít ra là xem xét đến một số khía cạnh sau đây:Không bao giờ sử dụng viết tắt. Nên nhớ rằng nhiều người ngoài lĩnh vực chuyênmôn đọc bài báo của bạn, và viết tắt có thể làm cho họ khó chịu vì họ không quen haykhông biết đến những chữ viết tắt chuyên ngành.Không nên đặt tựa đề theo kiểu nghịch lí hay tựa đề mơ hồ. Tựa đề nghịch ló và mơhồ rất nguy hiểm, vì nó biểu hiện nghiên cứu của bạn chẳng giải quyết được vấn đề gì,hay chẳng có câu trả lời gì, và do đó người đọc có thể nghĩ sẽ rất phí thì giờ để đọc bàibáo.Không nên đặt tựa đề dài. Tựa đề bài báo không nên dài hơn 20 từ. Tựa đề dài có thểlàm cho người đọc mất chú ý. Tựa đề như “Genetic determination of bone mineraldensity in adult women: a reevaluation of the twin model and the potential importanceof gene -environmental interaction on heritability estimates” chẳng những dài dòngmột cách không cần thiết, mà những chữ như potential, estimates, adult cũngkhông thiết yếu. Tác giả có thể viết lại như “Roles of gene-environmental interactionin the estimation of heritability of bone mass: a reevaluation of the twin model.”Tựa đề bài báo nên có yếu tố mới. Yếu tố mới lúc nào cũng có hiệu quả thu hút sựchú ý của người đọc. Chẳng hạn như tựa đề “A new family of mathematical modelsfor describing the human growth” (chú ý chữ “new”, tức “mới”) chắc được nhiềungười chú ý hơn là tựa đề “A family of mathematical models for describing the humangrowth.”Không nên đặt tựa đề như là một phát biểu. Thỉnh thoảng tôi vẫn thấy những tựa đềnhư “Smoking causes cancer, Oestrogen is associated with bone loss, Physicalactivity is not a predictor of mortality,” v.v…. Những tựa đề này làm cho người đọc… bực mình. Trong khoa học, không có một cái gì xác định và chắc chắn. Chúng takhông thể nào chứng minh một giả thuyết. Do đó, dùng chữ “cause”, hay chia độngtừ hiện tại như “is” (tức là nói đến chân lí) là một cách viết thể hiện sự thiếu hiểu biếtkhoa học của tác giả. Nhà khoa học là người đi tìm chân lí, chứ không phải đã tìmđược chân lí.Vì tựa đề bài báo được sử dụng trong các cơ sở dữ liệu, nên khi đặt tựa đề cần phảiđể ý đến những từ khóa (keywords).Phần lớn những cơ sở dữ liệu dùng tiêu đề và tựađề làm thuật ngữ tìm kiếm. Chẳng hạn như bài báo với tựa đề “The effects exerciseon free fatty acids in the blood” sẽ được phân loại dưới thuật ngữ fatty acids,metabolism of fatty acids, exercise, và blood. Nhưng nếu bái báo với tựa đề“The effects exercise on free fatty acids in the blo ...