Cây thuốc vị thuốc Đông y - ĐẢNG SÂM

Cây thuốc vị thuốc Đông y - ĐẢNG SÂM (黨 參) Radix Campanumoeae Tên khác: Phòng đẳng sâm, Thượng đảng nhân sâm.Tên khoa học: Campanumoea javanica Blume, họ Hoa chuông (Campanulaceae).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cây thuốc vị thuốc Đông y - ĐẢNG SÂM Cây thuốc vị thuốc Đông y - ĐẢNG SÂM Vị thuốc Đẳng sâmĐẢNG SÂM (黨 參)Radix CampanumoeaeTên khác: Phòng đẳng sâm, Thượng đảng nhân sâm.Tên khoa học: Campanumoea javanica Blume, họ Hoa chuông (Campanulaceae).Mô tả:Cây: Cây cỏ, sống lâu năm, leo bằng thân quấn. Rễ hình tru dàiï, đường kính cóthể đạt 1,5-2cm, phân nhánh, đầu rễ phình to có nhiều vết sẹo lồi của thân cũ,thường chỉ có một rễ trụ mà không có rễ nhánh, càng nhỏ về phía đuôi, lúc tươimàu trắng, sau khô thì rễ có màu vàng, có nếp nhăn. Thân mọc thành từng cụmvào mùa xuân, bò trên mặt đất hay leo vào cây khác, thân màu tím sẫm, có lôngthưa, phần ngọn không lông. Lá mọc cách hình trứng hay hình trứng tròn, đuôi lánhọn, phần gần cuống hình tim, mép nguyên, màu xanh hơi pha vàng, mặt trên cólông nhung, mặt dưới mầu trắng xám nhẵn hoặc có lông rải rác, dài 3-8cm, rộng2-4cm. Hoa màu xanh nhạt, mọc riêng lẻ ở kẽ nách lá, có cuống dài 2-6cm, đàitràng hình chuông, gồm 5 phiến hẹp, 5 cánh có vân màu tím ở họng, lúc sắp rụngtrở thành màu vàng nhạt, chia làm 5 thùy, nhụy 5, chỉ nghụy hơi dẹt, bao phấnđính gốc. Quả bổ đôi, hình chùy tròn, 3 tâm bì, đầu hơi bằng, có đài ngắn, lúcchín thì nứt ra. Có nhiều hạt màu nâu nhẵn bóng.Dược liệu: Rễ hình trụ tròn hơi uốn cong, dài 10 - 35 cm, đường kính 0,4 - 2 cm.Bề ngoài có màu vàng nhạt đến vàng xám nâu, phía trên của rễ có vết thân lõmxuống hình tròn, đoạn dưới có nhiều nếp vân ngang. Toàn rễ có nhiều nếp nhăndọc và rải rác có bì khổng. Rễ dẻo, mặt cắt ít bằng phẳng, phần vỏ có màu vàngnhạt, phần lõi màu trắng ngà. Mùi thơm dịu, vị ngọt.Bộ phận dùng: Rễ phơi hay sấy khô của cây Đảng sâm (Campanumoea javanica).Phân bố: Cây mọc hoang và được trồng ở một số vùng núi cao. Dược liệu phảinhập một phần từ Trung Quốc.Thu hái: Thu hoạch vào mùa thu, đào lấy rễ, rửa sạch, phơi khô.Tác dụng dược lý:+ Thuốc có tác dụng tăng sức: chống mệt mỏi và tăng sự thích nghi của súc vậttrong môi trường nhiệt độ cao. Thực nghiệm trên súc vật cũng chứng minh Đảngsâm có tác dụng tren cả hai mặt hưng phấn và ức chế của vỏ não. Thí nghiệm chothấy dịch chiết thô của Đảng sâm có tác dụng l àm tăng sự thích nghi của chuộtnhắt trong trạng thái thiếu dưỡng khí ( do thiếu dưỡng khí ở tổ chức tế bào, do suytuần hoàn, hoặc do làm tăng sự tiêu hao dưõng khí.) thuốc đều có tác dụng vớimức độ khác nhau.+ Thuốc có tác dụng làm tăng khả năng miễn dịch của cơ thể. Dùng chế phẩmĐảng sâm tiêm bụng, tiêm bắp hoặc tiêm tĩnh mạch chuột nhắt đều có tác dụnglàm tăng số lượng của thực bào rõ rệt, thể tích tế bào tăng giả túc nhiều hơn, khảnăng thực bào cũng tăng. Các thành phần trong tế bào như DNA, RNA, các enzymACP, ATP, hoạt tính của các enzym acid được tăng lên rõ rệt. Nồng độ cao củaĐảng sâm có tác dụng ức chế sự phân biệt của tế bào lâm ba ở người, còn nồng độthấp lại có tác dụng tăng nhân sự phân liệt.+ Tác dụng của thuốc đối với máu và hệ thống tạo máu: nước, cồn và nước sắcĐảng sâm đều có tác dụng làm tăng số lượng hồng cầu trong đó lượng bạch cầutrung tính tăng còn lượng tế bào lâm ba lại giảm. Dịch tiêm Đảng sâm tăng nhanhmáu đông mà không có tác dụng tán huyết. Tiêm tĩnh mạch máu dung dịch Đảngsâm 20% ( 4ml/kg cân nặng) hoặc cho uống ( mỗi ngày 20g) đều thấy hồng cầutăng lên, bạch cầu giảm xuống. Có tác giả cho rằng tác dụng bổ huyết của Đảngsâm là kết qủa của chất Đảng sâm cùng với sự cộng đồng tác dụng của chất đó vớimột thành phần nào đó trong mạch (trích yếu văn kiện nghiên cứu Trung dượctrang 535 - Nhà xuất bản Khoa học xuất bản 1965).+ Tác dụng của thuốc đối với hệ tiêu hóa: Dịch của Đảng sâm làm tăng trương lựccủa hồi tràng chuột Hà lan cô lập hoặc bắt đầu thì giảm, tiếp theo là tăng cường độco bóp lớn hơn, tần số lại chậm đi và thời gian kéo dài. Nồng độ thuốc tăng lên thìtrương lực cũng tăng theo. Dịch Đảng sâm có tác dụng đối kháng rõ đối với chất5-HT gây co bóp ruột nhưng đối với ếch gây co bóp ruột thì lại không có tác dụng.Đảng sâm có tác dụng bảo vệ rõ rệt đối với 4 loại mô hình gây loét bao tử ở súcvật ( gây loét do kích thích gây viêm, gây loét do acid acetic, loét do thắt môn vị).+ Tác dụng đối với hệ tim mạch: Cao lỏng Đảng sâm và chiết xuất cồn tiêm tĩnhmạch chó và thỏ gây mê có tác dụng hạ áp trong thời gian ngắn. Tiêm tĩnh mạchdịch chiết xuất Đảng sâm với liều lượng 2g/1kg cho mèo gây mê có tác dụng tăngcường độ co bóp của tim, tăng lưu lượng máu cho não, chân và nội tạng. Truyềndịch Đảng sâm với dịch tỷ lệ 1:1 (20 - 25ml) cho thỏ nhà choáng do mất máu cótác dụng nâng áp, áp lực tĩnh mạch trung tâm hạ, nhịp tim chậm lại, so với tổ đốichiếu dùng Nhân sâm, Cam thảo. Nhận thấy tác dụng nâng áp của Đảng sâm caohơn. Theo tài liệu tiếp tục nghiên cứu tác dụng đối với huyết áp của Đảng sâm (trích yếu văn kiện nghiên cứu Trung dược, trang 536,1965). Thì tác dụng hạ ápcủa Đảng sâm trên thực nghiệm súc vật là do tác dụng dãn mạch ngoại ...