Cấu trúc chức năng màng tế bào

Tế bào được cấu tạo từ nhiều thành phần, song màng tế bào được coi là một thành phần quan trong nhất. Ngày nay nói đến màng tế bào, người ta thường hiểu là tất cả các màng có trong tế bào: ( màng bào tương và màng các bào quan); chúng đều có cấu trúc của màng cơ bản, rất linh động và tạo hình.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cấu trúc chức năng màng tế bàoCÊu tróc, chøc n¨ng mµng tÕ bµo TÕ bµo ®îc cÊu t¹o tõ nhiÒu thµnh phÇn, song mµng tÕ bµo ®îc coi lµmét thµnh phÇn quan trong nhÊt.Ngµy nay nãi ®Õn mµng tÕ bµo, ngêi ta thêng hiÓu lµ tÊt c¶ c¸c mµng cãtrong tÕ bµo: ( mµng bµo t¬ng vµ mµng c¸c bµo quan); chóng ®Òu cã cÊutróc cña mµng c¬ b¶n, rÊt linh ®éng vµ t¹o h×nh. Mµng lµ trung t©m cña c¸cph¶n øng sinh häc. Mµng tÕ bµo (mµng bµo t¬ng- plasmic membran) kh«ng chØ lµ c¸c v¸chng¨n c¸ch gi÷a c¸c tÕ bµo vµ t¸ch tÕ bµo víi m«i trêng bao quanh, nã cßnduy tr× tr¹ng th¸i néi c©n b»ng (homeostasis) cña tÕ bµo. Mµng cã chøcn¨ng tù ®iÒu hoµ, tiÕp nhËn mét c¸ch chän läc c¸c chÊt tõ ngoµi vµo tÕ bµovµ tõ trong tÕ bµo ra ngoµi nhê nh÷ng hÖ thèng chuyªn biÖt , c¸c chÊt t¶i(carrier) vµ c¸c enzym. Mµng tÕ bµo ®¶m b¶o sù tiÕp nhËn vµ truyÒn th«ngtin tõ ngo¹i m«i vµo trong tÕ bµo vµ gi÷a c¸c tÕ bµo víi nhau, ®¶m b¶o tÝnhmiÔn dÞch, vËn ®éng vµ biÕn d¹ng cña tÕ bµo.I-Thµnh phÇn ho¸ häc vµ c¸c m« h×nh cÊu tróc mµngtÕ bµo.A-Thµnh phÇn ho¸ häc mµng tÕ bµo. Mµng lµ mét cÊu tróc ®Æc biÖt, ®îc cÊu t¹o tõ c¸c chÊt protid, lipid,glucid, níc vµ c¸c muèi v« c¬. Tû lÖ c¸c chÊt h÷u c¬ cã kh¸c nhau tuú tõng lo¹i mµng. Ngêi ta thêngdïng mµng hång cÇu ®Ó nghiªn cøu (v× mµng hång cÇu dÔ t¸ch), vµ nã cã tûlÖ c¸c chÊt h÷u c¬ nh sau: -Protid  45 - 55% -Lipid  35 - 40% -Glucid  10%.1- Glucid. Gåm polysaccarid (sè lîng lín nhÊt), glucolipid vµ glucoprotein. Trongc¸c polysaccarid cã D-galactose, D-mannose, L-fucose vµ c¸c ®êng aminlµ c¸c thµnh phÇn rÊt quan träng. Trong ®êng amin , quan träng nhÊt lµNit¬-acetyl-neruaminic acid (NANA)- cßn gäi lµ acid Sialic , gåm : Acidpyruvic + N-acetylmanosamin; hoÆc acid pyruvic + N-acetylgalactosanin.NANA cã vai trß quan träng, v× nã quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt kh¸ng nguyªn,kh¸ng thÓ vµ tÝnh miÔn dÞch-dÞ øng cña tÕ bµo.VD: - Mµng hång cÇu cã NANA hÊp dÉn virut cóm, nªn virót cóm thêngb¸m vµo mµng hång cÇu ph¸ huû hång cÇu. - Mµng tÕ bµo niªm m¹c ®êng h« hÊp trªn cã NANA hÊp dÉn vi rótcóm, ®ång thêi trong c¬ thÓ l¹i cã enzym neuraminidase NANA = acidpyric + N.acetyl manosamin vµ t¸ch tÕ bµo ra khái vi rót. - Mµng hång cÇu cã kh¸ng nguyªn nhãm m¸u:Nhãm A: cã N-acetyl galactosamin g¾n vµo galactoseNhãm B: cã galactose+ galactose cña chÊt H. 2- Lipit:Lipid cã khèi lîng lín chiÕm 40%, quan träng nhÊt lµ phospholipid, nãtham gia vµo hÇu hÕt c¸c chøc n¨ng cña mµng.- Phospholipid chiÕm 40-80% tæng lîng lipid mµng (tuú lo¹i); ngoµi ra cßncã cholesterol, TG, glucolipid, lipoprotein.C¸c phospholipid chñ yÕu: - phosphatidylcholin (leucithin) = 36% - phosphatidylethanolamin (xephalin) = 28% - sphyngomyelin = 20%Mét sè chÊt kh¸c tû lÖ Ýt.CÊu tróc phospholipid = glucerol este ho¸ víi 2 acid bÐo vµ phosphatid.Cac nhãm phosphat vµ nit¬ ®Òu tÝch ®iÖn, t¹o nªn ®Çu ph©n cùc (a níc).§Çu 2 chuçi acid bÐo kh«ng ph©n cùc ( kþ níc). O R C O CH 2 R C O CH 2 O CH3 + CH2 O P O C H2 CH2 N CH3 O CH33- Protein.Cã nhiÒu lo¹i, thêng chia 3 lo¹i theo chøc n¨ng:+Protein cÊu tróc, chóng kÕt hîp víi c¸c thµnh phÇn kh¸c. -Lo¹i c¾m tõ mÆt ngoµi -Lo¹i c¾m tõ mÆt trong -Lo¹i xuyªn qua chiÒu dÇy cña mµng+Protein tiÕp nhËn (receptor)+Protein enzym (bao gåm c¶ protein enzym vµ vËn chuyÓn).B-m« h×nh cÊu tróc mµng tÕ bµo. C¸c thµnh phÇn cña mµng tÕ bµo x¾p xÕp theo trËt tù nhÊt ®Þnh, rÊt phøct¹p, do ®ã cho ®Õn nay tuy ®· cã rÊt nhiÒu m« h×nh cÊu tróc mµng tÕ bµo®îc ®a ra , nhng cha ph¶i lµ cuèi cïng. D¬i ®©y lµ mét sè m« h×nh ®¹idiÖn. 1-M« h×nh cña Overton (1889). Dùa vµo tÝnh thÊm qua mµng cña c¸c chÊt tan trong lipid, Overton chor»ng, mµng tÕ bµo cÊu t¹o bëi mét líp lipid máng. 2- M« h×nh cña Gortner vµ Grendel (1925) T¸ch lipid mµng hång cÇu vµ tr¶i ra, c¸c t¸c gi¶ thÊy cã diÖn tÝch lín gÊp®«i mµng cña hång cÇu nguyªn vÑn  cÊu tróc mµng gåm 2 líp lipid. 3-M« h×nh cña Dawson vµ Danielli (1935) Nghiªn cøu thÕ n¨ng mµng trong qua tr×nh vËn chuyÓn chÊt, c¸c t¸c gi¶cho r»ng cÊu tróc mµng cã 3 líp:-¥ gi÷a cã 1 líp lipid kÐp song song cã ®Þnh híng : ®Çu ph©n cùc quay rangoµi vµ ®Çu kh«ng ph©n cùc quay vµo víi nhau-Hai phÝa cña líp lipid cã phñ 1 líp protein liªn tôc, chóng liªn kÕt víi lipidb»ng lùc hót tÜnh ®iÖn. Nh vËy níc vµ c¸c chÊt tan trong níc kh«ng qua ®îc mµng, nhngthùc tÕ chóng vÉn qua ®îc. §Õn 1956 c¸c t¸c gi¶ l¹i bæ sung thªm r»ng: trªn mµng, líp lipid x¾p xÕpkh«ng liªn tôc, mµ cã nh÷ng chç ng¾t qu·ng, ë ®ã cã protein phñ t¹o nªnc¸c vi lç (micropores) cã ®êng kÝnh  6 Ao, cho phÐp c¸c chÊt tan trongníc cã kÝch thíc nhá ®i qua. Song thùc tÕ c¸c ...